Zwerfafval van het strand rapen om zeehonden te redden: 'Als ik al dit plastic zie, dan schaam ik mij voor de mensheid'

Al 39 zeehonden raakten dit jaar op zee verstrikt in plastic. En ook zeevogels en bruinvissen worden slachtoffer van zwerfafval. Een groep vrijwilligers maakt daarom een stuk Waddenstrand plasticvrij: "Dit hoort hier allemaal niet te liggen."

Flessen, snoepzakjes, blikjes en visnetten: de vrijwilligers van The Beach Clean Up vullen weekend zakken vol zwerfafval op het strand in de buurt van Schiermonnikoog. En dat schoonmaken is hard nodig, want plastic vormt een groot gevaar voor dieren in en op de zee.

'Om moedeloos van te worden'

"Door dit plastic zal in elk geval geen zeehond meer doodgaan", vertelt een van de vrijwilligers die meedoet aan de schoonmaakactie. Tegelijkertijd beseft ze dat het slechts een druppel op een gloeiende plaat is: "Eén springvloed verder en het strand ligt weer vol. Het is om moedeloos van te worden."

Ze maakt zich grote zorgen om de natuur. "Ik begrijp niet waarom mensen alles maar op straat gooien. Wat denken ze nou dat er met zo'n blikje gebeurt", zegt ze boos. "Het heet niet voor niets zwerfafval, dat gaat zwerven. En van de straat belandt het in de rivier en van de rivier komt het in de zee."

Al 39 verstrikte zeehonden

Emmy Venema van zeehondenopvangcentrum Pieterburen is heel blij met de hulp van de groep vrijwilligers, die het strand plasticvrij maakt terwijl zij twee opgeknapte zeehonden vrijlaat. "We kunnen echt alle hulp gebruiken. Er vallen op dit moment meer slachtoffers dan ooit. Ik maak me grote zorgen om de snelheid waarmee het toeneemt."

De strandingscoördinator zag in de afgelopen maanden 39 zeehonden die verstrikt waren geraakt door netten en zwerfafval op de Wadden en in de Noordzee. "Dat is 4 keer zoveel als heel vorig jaar: in 2023 hadden we over het hele jaar 40 door plastic gewonde zeehonden."

'Schaam mij voor mensheid'

Het zijn vaak vooral jonge zeehonden die in de problemen komen, vertelt Venema. "Omdat ze heel nieuwsgierig zijn én nog in de groei." Ze laat een rubberen band zien: "Deze zat om een jonge zeehond bij Terschelling. Misschien is die band tijdens het spelen om zijn nek komen te zitten. En vervolgens groeide hij door, en hoe meer hij groeide, hoe meer het plastic vast kwam te zitten."

Toen medewerkers van Pieterburen hem vonden kreeg het dier bijna geen lucht meer."Als ze bij ons binnenkomen zijn bij sommigen de belangrijke functies vaak al doorgesneden. Het is vreselijk om ze zo aan te treffen. Je ziet dat ze lijden, dat ze heel veel pijn hebben." Ze vervolgt: "Het is vooral ook zo vreselijk omdat je weet dat het door ons mensen komt. Als ik al dat plastic zie, dan schaam ik mij echt voor de mensheid."

Bron: EenVandaag

Maag vol met plastic

Naast verstrikt kunnen dieren ook verstopt raken door het plastic dat ze binnenkrijgen. Uit onderzoek van de Wageningen Universiteit onder gevonden dode stormvogels blijkt dat 94 procent plastic in de maag had. Het ging om gemiddeld 19 stukjes per vogel. Als je dat naar de mens vertaalt, is dat bijna een lunchtrommel vol. Ook in 15 procent van de magen van gestrande bruinvissen werd plastic gevonden.

"Dat is wel iets om je zorgen over te maken", zegt patholoog Lonneke IJsseldijk van het Veterinair Pathologisch Diagnostisch Centrum in Utrecht. "Het zegt iets over de mate van vervuiling van de zee en de oceanen. En die moeten we goed in de gaten houden, want de oceaan is heel belangrijk voor de mens. De oceaan helpt CO2 opslaan en zorgt voor voedsel en zuurstof."

Langzame, pijnlijke dood

Zelf heeft ze ook regelmatig slachtoffers van verstrikking op de snijtafel liggen. Enkele weken terug nog, vertelt de patholoog. "Toen kwam er een bruinvis met een visnet om z'n staartvin binnen. Het visnet was helemaal ingesneden. Daar kampte die bruinvis al weken, zo niet maanden mee. Hij had moeite met zwemmen en hij had een infectie."

Het doet IJsseldijk pijn om te zien. "Het lijden heeft voor dit dier lang geduurd. En dat lijden kwam door ons mensen. Het laatste wat we toch willen, is dat door ons menselijk handelen een bruinvis, zeehond of ander dier zo'n langzame pijnlijke dood sterft", vraagt ze zich af.

'Dit is helemaal niet nodig'

Daarom is IJsseldijk blij met de aandacht voor gewonde en dode zeehonden en walvissen. "Deze dieren zetten ons in beweging. Zoals al die mensen die helpen met het opruimen van plastic afval op de stranden", legt ze uit. Maar we moeten óók iets doen aan de voorkant, benadrukt ze. "Minder plastic produceren, en zorgen dat het afval de zee niet meer bereikt."

En dat is iets waar Arnoud van der Vaart en Rinze de Vries zich dagelijks voor inzetten. "Wij vinden het onbegrijpelijk dat in deze tijd nog steeds zeehonden overlijden door plastic", zegt De Vries. "Met alle inzichten en de kennis van nu is dat helemaal niet nodig."

Systeem dat plastic filtert

De mannen vonden een paar jaar geleden het Noria-systeem uit. "Met dit systeem kunnen we voorkomen dat binnenlands plastic de Waddenzee, en dus de zeehonden, bereikt", legt hij uit. "We kunnen helaas niets doen aan het probleem van de visnetten, omdat dit afval op zee ontstaat."

Het project is een groot succes: 95 procent van het plastic wordt ermee uit het oppervlaktewater gefilterd. "Ik ben een van de weinige mensen met een bedrijf die hoopt over 10 jaar geen werk meer te hebben", lacht De Vries. "Al ben ik bang dat dit pas na mijn pensioen het geval is. Er is nog zoveel te doen."

Bron: EenVandaag

Jonge vrijwilligers maken schoon

Op het strand bij Schiermonnikoog hebben twee tieners inmiddels al een tas vol met nylon visnetten, buizen en een verfblik. "Ik vind het gewoon belangrijk om de natuur schoon te houden", zegt de 13-jarige Koen de Wit. "Het is goed voor de natuur als je het opruimt. Als je plastic gebruikt, moet je het weggooien. En dan niet letterlijk weggooien, maar in de prullenbak. Want dit hoort hier allemaal niet te liggen."

Een uurtje geleden was de tiener getuige van de twee zeehonden die door Pieterburen werden vrijgelaten. Hij tuurt even naar de zee waarin de dieren enthousiast verdwenen. "Ik hoop gewoon echt dat die twee niet meteen weer vast komen te zitten in plastic. Ik vind het zielig dat zeehonden zo moeten doodgaan. Ze verdienen ook een leuk leven."