Het Openbaar Ministerie ziet een stijging in het aantal cocaïnewasserijen. Ook komen er meer Colombiaanse 'drugskoks' naar ons land om in zo'n lab te werken. Zorgwekkend, zegt het OM: "Hoe groter en meer labs er zijn, hoe groter het gevaar."

Het zijn kleinere huis-tuin-en-keuken-wasserijen en grotere laboratoria die op grote industriële schaal werken. Zowel in landelijk als stedelijk gebied. "Het zijn er meer, en de trend is ook dat ze af en toe wat groter zijn", zegt Martin van Nes, officier van justitie die zich hier bij het Openbaar Ministerie op landelijk niveau mee bezighoudt.

Slimmer verstoppen

Eerder werd cocaïne vooral in blokken verstopt tussen bijvoorbeeld ingevoerde bananen via de haven van Rotterdam. Nu wordt cocaïne steeds vaker chemisch verstopt. De drug wordt in dat geval opgelost in bijvoorbeeld een vloeistof.

Vervolgens wordt de substantie in Zuid-Amerika 'ingewassen' in producten als kleding, cacao of plastic. Of de kartonnen doos waar de bananen in zitten en is op die manier lastiger te traceren.

Cocaïne in spijkerbroeken, satésaus en houtskool

Eenmaal in Nederland wordt in een cocaïnewasserij met speciale chemische stoffen de cocaïne weer uit de producten als spijkerbroeken, satésaus of houtskool gewassen. Zelfs in chiazaad is onlangs cocaïne aangetroffen.

Door het niet in blokken tussen spullen te vervoeren, maar in het materiaal zelf te verwerken, valt het bij controles minder op, legt Van Nes uit. "Daarna herken je het dus minder goed op de scans."

Explosie Rotterdam: 'onderzoek loopt'

In 2022 werden 17 cokewasserijen ontdekt. Vorig jaar rolden de politie en justitie 23 cocaïnewasserijen op, maar het echte aantal is moeilijk te duiden, zegt Van Nes. "Hoe groter het lab en hoe meer labs, des te groter is het brand- en ontploffingsgevaar."

Dat het mis kan gaan met een drugslab werd afgelopen winter duidelijk in Rotterdam. Bij een explosie in een garage vielen drie doden. Het pand is onbewoonbaar, een naastgelegen vuurwerkopslag kon net ontruimd worden. Volgens De Telegraaf zat er in de ontplofte garage een cocaïnewasserij. Van Nes kan daar niets over kwijt. "Dat onderzoek loopt, daar kan ik niet te veel over zeggen."

Bron: EenVandaag

Colombianen hebben de benodigde kennis

"Als je weet hoe het erin is gewassen, kun je het er ook uit wassen", legt Van Nes uit. Met name Colombianen en andere personen uit Latijns-Amerika worden in Nederlandse labs aangetroffen, omdat daar de specialistische kennis zit. "Volstrekt logisch, want daar komt de cocaïne vandaan."

In sommige gevallen waren bij een aantal 'hele grote cocaïne-wasserijen' meer dan tien Colombianen betrokken bij het uitwassen van de cocaïne. Het is een ontwikkeling die het Openbaar Ministerie echt in de gaten houdt, laat Van Nes weten. "Zeker omdat we dus een stijging van cocaïnewasserijen zien en meer Colombianen aantreffen."

Meer Colombianen in cokewasserijen

Hoeveel Colombiaanse drugskoks hiernaartoe zijn gekomen is voor de officier lastig te duiden. "We zien alleen maar wat we zien, maar we denken wel een toename te zien als het gaat om het aantal Colombianen die we aantreffen in cocaïnewasserijen in Nederland."

In Nijeveen werd in 2020 een grote cocaïnewasserij ontdekt in een voormalige manege. Er werden dertien Colombianen gearresteerd die op industriële schaal cocaïne verwerkten. Dit najaar werd in Overdinkel (Overijssel) een draaiende wasserij aangetroffen met drie Colombianen. EenVandaag becijferde dat er sinds 2018 op zeker tien ontdekte cocaïnewasserijen zo'n 45 Colombianen zijn gearresteerd.

'Overdag slapen, 's nachts werken'

In zo'n lab werken de drugskoks dag en nacht, vertelt Van Nes. "We zien wel dat ze overdag slapen en 's nachts werken om minder aandacht te trekken." De officier van justitie legt uit dat de drugskoks daar een aantal dagen verblijven om te produceren. "Ze doen eigenlijk niets anders en komen ook met die reden alleen naar Nederland."

