VVD-stemmers boos dat hun partij moet 'wachten' in formatie, volgens D66- en CDA-kiezers is dat eigen schuld van VVD

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 23.000 leden van het Opiniepanel, nadat Wouter Koolmees zijn advies voor de volgende stap in de formatie publiceerde. D66 en CDA gaan een inhoudelijk akkoord schrijven, waarna andere partijen kunnen aanhaken.

'Wie-wil-met-wie-spel op pauze'

Een goed idee, vinden de meeste D66- en CDA-kiezers, "Omdat je hiermee het wie-wil-met-wie-spel even op pauze zet. Je zag dat dat helemaal vastliep en we moeten echt vooruit", schrijft een CDA-kiezer. Ook veel andere kiezers zijn blij. Zij vonden rechtse partijen, vooral de VVD, te vocaal en zijn blij dat de formatie nu in ieder geval niet gelijk naar rechts draait.

Bij veel VVD-kiezers heerst juist onbegrip en irritatie. Zij zien de VVD als een van de winnaars van de verkiezingen en voelen zich nu buitengesloten: "Deze truc kost alleen maar tijd. Rechts is gegroeid en links niet. Dus doe de VVD erbij, niet GroenLinks-PvdA", zegt een VVD-kiezer. Ook andere rechtse stemmers zijn niet enthousiast. Ze zijn bang dat er niet naar de rechtse kiezer wordt geluisterd.

Matige steun voor coalities

Er is geen enkele coalitie die op massale steun van kiezers kan rekenen. Een coalitie met D66, VVD, CDA en JA21 krijgt nog het meeste draagvlak: mede door steun van rechtse kiezers, waaronder die van VVD en JA21, vindt de helft die acceptabel. Kiezers van D66 en CDA hebben liever een andere optie.

Dat is de meerderheidsvariant waarin GroenLinks-PvdA de plek van JA21 inneemt. Een meerderheid van de kiezers van D66 (89 procent), maar ook die van het CDA (68 procent) noemt deze acceptabel. Voor VVD-kiezers is dit echter een 'no-go': 89 procent noemt het onacceptabel. Daar is ten opzichte van 3 weken geleden niets in veranderd.

Irritatie over Yeşilgöz

De wens van de VVD-kiezer ligt in lijn met die van partijleider Dilan Yeşilgöz. Omdat ook zij niet in een kabinet met GroenLinks-PvdA wil, blokkeert ze tot nu toe elke mogelijkheid om het over de enige meerderheidscoalitie met 4 partijen te hebben.

Tot onbegrip van stemmers links van haar partij. Kiezers van D66 en het CDA, mogelijke coalitiepartners van de VVD, snappen die houding niet. Ze noemen haar 'arrogant', 'star' en verwijten haar de boel te vertragen. VVD-kiezers, en die rechts van de VVD, scharen zich wel achter haar en haar lijn. 85 procent van de VVD-kiezers heeft op dit moment vertrouwen in haar.

Minderheidskabinet 'te instabiel'

Als de blokkades blijven, is een minderheidskabinet nog altijd een optie. Hier zijn minder partijen voor nodig, maar die coalitie moet wel met de pet rond in de Tweede Kamer om plannen door te laten gaan. In principe een slecht idee, vinden kiezers. 61 procent heeft liever een meerderheidscoalitie dan een minderheidsvariant.

Ook staan kiezers duidelijk niet te trappelen als EenVandaag een aantal minderheidscoalities voorlegt. 39 procent noemt die met D66, de VVD en het CDA acceptabel; nog minder zien er een met D66, het CDA en GroenLinks-PvdA zitten. Ze noemen beide opties 'instabiel' en maken zich zorgen dat de oppositie het kabinet dan elk moment kan wegsturen.

Steun vanuit oppositie?

Toch is dat niet het hele verhaal. Zo zouden kiezers van D66, VVD en CDA zich enigszins kunnen vinden in een minderheidsvariant van die drie partijen. Niet alle kiezers staan te springen, maar in tegenstelling tot andere coalities heeft geen van hen echt grote bezwaren.

En kiezers van andere partijen blijken deze variant best te willen gedogen. Zo zegt een meerderheid van JA21-, GroenLinks-PvdA-, BBB- en ChristenUnie-kiezers dat hun partij plannen van deze coalitie mag steunen. Zelfs een behoorlijke groep kiezers van de PVV (47 procent), FVD (45 procent), Partij voor de Dieren (52 procent) en de SP (44 procent) zou dat goedkeuren.