D66 verliest deze maand in één klap 5 zetels in de peiling. De partij van Sigrid Kaag schommelde de afgelopen maanden tussen 19 en 21 zetels, maar door de kwestie rondom grensoverschrijdend gedrag zakt de partij terug naar 14.

Dat blijkt uit de maandelijkse zetelpeiling van EenVandaag en onderzoeksbureau Ipsos. Bij de Tweede Kamerverkiezingen behaalde D66 onder Kaag met 24 zetels nog een grote overwinning. Die winst is ruim een jaar later helemaal verdampt.

Bittere nasmaak na persconferentie

Afgelopen week hielden Sigrid Kaag en partijvoorzitter Victor Everhardt een persconferentie over het achterhouden van een vertrouwelijk rapport over grensoverschrijdend gedrag binnen D66. Daar betuigde Kaag spijt dat ze niet eerder heeft doorgepakt toen signalen over grensoverschrijdend gedrag haar bereikten.

Maar in plaats van gerustgesteld of begripvol te zijn, houden de D66-kiezers massaal een bittere nasmaak aan het persmoment over.

Ontevredenheid over uitleg Kaag

Sommige deelnemers bekritiseren de 'te felle' houding van de aanwezige journalisten die ze 'te veel op de vrouw' vonden. Maar D66-stemmers zijn vooral niet te spreken over de toelichting van Sigrid Kaag. Nog geen drie op de tien (28 procent) van hen zijn tevreden over haar uitleg over de situatie en de rol die ze speelde.

Haar achterban is vooral kritisch over Kaags toon op de persconferentie: "Misschien had ze feitelijk gelijk, maar ze sprak als een diplomaat. Ze toonde nergens de empathie die je als politicus moet hebben."

Vertrouwen in Kaag blijft laag

De persconferentie heeft dan ook niet gezorgd voor vertrouwensherstel bij de kiezers. Vorige week zakte het vertrouwen onder mensen die bij de Tweede Kamerverkiezingen nog op D66 stemden, al naar 45 procent.

De persconferentie heeft dat niet hersteld: nog altijd heeft slechts 48 procent van de kiezers vertrouwen in Kaag als leider van de partij. Slechts een kwart (23 procent) vindt de typering 'nieuw leiderschap', waar Kaag zelf campagne mee voerde, nog op haar van toepassing.

'Kaag hoeft niet op te stappen'

Ondanks de ferme kritiek vindt het grootste deel van haar eigen achterban (59 procent) wel dat Kaag partijleider mag blijven. De meesten vinden vooral dat ze nog een kans verdient: "Ja, er zijn grote fouten gemaakt en ze heeft veel recht te zetten, maar iedereen verdient een tweede kans. Zeker omdat het vooral een interne kwestie is." "Maar", zegt iemand anders, "ze gaat het nog moeilijk krijgen, want zowel politici als kiezers gaan dit niet snel vergeten."

De 300 D66-leden die meededen aan het onderzoek, zijn milder. Half mei is er een ingelaste ledenbijeenkomst over dit onderwerp. Kaag lijkt daar niet te hoeven vrezen voor haar functie: ruim acht op de tien (84 procent) ondervraagde leden zeggen dat ze mag blijven als leider.

VVD eenzaam aan kop

Geen enkele partij profiteert op dit moment duidelijk van het verlies van D66. De andere partijen blijven allemaal stabiel in de peiling.

De VVD torent met 34 zetels boven alle andere partijen uit. De partij van Mark Rutte staat daarmee op het aantal dat ze bij de verkiezingen haalde. Op forse afstand volgen D66 en de PVV met elk 14 zetels. Ook met die laatste partij gaat het de afgelopen maanden niet zo goed; minder dan een half jaar geleden, in november, noteerde de partij van Wilders nog 20 zetels.

PvdA blijft gelijk onder Kuiken

GroenLinks staat met 11 zetels op precies dezelfde hoogte als de PvdA. Die partij blijft, ondanks het aantreden van Attje Kuiken als nieuwe fractievoorzitter, gelijk in de peiling. Ruim driekwart (78 procent) van de PvdA-kiezers heeft er vertrouwen in dat ze haar nieuwe taak goed zal uitvoeren, maar in de praktijk moet ze haar sporen nog verdienen als gezicht van de partij.

Ook bij de andere partijen gebeurt vrijwel niks. De Partij voor de Dieren staat op 10 zetels, het CDA op 9, JA21 op 8. De BoerBurgerBeweging staat nu op 7. Ook de SP blijft al sinds het begin van dit jaar hangen op 7 zetels.

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.