Voor sluismeesters is de zomer de drukste periode van het jaar. Hoe zorg je ervoor dat al die boten én mensen goed doorgesluisd worden? Sluis-stewards staan zenuwachtige mensen bij: 'Het kan soms heel eng zijn'.

"Graag even helemaal naar achter doorvaren. Motorjachten aan stuurboord, zeilboten aan bakboord vastleggen, dank u!" Volgens sluismeester Mirjam Rikken is duidelijk instrueren de sleutel tot succes.

Topdrukte in de sluizen

In de zomer is het topdrukte in de Nederlandse sluizen. Naast de beroepsvaart die de wateren het hele jaar door bevaart, zorgen recreatieboten dan namelijk voor veel bedrijvigheid. Aan de sluismeester de taak om al deze boten veilig door de sluis te loodsen. Rikken 'wil de zomer echt niet missen': ze geniet dan juist extra van alle gezelligheid in 'haar' sluis, de Nijkerkersluis.

Maar het is niet alleen maar genieten. Rikken houdt zowel de sluis als de nabijgelegen brug in de gaten. "Je moet met veel dingen tegelijkertijd rekening houden", vertelt ze. "Het is vooral plannen. Je hebt te maken met vaarverkeer maar ook met wegverkeer. Ik probeer het zo te regelen dat de brug steeds zo kort mogelijk open staat. Dit lukt niet altijd, maar ik houd ook rekening met de mensen in de auto."

Sluis-steward schiet te hulp

Voor ervaren schippers is het routine geworden om door de sluis te varen, maar voor anderen kan het volgens Rikken 'soms heel eng zijn'. Zij worden in de zomerdrukte bijgestaan door sluis-stewards als Koos Dekker. Samen met een collega vangt hij twijfelende watersporters op bij de ingang van de sluis. Rikken merkt dat extra hulp in de zomermaanden echt nodig is. "Anders durven mensen vaak niet helemaal voorin te sluis te gaan liggen of ze durven niet goed aan te sluiten."

In een sluis gebeurt veel tegelijkertijd: het is nauw, je zit dicht op elkaar, er is stroming, je gaat omhoog en naar beneden. "Andere boten komen dicht bij je", legt Koos uit. "Ze komen van achter en voor, er gebeurt van alles. Dat maakt dat mensen zenuwachtig worden." De aanwezigheid van stewards kan daarbij veel rust geven. Want bij de zomerdrukte kan het fout gaan.

Dwars in de sluis

"Doe maar voorzichtig aan", zegt Koos tegen een man die op volle kracht de sluit uit zegt te varen. Sinds enkele jaren zet Rijkswaterstaat sluis-stewards zoals Koos in bij de drukbevaren sluizen in ons land. Zo ontlasten ze de sluismeester die bij topdrukte de handen vol heeft aan het veilig bedienen van de sluis. En vaak bedienen ze ook nog een brug die over de sluis heen gaat.

"U heeft de wind vol achter dus eerst met de achterlijn vastleggen, anders ligt u straks dwars in de sluis en dat wilt u echt niet", adviseert steward Koos twee dames op weg naar Harderwijk. Ze zijn al heel wat sluizen gepasseerd. Het verval van de Nijkerkersluis is maar 10 centimeter dus dat valt mee. "En die wind, die moet je in de gaten houden", zegt Koos.

Steeds meer gemeenten bouwen ze: speciale containerwoningen voor huurders die overal overlast veroorzaken. Maar buurtbewoners komen hier volop tegen in protest. "We weten niet wat deze mensen op hun kerfstok hebben."

Het is een wat afgelegen plek, aan de rand van Hilversum Zuid. Gelegen aan de rand van een industrieterrein staan de zes containerwoningen van Keerpunt Zuid: speciale woningen voor daklozen met een drank- of drugsverslaving. Het gaat om mensen die op straat kwamen te staan, omdat ze in hun huurwoning voortdurend overlast veroorzaakten in de buurt.

'Het is een fijne plek'

Dit geldt ook voor Hennie. Jarenlang ging ze van kliniek naar kliniek en belandde ze uiteindelijk weer op straat. 9 jaar geleden kwam ze hier wonen.

Hennie: "Het is een fijne plek. Er komen ook geen mensen meer langs. Die heb ik er allemaal uitgeflikkerd. Als je niemand binnen laat, is het een hele fijne plek."

Bewoners mogen drinken en gebruiken

Een poging om van de drank en drugs af te komen, doet Hennie niet meer, vertelt ze terwijl ze een slokje bier neemt. "Ik lig een beetje op de bank. Ik drink en gebruik ook af en toe. Maar soms ook een paar dagen niet. Ik doe wat ik wil."

