Zorgverzekeraars investeren miljoenen in minidarmpjes

Zorgverzekeraars steken miljoenen euro’s in de minidarmpjes van dr. Hans Clevers. Een grote doorbraak voor de geneticus en expert op gebied van stamcelonderzoek van het Hubrecht Instituut. 

In het Hubrecht Instituut in Utrecht ontwikkelde Clevers de minidarmpjes die nu worden gebruikt voor patiënten met taaislijmziekte, ook wel Cystic Fibrosis genoemd. Het doel is om medicijnen op maat te kunnen geven, helemaal kloppend met de genetische variant van de ziekte van de patiënt. Dit is aantrekkelijk voor verzekeraars omdat er efficiënt met deze dure medicijnen wordt omgesprongen zodat er meer geld overblijft voor het behandelen van andere ziekten.

Zeven patiënten met taaislijmziekte doen al mee met een proef en krijgen sinds een jaar een medicijn dat echt werkt. Madelief is er een van. Zij krijgt sinds anderhalf jaar een nieuw middel voor haar ziekte. Peperduur, dat wel, maar dankzij de minidarmpjes van Hans Clevers krijgt zij een middel dat precies bij haar past. Ze heeft haar pot met andere medicijnen kunnen weggooien en kijkt weer naar de toekomst.

Cystic Fibrosis is een ernstige genetische en chronische ziekte die ervoor zorgt dat slijm niet goed wordt afgevoerd. Dit leidt tot ophopingen in de longen en andere organen, waardoor patiënten het heel vaak benauwd hebben en schade aan de longen oplopen. Ook andere organen, zoals spijsverteringsorganen hebben te lijden. De levensverwachting van iemand met CF is nu tussen de 35 en 40 jaar.

Hoe werkt het met de minidarmpjes?

Madelief heeft een aantal stamcellen uit haar darm afgestaan. Na drie weken groeit uit deze biopt een minidarmpje, een klompje cellen van Madelief. Hierop hebben artsen het medicijn dat zij nu slikt kunnen uitproberen. Haar minidarmpje heeft een specifieke genetische variant van Cystic Fibrose waar een nieuw medicijn op blijkt te passen. Zij en zes andere patiënten slikken dit nu, van tevoren getest op de minidarmpjes. Een middel op maat dus. Tegelijkertijd worden op dit moment razendsnel nieuwe medicijnen gemaakt tegen CF. Binnenkort komen er meer zeer goed werkende middelen op de markt, die de oorzaak van de taaislijmziekte aanpakken en niet alleen de symptomen bestrijden.

Organoïden van Hans Clevers

In het lab van Clevers worden zogenaamde organoïden gekweekt. Een minidarm is ook zo’n organoïde. Van elk orgaan liggen er stamcellen in de biobank. Met die stamcellen kun je tot duizenden keren nieuwe organen kweken. In het lab van het nieuwe non-profitbedrijf HUB ligt een indrukwekkende selectie van organoïden en tumoren. De organoïden zijn gekweekt uit stamcellen, de tumoren zijn gedoneerd door patiënten.

Minilevers, miniblazen, borstweefsel, alvleesklieren, longen, nieren, darmen en eierstokweefsel liggen daar opgeslagen om direct medicijnen op uit te testen en om medicijnen te ontwikkelen. Bij veel ernstige aandoeningen, zoals kanker is het vaak afwachten of een medicijn wel werkt. De patiënt is eigenlijk een proefkonijn. Als je een kuur eerst uitprobeert op een miniorgaan krijgt de patiënt gelijk de passende behandeling. 

Proef minidarmpjes

Het succes van de minidarmpjes en het CF-onderzoek zijn het resultaat van de samenwerking tussen kinderlongarts dr. Kors van der Ent van het UMC, het Hubrecht Instituut, en het de stichting/het bedrijf Hubrecht Organood Technologie (HUB).  En nu is er dus de hulp van de zorgverzekeraars Achmea, CZ en Menzis. 

Hans Clevers, de Hub Stichting, het UMCU en de verzekeraars willen door. Ze zijn al bezig met borstkanker, darmkanker en alvleesklierkanker. Ook buitenlandse CF-patiënten melden zich bij het lab om hun biopt te doneren. Internationale wetenschappers hebben al veel belangstelling.