Ook al is het OM er alert op, signalen van uitbuiting of mensenhandel zien ze zelden, zegt Van Nes. "We zien dat ze nog beschikken over hun reis- en verblijfsdocumenten, dus ze mogen gaan en staan waar ze willen." Maar ze worden niet geacht te praten over wat ze doen, benadrukt hij.

Omkoping en geweld

Er zijn enorme bedragen mee gemoeid. "Dat is ook wel waar we ons zorgen over maken", zegt de landelijk officier. "Precies met die bedragen worden ambtenaren omgekocht, wat weer geweld mogelijk gemaakt en is die criminele markt ook in staat om verder te groeien", vertelt Van Nes.

Bij het opdoeken van drugslabs ziet het OM ook uitvoerders, mensen die de hand-en-spandiensten verrichten in de labs, maar ook de mensen die meer kennis hebben van het proces. "Tegelijkertijd is het zo dat de hoogste bazen in een criminele organisatie zich over het algemeen niet in een cocaïnewasserij zullen vertonen", legt hij uit.

Oproep aan de samenleving: trek aan de bel

Het is geen beeld waar we aan moeten wennen, waarschuwt Van Nes. Want die ontwikkeling gaat met risico's gepaard. "Brand, ontploffingsgevaar, risico op geweld, op omkoping van ambtenaren, explosies, schietpartijen in woonwijken", somt hij op. Niet alleen politie en justitie, ook de samenleving heeft hier een verantwoordelijkheid om het een halt toe te roepen.

Omdat de opsporing van cocaïne 'redelijk succesvol' is in de grote havens, verwacht Van Nes dat het aantal wasserijen gaat toenemen. "In een landelijk gebied is het iets wat we niet willen zien, maar daar schuilt minder gevaar in dan een cocaïnewasserij of een ander lab in een woonwijk", zegt de officier. "En dat is eigenlijk ook precies waarom we de samenleving vragen: 'als je denkt dat het niet pluis is, meld het dan ook'."

Het voortbestaan van tientallen hospices in Nederland wordt bedreigd. Zorgverzekeraars gaan een lagere vergoeding voor verpleging betalen en dat raakt de hospices. In Rotterdam is daarom al besloten de deuren van een hospice te sluiten.

Hospice De Vier Vogels - waar van oudsher 24 uur per dag verpleegkundige zorg beschikbaar is - stopt in juni. Verzekeraar Zilveren Kruis betaalt vanaf 1 april namelijk minder voor de inzet van verpleegkundigen en dat leidt ertoe dat het hospice niet meer genoeg verpleegkundigen heeft.

Lager tarief, minder zorg

"Een 'bijna-thuis-huis', zoals wij zijn, wordt gefinancierd met subsidie van het ministerie van Volksgezondheid. Daarnaast betalen bewoners een eigen bijdrage. We werken met vrijwilligers en verpleegkundigen van de Rotterdamse zorgorganisatie Laurens", legt bestuurslid Jos van Huut uit.

"De verzekeraar betaalt Laurens daarvoor een dagprijs en dat bedrag gaat per 1 april zozeer omlaag dat het inzetten van verpleegkundigen voor 24-uurs zorg minder wordt."

Een van de laatste bewoners

De afgelopen 25 jaar verzorgden de medewerkers van De Vier Vogels stervende patiënten in vier verschillende kamers. Liesbeth Looren de Jong bijvoorbeeld, die er onlangs overleed. Zij was daarmee een van de laatste bewoners.

Haar broer Louis zocht haar bijna dagelijks op. "Mijn zus is net geen 80 geworden, dat zou ze aanstaand weekend zijn geworden", vertelt hij.

'Uitkijken naar de dood'

"De afgelopen 2 jaar waren zwaar voor haar, door lichamelijke problemen", vertelt Looren de Jong over zijn zus, die afgelopen januari werd opgenomen in De Vier Vogels. "Het was een tamelijk dramatische keuze tussen een been-amputatie of naar het hospice. Ze koos voor het laatste, een keuze voor de dood."

