Dankzij het Opiniepanel weet EenVandaag wat er speelt in Nederland

Uniek. Zo kun je het EenVandaag Opiniepanel gerust noemen. Van de 25 jaar dat EenVandaag bestaat, is het Opiniepanel er inmiddels al 14 jaar. Geen enkele andere redactie in Nederland heeft zo’n gedegen onderzoeksafdeling. Gijs Rademaker vertelt over het hoe en waarom van het panel.

Het idee voor het Opiniepanel ontstond op een moment dat de politiek -en volgens velen ook de journalistiek- in crisis verkeerde. Pim Fortuyn werd vermoord op 6 mei 2002: het was de eerste politieke moord in honderden jaren in ons land. Verrast door niet alleen de moord, maar ook de opkomst van Fortuyn, dachten we bij (toen nog) TweeVandaag na hoe we beter in beeld konden krijgen wat er speelde onder grote delen van de bevolking. Hoe die kloof te dichten tussen wat mensen op straat dachten, vonden en voelden, en wat politici zeiden en wat media publiceerden? 

"We zouden natuurlijk duizenden mensen kunnen verzamelen via internet, en ze gewoon vragen wat ze van dingen vinden en daarmee televisie gaan maken", zei een redactielid toen. Daar was weinig tegenin te brengen. In 2004 lanceerden we het TweeVandaag Opiniepanel en onze anchors (Antoinette Hertsenberg, Pieter Jan Hagens, Karel van de Graaf en anderen) riepen in beeld op om je stem te laten horen, om mee te praten, om ons programma te laten weten 'wat u vond van zaken die speelden in de samenleving'. Die eerste weken waren we licht verbijsterd door het resultaat: tienduizenden mensen meldden zich aan. En nu, veertien jaar later, telt het Opiniepanel ruim 50.000 mensen, onder wie 5000 jongeren.

Belang voor EenVandaag 

De belangrijkste journalistieke reden dat EenVandaag veel energie steekt in het panel is omdat we het belangrijk vinden om te weten wat er speelt in het land. Het Opiniepanel zorgt ervoor dat we op een verantwoorde en snelle manier draagvlak kunnen peilen over allerhande zaken. De toon van het publieke debat wordt vaak bepaald door een selecte groep mensen die veel in dagbladen of programma’s verschijnt. Wij willen juist een stem geven aan de mensen die je nooit in zulke programma’s ziet, maar die wél een mening hebben. 

Zo steggellen partijen jarenlang over de hypotheekrenteaftrek, terwijl we al jaren brachten dat mensen, zelfs kiezers van de kritische VVD, best accepteerden dat die aangepakt zou moeten worden. Als in 2015 het aantal vluchtelingen toeneemt, laten we de zorgen van mensen zien, maar óók dat de meerderheid blijft vinden dat oorlogsvluchtelingen altijd welkom zijn. En als tijdens de formatie naar buiten komt dat er de komende jaren géén 'Wet voltooid leven’ komt dan weten we via het Opiniepanel binnen een dag hoe de D66- en ChristenUnie-stemmers daarover denken. Op zulke moment zijn opiniepeilingen journalistiek heel relevant - niet alleen voor ons als journalisten, maar óók omdat we hiermee zorgen dat de mening van mensen de politiek bereikt - zo hopen we de kloof die in 2002 duidelijk werd, in elk geval een stuk kleiner te maken.

Politiek vertrouwen, eenzaamheid en staand plassen

We peilen alles. Van politiek vertrouwen tot eenzaamheid. Van misbruik in de sport tot staand of zittend plassen. En van het referendum over de Europese Grondwet in 2005 tot het mogelijk referendum over de donorwet in 2018. We laten ons leiden door de actualiteit, al komt een aantal onderzoeken door de tijd terug. Zo peilen we al een aantal jaar hoe mensen denken over een vuurwerkverbod. Ook Zwarte Piet is zo’n voorbeeld. Dat is voor ons relevant: we weten dan niet alleen hoe mensen op een bepaald moment denken, maar we zien ook goed dat de opinie over Zwarte Piet door de jaren verandert. 

Misschien wel het meest bekende terugkerende onderzoek is het onderzoek naar de Politicus van het jaar. Elk jaar in december is het vaste prik: dan kiezen de leden van het Opiniepanel wie volgens hen de beste politicus van het afgelopen jaar is. Thierry Baudet won de prijs in 2017, onder anderen Rita Verdonk, Wouter Bos en Frans Timmermans gingen hem voor.

Met 50.000 leden hebben we genoeg deelnemers om onderzoek onder subgroepen te doen. Zo peilen we vaak wat verschillende kiezersgroepen van het beleid van hún partij vinden. Maar niet in elke groep hebben we genoeg deelnemers. Af en toe werken we daarom samen met externe partners. Zo hebben we bijvoorbeeld met de vakbonden samen gewerkt voor een onderzoek onder leraren. Met Mezzo om meer mantelzorgers te laten deelnemen. En met brancheorganisatie ActiZ omdat we in 2016 wilden weten hoe bewoners van verpleeghuizen zelf over hun verzorging denken. 

Iedereen mag meedoen

Bij het Opiniepanel geldt: iedereen mag meedoen! Inmiddels doen ruim 50.000 mensen dat, uit allerlei lagen van de bevolking. Toch zien we dat sommige groepen vaker meedoen dan andere. Zo zijn onze panelleden gemiddeld iets ouder en doen er vaak iets meer mannen dan vrouwen mee. En zoals bij alle opiniepeilers zijn vooral mensen met een migratieachtergrond ondervertegenwoordigd. Omdat we willen dat onze onderzoeksuitslagen zo representatief mogelijk zijn voor de hele Nederlandse bevolking ‘wegen' we die: hebben we meer mannen dan vrouwen, dan tellen de mannen iets minder zwaar mee. En de mening van jongeren telt juist weer iets zwaarder mee. Zo corrigeren we onze onderzoeken op zes kenmerken. Samengevat zorgen we er via het Opiniepanel voor dat we met onze gewogen peilingen draagvlak kunnen meten. Met die cijfers kunnen we niet alleen nieuws maken - niet onbelangrijk - maar ook het publieke debat aanjagen. Daarnaast vinden we mensen met unieke verhalen. En daarmee legt EenVandaag als programma elke week, telkens weer op een journalistieke manier contact met mensen in het land.

Ook meedoen? Meld je dan nu aan via:
Aanmelden voor het EenVandaag Opiniepanel