De zorgpremie voor 2023 is bekend: de verzekering gaat met gemiddeld 10 euro per maand omhoog. En het zal niet bij deze flinke prijsstijging blijven, denkt gezondheidseconoom Xander Koolman. Dan maar je eigen risico verhogen? Dat is niet zonder risico.

De prijsstijging was op Prinsjesdag al aangekondigd, maar voor veel Nederlanders is de zorgpremie voor volgend jaar toch als een onaangename verrassing gekomen. En dit is pas het begin, zegt gezondheidseconoom Xander Koolman van de Vrije Universiteit Amsterdam: de zorgverzekering zal de komende jaren nog veel duurder worden.

Gemiddeld 8 procent gestegen

Vergelijkingssite Zorgwijzer heeft berekend dat de basisverzekering in 2023 gemiddeld 138,45 euro per maand gaat kosten bij een eigen risico van 385 euro. Dit jaar is dat gemiddeld 128,30 euro per maand. De zorgverzekering wordt volgend jaar dus gemiddeld 10,15 euro per maand duurder, een toename van bijna 8 procent.

Dat de premie flink omhoog gaat, komt door de stijgende kosten in de zorg. Die worden deels veroorzaakt door een grotere vraag door de vergrijzing, maar ook zijn de behandelingen zelf duurder geworden. De inflatie zorgt bijvoorbeeld voor hogere energie- en materiaalkosten. Verder zijn de salarissen van zorgpersoneel omhoog gegaan.

Niet 1 of 2, maar komende 20 jaar

Het is een ontwikkeling die volgens Koolman de komende jaren, en misschien wel decennia, niet snel zal stoppen. "We krijgen steeds meer schaarste, de zorg zal dus schraler worden", legt de gezondheidseconoom uit. "Dit is niet over 1 of 2 jaar voorbij, dit gaat de komende 20 jaar nog wel door", verwacht hij.

"We moeten de komende jaren steeds meer keuzes gaan maken en meer nadenken over hoe we onze euro's het best kunnen uitgeven", zegt de deskundige. Dat kan volgens hem betekenen dat behandelingen die nu nog vergoed worden, straks minder of zelfs helemaal niet meer onder de basisdekking zullen vallen.

Hogere premie voor minder zorg

Ook zal de zorgpremie de komende jaren verder oplopen. "De premie stijgt door en daarvoor krijg je minder zorg als je ziek bent", vertelt Koolman. De expert snapt dat dat voor veel mensen moeilijk te volgen is: "Als ik minder zorg krijg dan zou de premie toch lager moeten zijn?, denken ze. Maar dat is dus niet zo."

Door de vergrijzing worden er namelijk steeds meer mensen ziek en die hebben zorg nodig. Tegelijkertijd zijn er minder (werkende) mensen die de zorgkosten via belastingen financieren. "Als er meer mensen zorg vragen, moeten we samen dus toch meer premie gaan betalen", legt hij uit.

Gaan meer mensen straks zorg mijden?

Door de hoge inflatie zullen veel mensen de gestegen zorgpremie extra in de portemonnee voelen. Koolman denkt daarom dat er de komende tijd meer mensen zorg zullen gaan mijden. Iets wat 10 jaar geleden, op het dieptepunt van de economische crisis, ook gebeurde toen mensen krap bij kas zaten.

"Er was een forse terugloop te zien in het aantal mensen dat naar het ziekenhuis ging", vertelt de gezondheidseconoom. "We zagen toen dat heel veel mensen die een doorverwijzing van hun huisarts kregen die doorwijzing vervolgens niet opvolgden." Volgens hem meden mensen het ziekenhuis om niet het eigen risico te hoeven betalen.

'Eigen risico niet maximaal verhogen'

Je eigen risico maximaal verhogen om je zorgpremie omlaag te krijgen, kun je beter niet doen, waarschuwt de expert. "Als je weet dat je die 885 euro niet kunt opbrengen, ga je behandelingen die je echt nodig hebt misschien mijden. Dan betaal je wel premie, maar heb je de facto eigenlijk geen zorgverzekering."

Het is beter om te bekijken of je bij een andere verzekeraar minder geld kwijt bent, zegt Koolman. Ook kan het geen kwaad om je aanvullende verzekering - als je die hebt - onder de loep te nemen: heb je die wel echt nodig of kan dat het misschien wat minder uitgebreid?

Er heerst veel boosheid onder nabestaanden over de openbaarmaking van het oorlogsarchief. Door een gebrek aan context is niet duidelijk of iemand 'fout' was in de Tweede Wereldoorlog. Afelonne Doek van het Nationaal Archief begrijpt dat dit pijnlijk is.