"Ze is uit gaan kijken naar de dood in alle rust en alle vrede en is uiteindelijk overleden door euthanasie. "

Klein hospice

Dat De Vier Vogels een klein hospice is, speelt een rol bij de sluiting. Maar uiteindelijk zijn de lagere tarieven van de zorgverzekeraar doorslaggevend.

En De Vier Vogels is niet het enige bijna-thuis-huis in Nederland. Er zijn er ongeveer 120. VPTZ, de koepel voor vrijwilligersorganisaties in de palliatieve terminale zorg, en zorgprofessionals, verwacht dat er meer in de problemen komen door de bezuinigingen.

Ander soort vrijwilligers

De hospices moeten hun aanpak veranderen en meer met vrijwilligers werken, is de boodschap vanuit de zorgverzekeraars. Maar of dat bij iedereen lukt is de vraag, zegt voorzitter van De Vier Vogels Marjo de Bot.

"We zien dat het soort vrijwilligers aan het verschuiven is. Het zijn vaker wat jongere mensen die betekenis zoeken, dat is mooi. Maar het nadeel is: hun beschikbaarheid is minder dan die van de oudere vrijwilligers." Een rooster rondmaken is lastig en 24-uurs verpleegkundige zorg is met deze bezuiniging sowieso niet meer waar te maken.

Mogelijk tientallen hospices in de problemen

Naar aanleiding van De Vier Vogels heeft Zilveren Kruis zich uiteindelijk constructief opgesteld en gezegd dat ze een overgangsperiode willen aanbieden. Maar dat komt voor De Vier Vogels te laat. Het besluit is genomen.

"Heel erg spijtig", vindt Carla Aalderink van koepelorganisatie VPTZ het dat De Vier Vogels moet sluiten. "Hospices zijn eigenlijk 'out of the blue' door zorgverzekeraars geconfronteerd met lagere tarieven. Met als gevolg minder uren zorg en een veel te groot beroep op vrijwilligers." Ze verwacht dat tientallen hospices, net als De Vier Vogels, in de problemen komen. "Als er niet wordt ingegrepen, zullen die allemaal verdwijnen."

'Structurele oplossing nodig'

"Een overgangsperiode, zoals Zilveren kruis aanbiedt, klinkt mooi, maar is een incidentele oplossing. Wij willen een structurele, zodat je niet van incident naar incident holt", zegt Aalderink.

Ze wijst erop dat onderzoek juist laat zien dat er in de toekomst meer hospices nodig zijn, vanwege onder andere vergrijzing en een minder groot sociaal netwerk. "We moeten daarom juist zuinig zijn op onze hospicebedden." Aalderink vindt de bezuiniging dan ook 'ondoordacht' met 'verstrekkende financiële gevolgen'. Vrijwilligers komen erdoor onder druk te staan, benadrukt ze. "Het risico is dat ze afhaken omdat ze denken: er wordt meer van mij verwacht en dat kan ik niet."

Moeilijker om thuis te sterven

Of er een alternatief is, volgens Aalderink? "Dat is een heel terechte vraag. We hebben eerder gezien dat het in de wijkverpleging, waar ook geduwd werd op de tarieven, moeilijker werd voor mensen om thuis te sterven. Het idee was toen dat meer mensen naar een hospice moesten."

"Maar als de zorg daar dan ook geminimaliseerd wordt, wat dan? Dan moet je jezelf de vraag stellen waar mensen dan nog kunnen overlijden. Ziekenhuizen zijn er ook niet op ingericht om mensen voor langere tijd een bed te bieden om daar te overlijden."

Staatssecretaris zoekt oplossing

De verantwoordelijk staatssecretaris Vicky Maeijer laat in een reactie weten in gesprek te zijn met de sector om te voorkomen dat meer hospices omvallen.

"Onder leiding van mijn ministerie is gesproken tussen zorgaanbieders, zorgverzekeraars en VPTZ. Er is afgesproken dat Zorgverzekeraars Nederland en ActiZ hun achterban zullen oproepen om snel het gesprek aan te gaan om te voorkomen dat hospices omvallen door de lagere tarieven, dan wel het minder aantal uren aan wijkverpleging. Voor half april wordt dit overleg herhaald om te kijken hoe het ervoor staat."

Er is al één Nederlander aan overleden en twee andere zijn erdoor in het ziekenhuis beland: namaak oxycodon-pillen. Vaak worden ze online gekocht, zonder recept. "Je weet niet wat je koopt."