En dat is precies de kern van wat dit project volgens initiatiefnemer Harrie Koeleman - manager van Kwintes - tot een succes maakt. "De bewoners mogen hier gewoon de hele dag drinken en gebruiken. Hiervoor gingen ze steeds de afkickkliniek in en uit. En hier mag je gewoon zijn wie je bent. Verslaving is een ernstige ziekte en we accepteren dat ze drinken en gebruiken. En dan zie je dat er een soort rust ontstaat bij deze bewoners."

Regel: geen overlast veroorzaken

De bewoners moeten zich wel aan een paar basisregels houden. Ze moeten accepteren dat ze onder bewindvoering worden geplaatst, en ze moeten een paar uur begeleiding per week accepteren.

En tot slot het belangrijkste: ze mogen geen overlast in de buurt veroorzaken. En daar is Koeleman heel streng op: "Deze afspraken zijn heel duidelijk, en die worden er ook echt in geramd. Je krijgt deze kans, maar dan moet je je wel aan de voorwaarden houden. En dat blijkt goed te werken. De bewoners zien dit ook echt als een laatste kans, want ze zijn overal uitgegooid. Dus ze weten waar ze het voor doen."

Onrust en protest

Uit een inventarisatie van EenVandaag blijkt dat steeds meer gemeenten heil zien in deze onorthodoxe aanpak. In tientallen gemeenten zijn ze bezig met plannen om dit soort speciale container-woningen voor overlastgevers uit de grond te stampen.

Maar alleen de aankondiging van deze speciale woningen, leidt in bijna iedere gemeente al tot onrust en protest onder buurtbewoners.

'Hoe gevaarlijk zijn deze mensen?'

Zo ook in Amersfoort. Het gemeentebestuur heeft besloten dat in de wijk Vathorst ook containers moeten komen voor overlastgevende huurders. Iets waar de buurt volgens Jacco de Feijter, voorzitter van de bewonersvereniging Belang van Vathorst, bepaald niet blij mee is.

De Feijter: "Het zijn mensen die veel drinken en gebruiken. Die soms verzamelwoede hebben. Het is niet zo dat wij als buurt vinden dat deze mensen geen woning moeten krijgen, maar er wonen hier veel gezinnen met jonge kinderen. En om wat voor mensen gaat het eigenlijk? Zitten er ook bewoners tussen die gevaarlijk kunnen zijn? We krijgen amper informatie van de gemeente hierover. En daardoor ontstaat onrust."

Geen duidelijke communicatie

Wat de Feijter ook stoort is dat gemeente vanaf het begin in zijn ogen niet eerlijk hierover heeft gecommuniceerd. "We kregen in eerste instantie een brief van de gemeente. Daarin stond dat het om mensen gaat die rust nodig hebben en ruimte. Dan denk je in eerste instantie: dat klinkt goed en dat is een nobel streven."

Hij gaat verder: "Maar dan blijkt het om huurders te gaan die in hun eigen buurt vanwege overlast niet meer te handhaven waren. Dan wordt het wel een totaal ander plaatje."

'Laat je niet afschrikken'

Koeleman - die veel gemeenten adviseert op dit terrein - erkent dat het heel belangrijk is dat gemeenten open en eerlijk communiceren met burgers. En dat het ook 'moed en lef'-bestuurders vergt.

Koeleman: "Je moet er als gemeentebestuur echt voor gaan staan. En alles goed uitleggen. En je krijgt in het begin alles en iedereen over je heen. Maar daar moet je je niet door laten afschrikken, want dan kom je nergens."

Minder overlast

In Hilversum merkte hij dat er ook veel onrust was toen de plannen werden aangekondigd, maar dat dit protest snel verdween.

Koeleman: "Zes van de negen mensen die hier nu wonen op dit terrein, waren goed voor 150 meldingen van overlast bij de politie per jaar. Nu zijn er amper meldingen. Nu is er weinig overlast en dat scheelt een hoop ellende hier in Hilversum. En dat beeld zie ik ook in andere gemeenten."

'Heb eindelijk rust gevonden'

Hij begrijpt de bezorgde buurtbewoners ook, vertelt hij. "Ik snap heel goed dat het spannend is, mensen in je buurt hebben die verslaafd zijn. Die wil je niet in je achtertuin. Maar mijn ervaring is ook dat het weinig problemen in de buurt geeft. Sterker, dat het rustiger wordt in de buurt."

Hennie woont inmiddels al 9 jaar in haar containerwoning en denkt er voorlopig nog niet aan om weg te gaan. Hennie: "Ik heb het fijn hier, samen met mijn hondje. Ik ga hier niet meer weg. Ik heb eindelijk rust gevonden."

Na een urenlang spoedoverleg tussen de coalitiepartijen en premier Dick Schoof gisterenavond, gingen de overleggen vandaag verder. En daarbij worden de ergernissen tussen de partijen steeds groter, ziet ook politiek commentator Joost Vullings.