Kiezer straft coalitie af in zetelpeiling om egoïsme van partijleiders en gebrek aan daadkracht, alleen VVD staat op winst
Een jaar na het hoofdlijnenakkoord krijgt de coalitie een flinke draai om de oren van eigen kiezers. Veel te weinig daden en te veel bezig met de achterban, klinkt het. Dat kost drie van de vier partijen zetels. Alleen de VVD staat op winst.
Dat blijkt uit de laatste zetelpeiling van EenVandaag en Verian. De partij kan nu op 30 zetels rekenen, 6 meer dan bij de verkiezingen. De VVD heeft nu de meeste zetels in deze peiling, maar het is door onzekerheidsmarges nog niet zeker te zeggen of ze ook de grootste worden als er nu verkiezingen zouden zijn.
PVV, NSC en BBB op verlies
Daarmee staat de VVD als enige coalitiepartij op winst. De PVV (van 37 naar 28), NSC (van 20 naar 2) en BBB (van 7 naar 2) hebben allen flink verloren sinds de laatste stembusgang in november 2023.
Verder doet oppositiepartij GroenLinks-PvdA met 28 zetels bovenin mee en is het beeld bij andere partijen stabiel.
Soms heeft een partij 1 of 2 zetels meer dan een andere partij, maar zeggen we toch niet dat die partij 'de grootste' is. Dat zit zo: in peilingen zit altijd enige onzekerheid. Voor het onderzoek worden door onderzoeksbureau Verian zo'n 1.500 mensen ondervraagd. We corrigeren die zo goed mogelijk voor de samenstelling van de Nederlandse bevolking. Maar omdat we niet alle Nederlanders ondervragen, blijft een peiling een inschatting. Daarom moet er rekening worden gehouden met onzekerheidsmarges.
Dat betekent dat de VVD, die in deze peiling op 30 zetels staat, er eigenlijk ook 28 of 32 kan hebben. En de PVV staat op 28, maar kan er bijvoorbeeld ook 26 of 30 hebben. Bij zo'n klein verschil in zetels zeggen we daarom niet dat een partij 'groter' of 'kleiner' is, maar zeggen we dat de partijen dicht bij elkaar liggen in de peiling.
Onvoldoende daadkracht
Coalitiekiezers oordelen hard over wat de coalitie tot nu toe voor elkaar heeft gekregen. Zo heeft slechts 12 procent van de coalitiekiezers het gevoel dat de coalitie genoeg heeft gedaan aan zaken die zij belangrijk vinden. Dat terwijl de partijen volgens de meeste coalitiekiezers (68 procent) meer bezig zijn met het partijbelang dan het algemeen belang.
De onvrede straalt ook af op de coalitieleiders, die het hoofdlijnenakkoord hebben gesloten. Zo vindt maar 14 procent van de PVV-kiezers dat Geert Wilders er voldoende in is geslaagd partijstandpunten om te zetten in kabinetsbeleid. Het wordt Wilders moeilijk gemaakt door andere partijen, wordt er gezegd, maar hij heeft ook te veel weggegeven.
Coalitieleiders onder druk
"Hij wordt van alle kanten tegengewerkt. Hij heeft ook te veel valse beloftes gedaan. Hij had kunnen weten dat die onrealistisch waren", schrijft een PVV-kiezer. Wat hen betreft had er meer gedaan moeten worden op migratie, voor hen het belangrijkste thema, maar ook op de woningmarkt, veiligheid en de Nederlandse identiteit gebeurde er volgens een meerderheid van de PVV-kiezers te weinig.
Ook andere kiezersgroepen zijn niet te spreken over de daadkracht van hun leider. Hoewel kiezers dat niet afstraffen door over te stappen, zegt ook maar 31 procent van de VVD-kiezers dat Dilan Yeşilgöz voldoende plannen in daden heeft weten om te zetten.
VVD 'stabiel en ervaren'
Toch wint de VVD wél zetels door het imago van een stabiele partij met ervaren politici. Ook neigen kiezers die bij de afgelopen verkiezingen een uitstap hadden gemaakt, naar bijvoorbeeld de PVV, NSC of de BBB, weer naar hun 'oude' partij.
Iemand die bij de verkiezingen nog PVV stemde, schrijft: "Ik merk dat de PVV veel roept, maar niets waarmaakt. Ik begrijp ook niet alle keuzes die de VVD de laatste tijd maakt, maar binnen de coalitie is het momenteel wel de meest stabiele partij."
'Om je voor te schamen'
In de basis vindt de grootste groep coalitiekiezers dat geen van de vier regerende partijen aanzienlijk meer standpunten heeft omgezet in daden dan de ander. Maar als ze iemand moeten aanwijzen, heeft de VVD - zegt 1 op de 5 kiezers - de meeste plannen waargemaakt.
Vertrouwen dat dit kabinet nog met oplossingen komt waar coalitiekiezers op hopen, is er amper. Nog geen kwart (22 procent) van hen denkt dat dat nog gaat gebeuren. "Hoe langer dit kabinet zit, hoe duidelijker wordt dat ze het niet kunnen. Het is om je voor te schamen. Ik zie geen enkele reden om te denken dat dat anders wordt", zegt een NSC-kiezer tot slot.