Zorgpersoneel is nog altijd 40 procent van de tijd kwijt aan registraties. Zo blijkt uit nieuwe cijfers van het Nivel. In de wijk en het ziekenhuis is het zelfs nog meer. Demissionair minister Helder wil alles doen om dit binnen een jaar te halveren.

Het is geen nieuw fenomeen: registratielast en bureaucratie in de zorg. Al tientallen jaren wordt erover gesproken en iedereen lijkt het erover eens dat dit drastisch moet worden teruggebracht. Een hele rits aan plannen en projecten om dit te tackelen is al de revue gepasseerd. Met titels zoals: 'Minder regels, meer zorg' (2002), 'Een kwestie van vertrouwen' (2006) en het huidige programma '(Ont)regel de zorg'.

'Niks veranderd'

Hebben die programma's dan niets opgeleverd? "Nee, er is niks veranderd", zegt Kim de Groot, onderzoeker van onderzoeksinstituut Nivel. Zij doet al een aantal jaren onderzoek naar registratielast onder zorgpersoneel. "Uit onze cijfers blijkt dat het net zo erg is als 4 jaar geleden."

De nieuwe cijfers laten zien dat de registratielast nog altijd rond de 40 procent ligt. In sommige sectoren ligt het nog hoger. Dat geldt bijvoorbeeld voor verpleegkundigen en verzorgenden in de wijk (42,6%) en in het ziekenhuis (42,4%). "Het unieke aan ons onderzoek is dat we naar de allergrootste zorgsectoren hebben gekeken en niet alleen focussen op de langdurige zorg of de ouderenzorg", zegt De Groot. "We zien dat dit in alle sectoren een probleem is."

Negen verschillende systemen

Wijkverpleegkundige Margriet van Rooijen kan erover meepraten. Dagelijks logt ze in op zeker negen verschillende systemen. "We hebben een apart systeem voor de medicatie-toediening, een systeem om te communiceren met de huisarts, het verwijssysteem van de huisarts, een verwijssysteem van het ziekenhuis en zo kan ik nog wel even doorgaan."

Volgens Van Rooijen zitten organisaties elkaar soms zo in de weg dat er helemaal geen zorg meer geleverd kan worden. En dan moet zij uren bellen voor een oplossing.

'Niet goed geregeld'

Zo'n situatie maakte ze pas nog mee met een cliënt die een katheter nodig had. "Vroeger belde je dan de huisarts, die stuurde een recept naar de apotheek en dan kon ik 'm ophalen. Binnen 5 tot 10 minuten was dat geregeld. Nou, dat kan niet meer." Nu moet zij de katheter bestellen.

"Dan heb je eigenlijk een probleem. Moet je je indenken hoe dat is als je niet kunt plassen. Dan moet ik die katheter gaan bestellen. Daar gaat minimaal een dag overheen en vaak wel langer. Dat is dus niet goed geregeld in Nederland."

Centrale magazijnen

Hoe is dat mogelijk? "Men vond dat dat centraal geregeld moest worden. Er zijn dus centrale magazijnen door het land, want dat zou goedkoper zijn. Nou, ik denk dat ik duurder ben als ik moet gaan bellen en bellen, en nog een keer bellen naar de huisarts met de vraag: 'Heb je wel het juiste recept? Je moet het daarheen sturen'."

Margriet vervolgt: "En dan is het ook nog zo dat een cliënt alleen de katheters van een bepaalde firma mag krijgen, want daar heeft de verzekeraar een contract mee."

Veelkoppig monster

Kim de Groot van het Nivel herkent de frustratie van het zorgpersoneel over alle bureaucratische rompslomp. "Het lijkt een veelkoppig monster te zijn, wat om een heel brede aanpak vraagt", zegt De Groot. "We zien dat verpleegkundigen eigenlijk zouden willen dat registratielast op drie niveaus wordt aangepakt."

Wat haar betreft moet iedereen aan de slag. Zowel de landelijke partijen, als het ministerie van Volksgezondheid en de Nederlandse Zorgautoriteit (Nza), maar ook de zorgverzekeraars en de zorgorganisaties zelf. De Groot mist een probleemeigenaar. "Het zou wenselijk zijn dat er iemand komt die zegt: 'Oké en nu ga ik hier met de bezem doorheen en ga ik dit oppakken'."

Voor de helft terugdringen

We vroegen demissionair minister voor Langdurige Zorg en Sport Conny Helder om een reactie op de nieuwste cijfers van het Nivel. Helder: "Die zijn mij een doorn in het oog en dat wil ik heel graag veranderen, want het is een enorme frustratie. Niet alleen voor zorgmedewerkers, maar ook voor mantelzorgers bijvoorbeeld."

Ze wil dat de tijd die zorgpersoneel kwijt is aan registratie en bureaucratie flink wordt teruggebracht. "Het is altijd heel lastig om daar een exact percentage op te plakken, maar laten we gewoon eens voor de helft gaan. Als het voor de helft wordt teruggebracht, dan zouden we echt heel ver zijn."

Circus rondom aanvragen

Wat de minister betreft moet dat ook snel gebeuren. Ze verwijst naar het programma Ontregel de Zorg en naar het Integraal Zorgakkoord (IZA), waarin afspraken zijn gemaakt tussen het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en een groot aantal partijen in de zorg. "Binnen een jaar moeten we echt een significante verandering hebben van deze administratieve last", zegt Conny Helder.

"Het idee is dat we dat toch echt moeten kunnen beetpakken met elkaar", vervolgt ze. Al realiseert ze zich dat het geen gemakkelijke opgave is. "Een voorbeeld is het hele circus rondom het aanvragen van hulpmiddelen. Het klinkt heel makkelijk om te zeggen: 'Nou, dat gaan we vereenvoudigen'. Dat betekent bijvoorbeeld dat er meer dan driehonderd gemeentes op één lijn moeten komen, of een heleboel zorgverzekeraars tegelijkertijd. Maar het aanvragen van hulpmiddelen is een van de onderdelen die we echt willen vereenvoudigen."

'Leg het vertrouwen weer bij ons'

Conny Helder wil de registratielast binnen een jaar flink terugschroeven. Wijkverpleegkundige Margriet van Rooijen heeft er een hard hoofd in. "Mijn eerste vraag is hoe dan? Hoe gaat ze dat doen? Want dit zeggen de ministers, de politiek, iedereen eigenlijk, al jaren. Ik hoor niemand zeggen: 'En zo gaan we het doen'."

Zij heeft er zelf wel een idee over. "Ga met de zorgprofessional praten en leg het vertrouwen weer terug bij ons. Want wij weten wat we doen, we weten waar we goed in zijn en wij, denk ik, weten ook het beste hoe we dingen kunnen regelen en organiseren."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."