Vandaag is het 'Fat Cat Day'. Dat is de dag waarop de meest invloedrijke CEO's in Nederland en daarbuiten al een beloning op zak hebben waar iemand met een minimumloon nog het hele jaar voor moet werken.

Vakbond FNV gebruikt deze dag als aanleiding om te pleiten voor een wettelijk minimumloon van 16 euro per uur. Sinds 1 januari is dat 14,06 euro. Tegelijkertijd waarschuwt werkgeversvereniging AWVN dat de lonen in Nederland harder stijgen dan in de rest van de Europa. Daardoor zouden we onszelf uit de markt prijzen, is hun kritiek.

Krappe arbeidsmarkt

Dat de lonen in Nederland harder stijgen dan in veel andere Europese landen klopt, bevestigt econoom en Telegraaf-journalist Martin Visser. "Dat is ook een van de redenen dat de prijzen hier harder stijgen."

Maar het is ook wel logisch, vervolgt hij. "We hebben een hele krappe arbeidsmarkt en een extreem lage werkloosheid. Arbeid is schaars, dus daar staat een prijs tegenover."

Kansen voor bedrijven

Het gevolg van die relatief hoge lonen kan zijn dat Nederland in verhouding een duur land wordt, zegt Visser. "Nederland is heel afhankelijk van export. Een groot deel van onze economie draait daarop."

Toch ziet hij juist ook kansen voor bedrijven. "Je kunt zeggen dat dit het moment is om te gaan investeren in andere productiemethodes. Het zou een enorme stimulans moeten zijn om op een andere manier innovatiever te gaan werken, zodat we met de hoge loon ook meer gaan produceren."

'Niet per se slecht'

Of een wettelijk minimumloon van 16 euro per uur een reeële optie is, naar Vissers idee? "Lang werd gedacht, ook door economen, dat het verhogen van het minimumloon heel slecht zou zijn voor de economie. Maar in die theorie zijn inmiddels wel nuanceringen aangebracht", vertelt hij.

"Als je het minimumloon van een heel laag niveau ophoogt naar een beter niveau, waarmee je ervoor zorgt dat mensen een beter bestaan kunnen opbouwen, dan valt het eigenlijk wel mee met die negatieve consequenties."

Maatschappelijk issue

Wat Visser betreft gaat Fat Cat Day in eerste instantie over een maatschappelijk issue, niet over een economisch probleem. "Volgens mij is de vraag: wat vind je een redelijke en faire verhouding tussen het salaris van een topman en dat van een gemiddelde werknemer in een bedrijf?"

Hij vindt het terecht dat vakbonden dat op tafel leggen. "Dat moeten ze ook blijven doen. Dat kunnen ze gebruiken bij CAO-onderhandelingen en dergelijke."

'Niet goed voor onderlinge verhoudingen'

Het feit is in elk geval dat er sprake is van een groeiende loonkloof, bevestigt Visser. "En dat is denk ik niet goed voor de onderlinge verhoudingen. Hoewel het geen specifiek Nederlands probleem is, zie je in Nederland wel dat het sentiment richting het grote bedrijfsleven sterk verslechterd is in afgelopen jaren", ziet hij.

"Dat ging niet alleen over topsalarissen, maar ook over de dividendbelasting een aantal jaar geleden. Over belastingdeals die gesloten konden worden met de fiscus. Het is niet voor niks dat daar de afgelopen jaren allerlei adviezen over naar buiten zijn gekomen. En codes waaraan bedrijven zich moeten houden. Maar nog steeds zie je dat de loonkloof tussen de top en de basis van het bedrijf heel groot is."

'Zwakke argumentatie'

Visser: "Ik denk dat een bedrijf zijn eigen argumentatie erg verzwakt als een CEO 7 miljoen euro verdient en er elk jaar een paar procent bijkrijgt, als je tegelijkertijd zegt dat het minimumloon beperkt moet blijven. En als je ervoor pleit dat de CAO-loonstijging omlaag moet. Dat is waar de werkgevers via de AWVN nu toe oproepen."

"Als je zegt: 'Het is mooi geweest met al die loonsverhogingen in tijden van inflatie. We moeten pas op de plaats maken.' Dat argument wordt onderuit gehaald zodra dat niet geldt voor de CEO en andere mensen aan de top."

Kritisch kijken

De econoom en journalist vindt het dan ook terecht dat er op dagen als 'Fat Cat Day' aandacht gaat naar het feit dat topbeloningen over de volle linie behoorlijk zijn gestegen de afgelopen jaren. "Het moet wel met elkaar in verhouding blijven. Over de loonkloof wordt al heel lang gesproken. Maar die blijft heel erg groot."

"Het is daarom belangrijk voor bedrijven om heel kritisch te kijken naar wat ze zelf betalen aan de top van hun bedrijf", besluit hij.