Online producten bestellen en pas achteraf afrekenen: 4 op de 10 doen het weleens. Van deze mensen kwam 7 procent in de knel met betalen. Met de mogelijkheid om ook in fysieke winkels 'op de pof' te kopen, verwachten consumenten nog meer problemen.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 31.000 leden van het EenVandaag Opiniepanel.

Bij H&M kan het al

Afbetaalapps maken het mogelijk om bestellingen achteraf of in delen te betalen. De bekendste daarvan, Klarna, werkt samen met betaalbedrijf Adyen om achteraf betalen ook in fysieke winkels mogelijk te maken.

Kledingketen H&M biedt die optie al aan en verschillende winkels laten na vragen van EenVandaag weten de mogelijkheden hiervoor te onderzoeken.

'Vragen om problemen'

Dat is geen goed idee, denkt een ruime meerderheid (80 procent) van de ondervraagden. Bij online aankopen heeft achteraf betalen meerwaarde, vinden zij, maar in de winkel niet. "Daar kun je het product al beoordelen, dus je weet wat je aanschaft", zegt iemand.

Bovendien is de verleiding om iets te kopen waar je eigenlijk het geld niet voor hebt in de winkel nog groter dan online, denken tegenstanders. "Dat is vragen om problemen", vindt een deelnemer aan het onderzoek. "Je verleidt mensen doelbewust tot onverantwoorde aankopen en dat leidt tot schulden en veel ellende."

Meer impulsaankopen

Mensen die zelf bij het achteraf betalen van een online aankoop al eens in de problemen raakten, beamen dat. De helft (50 procent) verwacht dat ze in de winkel sneller iets kopen waar ze op dat moment geen geld voor hebben, als ze van deze optie gebruik kunnen maken.

"Soms zit je te wachten op geld en omdat het leven met alle kosten gewoon doorgaat, is het fijn als je even op de pof iets kunt kopen." Waar een klein deel (6 procent) van alle deelnemers denkt gebruik te gaan maken van achteraf betalen in fysieke winkels, is dat onder degenen die in de problemen kwamen groter: 16 procent.

Problemen met betalen

Van de mensen die weleens achteraf betaalden bij een webshop, geeft 7 procent aan problemen te hebben gehad met het betalen van de rekening. Dat aandeel is het hoogst onder jongeren tussen de 16 en 34 jaar: van hen kwam 11 procent in de knel met betalen.

Vaak omdat afbetaalapps extra kosten in rekening brengen, als kopers niet op tijd aan hun betalingsverplichtingen voldoen. Meerdere jongeren laten weten weleens herinneringskosten te hebben moeten betalen, omdat ze 'vergaten op tijd af te lossen'.

'Consumentenbescherming'

Toch zijn niet alle ervaringen met afbetaalapps negatief. Zo geven 4 op de 10 (41 procent) aan het juist goed te vinden dat webshops die optie aanbieden. Zij zien dat als een soort 'consumentenbescherming', voor wanneer ze niet zeker weten of het product gaat bevallen.

"Bij webwinkels waarmee ik nog geen ervaring heb en relatief onbekend zijn, betaal ik vaak achteraf indien mogelijk", zegt een panellid. Andere voorstanders laten weten het 'handig te vinden dat ze niet zelf achter hun geld aan hoeven', wanneer een product niet wordt geleverd, beschadigd is of afwijkt van de foto.

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."