Mark Rutte stelt zich niet opnieuw beschikbaar als lijsttrekker van de VVD. Daarmee komt er binnenkort een einde aan het tijdperk-Rutte, dat 13 jaar duurde. Het Opiniepanel peilde vanaf dag 1 het vertrouwen in de langstzittende premier van Nederland.

De laatste keer dat we het Opiniepanel vroegen of ze vertrouwen hadden in de minister-president, eind juni, was slechts een op de vijf (22 procent) positief. Tijdens het hele kabinet-Rutte IV, zijn minst populaire kabinet, is dat cijfer niet boven de 36 procent gekomen: dat 'hoogtepunt' was rond het uitbreken van de oorlog in Oekraïne.

'Echte leider, met emoties'

In eerdere kabinetten kon Rutte wél af en toe op grote steun rekenen. Aan het begin van Rutte I kreeg hij vertrouwen als nieuwe, frisse premier na 8 jaar Jan-Peter Balkenende. De eerste duidelijke piek kwam na MH17, in juli 2014. Driekwart zei toen vertrouwen te hebben in Mark Rutte als premier.

"Ik ben geen fan van meneer Rutte. Maar hij bewaart nu de rust en is in mijn achting gestegen. Hij treedt op als een echte leider, met emoties, maar ook krachtig. Later kunnen we ons harder opstellen", schreef een deelnemer destijds.

Toespraak vanuit Torentje

Ook in april 2020, vlak na het uitbreken van de coronacrisis, piekte het vertrouwen in Rutte. De corona-aanpak van de overheid oogstte toen nog veel lof, net als de toespraak die hij gaf vanuit het Torentje.

Mensen noemden zijn optreden "duidelijk", "confronterend maar eerlijk" en "goed uitgelegd". Hij wierp zich volgens velen ook op als een echt staatsman en ze waardeerden zijn oproep tot saamhorigheid en solidariteit.

Bezuinigingen

Behalve die twee pieken kon Rutte tijdens zijn vier kabinetten niet vaak op het vertrouwen van de meerderheid rekenen. Het absolute dieptepunt was september 2013, toen slechts 16 procent vertrouwen in hem had. Dat was na de miljardenbezuinigingen tijdens de financiële crisis.

Het andere dieptepunt was recenter, in september 2022. Er kwamen verschillende crises samen: asiel, stikstof, de gaswinning in Groningen en de oorlog in Oekraïne. Mensen begonnen de enorme inflatie en gasprijzen in hun portemonnee te voelen en maatregelen als het prijsplafond waren nog niet ingevoerd. Bovendien was het vertrouwen toen al langer laag door de slepende formatie en de toeslagenaffaire. Dat resulteerde erin dat nog slechts 18 procent vertrouwen in Rutte als premier had.

Een jaar over de datum

Pieken dus, maar vooral dalen voor 'recordpremier' Rutte. Een jaar geleden, toen hij de langszittende premier van Nederland werd, vonden de meeste mensen (82 procent) al dat hij over zijn houdbaarheidsdatum heen was. Zelfs een flink deel van de VVD-kiezers (42 procent) deelde die mening. Zelf was hij toen nog optimistisch, dacht nog absoluut niet aan stoppen. "Ik voel wel dat ik langzamerhand halverwege ben", grapte hij toen.

Zelfs afgelopen vrijdag, na de val van zijn vierde kabinet, wilde hij door: "Als ik nu zou moeten besluiten is het antwoord 'ja'." 7 op de 10 mensen zagen dat niet zitten, zij vonden het onacceptabel als Rutte voor de vijfde keer premier zou worden. Deze grote groep kiezers haalt vandaag, na Ruttes aangekondigde vertrek, waarschijnlijk opgelucht adem.