In Nederland ontbreekt van 1500 mensen elk spoor. Ze zijn langdurig vermist, zoals de in 1974 verdwenen vrienden Hans en Piet. Dat er aandacht voor de onopgeloste zaken blijft, is belangrijk volgens criminoloog Ilse van Leiden.
Hans Martens en Piet Hölskens verdwenen bijna 46 jaar geleden na een avond stappen. Lang dacht de politie dat hun verdwijning vrijwillig was, tot in 2012 iemand bij de politie meldde dat de mannen zijn vermoord. De familie schakelde privérechercheur Judith Houben in. Haar inspanningen resulteren in een laatste, ultieme, zoekpoging. Vanaf dinsdag zoekt de politie in de Liesselse Brink 4 dagen lang naar het vermiste tweetal.
1500 langdurige vermissingen
"Er zijn niet veel voorbeelden van zulke langlopende zaken die na zoveel jaar nog worden opgehelderd", vertelt criminoloog Ilse van Leiden. Cijfers over wat er is gebeurd met de vermiste personen ontbreken. "Er zijn suïcides bij, of mensen die een ongeluk hebben gehad. Maar ook misdrijven, mensen die zijn omgebracht. Dat zijn er zo'n vijftig tot zestig".
Van Leiden deed verschillende keren onderzoek naar vermissingen en hoe naar vermisten wordt gezocht. In eerste instantie wordt een vermissing tot op de bodem onderzocht, vertelt ze. "En als je het dan niet opgelost krijgt, kan het zijn dat je het later nog eens een keer gaat proberen om toch tot opheldering te komen. Maar dan ben je wel afhankelijk van bijvoorbeeld nieuwe technieken."
Iedere zaak onmogelijk jaarlijks te bekijken, afhankelijk van gouden tip
De 1500 vermissingszaken worden gemonitord door de politie, vertelt Van Leiden. De lijst met vermiste personen ligt bij alle politie-eenheden. "Ze hebben het overzicht. Maar ze kunnen niet, met alle cold cases die er ook zijn, zo'n zaak ieder jaar bekijken."
De kans dat een zaak wordt bekeken of opgelost, is afhankelijk van hoe groot het cold case-team is waarbij de zaak ligt. "Maar ook de kwaliteit en bevlogenheid van de mensen in het team spelen mee." Daarnaast kan media-aandacht belangrijk zijn. "Daarmee trigger je mensen om toch naar de politie te stappen, ook al is dat dertig jaar na dato." Tips van burgers zijn het allerbelangrijkste, zegt Van Leiden. "Zij die zich iets herinneren of het na verloop van tijd toch durven te vertellen."
Impact groot
De impact van een vermissing op achterblijvers is groot. "Mensen hebben absoluut geen idee waar hun geliefde is gebleven. Daardoor kun je een zaak ook niet afronden, het knaagt", vertelt ze. Ze raken soms gefrustreerd, omdat ze vinden dat er te weinig wordt gedaan. Logisch, zegt Van Leiden. "Als je kind of partner vermist is, wil je eigenlijk dat het hele politiekorps naar die persoon gaat zoeken. Die frustratie is er heel vaak, maar is niet altijd terecht."
Veel rechercherus moeten soms met pijn in hun hart een onopgehelderd dossier afsluiten. "Die nemen hem na hun pensioen mee onder de arm naar huis meenemen omdat ze het niet los kunnen laten", vertelt ze. "Het is voor rechercheurs heel frustrerend om een zaak niet op te lossen. Je wilt die mensen hun kind teruggeven."
'Broer of zoon teruggeven na al die jaren'
De zaak van Hans en Piet is verjaard, zoals alle moordzaken die gepleegd zijn voor 1988. Mochten de twee vrienden worden gevonden, dan kan er niemand meer strafrechtelijk voor vervolgd worden. Dat er ondanks dat tóch gezocht wordt naar het tweetal, waardeert Van Leiden. "Het zijn hele grote inspanningen", zegt ze. "Dat doe je alleen als je een hele concrete aanwijzing hebt dat je wat kunt vinden."
"Bij vermissingen heb je altijd twee doelen. De vermiste vinden en ten tweede, als er iemand voor verantwoordelijk is ook die dader vinden", legt de criminoloog uit. "Het tweede doel vervalt hier, maar die bevlogenheid voor dat eerste doel is er nog wel. Je wilt die mensen hun broer of zoon kunnen teruggeven naar al die jaren."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.