Ze zijn bijna niet weg te denken uit de kerststal: de ezel en de os. Maar in het originele bijbelverhaal over de geboorte van Jezus, komen de dieren helemaal niet voor. "Het was logisch dat het erbij hoorde."

In een kerststal vind je altijd dezelfde elementen: drie koningen, Jozef en Maria, herders, een paar schapen en natuurlijk baby Jezus in de voederbak. En een os en een ezel dus. Maar die zijn in het oorspronkelijke verhaal nergens te bekennen.

Vanuit een ander verhaal

Al komen de dieren niet voor in het kerstverhaal zelf, op andere plekken in de bijbel zijn ze wel te vinden. En dat is waarschijnlijk hoe ze uiteindelijk in de stal terecht zijn gekomen, vertelt theoloog en kerkhistoricus Peter Nissen.

"De os en de ezel zijn bij de kerststal terechtgekomen, omdat in het Oude Testament, in het boek van de profeet Jesaja, sprake was van een os en een ezel. Daar staat: een os herkent zijn meester en een ezel weet wie zijn voederbak vult." Door die voederbak, of kribbe, zijn de os en de ezel betrokken bij het verhaal van de geboorte van Jezus.

Joden en heidenen

Daarnaast is er nog een andere invulling voor de dieren. "De tekst uit het Oude Testament werd door de vroeg-Christelijke schrijvers vanaf de vierde eeuw bij het kerstverhaal betrokken en er werd gezegd: 'Jezus is gekomen voor Joden en heidenen'."

"En die os, die staat dan symbool voor de Joden en de ezel, die staat symbool voor de heidenen, voor degenen die niet uit het jodendom zijn voortgekomen", legt hij uit.

Franciscus van Assisi

In eerste instantie werd kerst door de Christenen helemaal niet gevierd, weet bijbelwetenschapper en theoloog Janneke Stegeman. "Want het is een Romeins gebruik om überhaupt iemands geboortedag te vieren. Dus vanaf de vierde eeuw, toen het christendom een Romeinse staatsgodsdienst werd, werd ook kerst gevierd."

En de kerststal kwam vervolgens pas in 1200 om de hoek kijken, vertelt Nissen, door Franciscus van Assisi, de stichter van de Orde van de Franciscanen. "Er wordt verteld dat hij in de kerstnacht een voerbak liet brengen en stro erin legde en er een os en een ezel bij liet brengen, en dat zo als het ware zichtbaar gemaakt werd wat er gebeurde in die kerstnacht."

Kerststal ontbreekt

Want eigenlijk komt de kerststal zelf ook niet voor in het verhaal, vertelt Stegeman. "Wat er in het Lucas-evangelie staat, is dat Maria zwanger was en dat ze naar de plek moesten waar Jozef oorspronkelijk vandaan kwam. Dat was Bethlehem."

"Dus zij ging zwanger en wel op weg daarnaartoe. Vervolgens werd het kind geboren en dat werd in een kribbe gelegd, een soort voederbak."

'Bij een voederbak, hoort een stal'

Maar de stal zelf wordt daarin niet genoemd. "Vanuit een Europese middeleeuwse lezing dachten ze: een voederbak, dat hoort bij een stal, dus daar horen ook die ossen en ezels bij. Het was een soort logisch dat dat erbij hoorde."

Waar Jezus in de context van de Bijbel dan eigenlijk geboren zou zijn? "Als we ervan uitgaan dat er inderdaad een voederbak was op de plek waar Jezus werd geboren, in die tijd en en in de omgeving van Bethlehem, was het gebruikelijker dat zo'n voederbak in een grot stond", zegt Stegeman.

Meerdere voorbeelden

Volgens haar is het zeker niet het enige voorbeeld van bijbelverhalen die zijn samengevoegd, of waar dingen bij zijn verzonnen.

Zo kwam er geen walvis voor in het verhaal van Jona, "dat was gewoon een grote vis", gaf Eva Adam geen appel maar een 'vrucht' en kennen we Maria als 'maagd', "maar in de originele tekst stond eigenlijk 'jonge vrouw'."

In 2024 kozen bijna 10.000 Nederlanders voor euthanasie, 10 procent meer dan in een jaar eerder. Toch zitten er strenge voorwaarden aan verbonden. In deze video leggen we uit hoe het proces precies werkt en waarom veel verzoeken afgewezen worden.

Na de arrestatie van de vermoedelijke Rotterdamse serieschutter, Sendric S., reageerde de buurt opgelucht. Toch voelen sommige wijkbewoners zich na de 3 moorden nog altijd angstig, ziet de stadsmarinier. "Dat gevoel van onveiligheid gaat nog lang door."

Door 3 fatale schietpartijen in nog geen 2 weken tijd stond eind december het leven in het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde even stil. Uit het niets werden 3 mannen op straat neergeschoten. Het zorgde voor een uitzonderlijk advies: 'Ga bij voorkeur niet alleen naar buiten, vermijd donkere plekken.'

Meer ernstige incidenten

Stadsmarinier Wieke van de Haterd was betrokken bij het opstellen van dat advies. Een stadsmarinier is een ambtenaar die vanuit de gemeente werkt aan de veiligheid in de buurt. Van Haterd's werkterrein is IJsselmonde, waar de schietpartijen waren. Een wijk waar de afgelopen jaren het aantal ernstige incidenten is toegenomen, zegt ze.

Na de eerste schietpartij, was nog helemaal niet duidelijk wat er aan de hand was. "Wat maakt dat deze man specifiek is uitgekozen of is het toevallig?" Er werd tegelijkertijd ook onderzoek gedaan naar het wapen. "Toen is ook het tweede slachtoffer gevallen", vertelt ze. Er werden beelden vrijgegeven, maar het leidde nog niet tot de schutter. Het derde slachtoffer viel opnieuw in hetzelfde gebied. "Toen is de link gelegd: het gaat om dezelfde dader."

'Er was echt gevaar'

De politie schaalde volgens Van de Haterd snel op waardoor alle capaciteit beschikbaar was om de schutter snel te pakken. "Omdat er echt gevaar was dat hij weer zou toeslaan." De gemeente en politie kwamen samen tot het advies niet alleen naar buiten te gaan. "Daar hebben we lang over getwijfeld", zegt ze. "Want uiteindelijk gaat het ook uit van een maakbaarheid dat het niet kan gebeuren."

Maar de situatie was uitzonderlijk. "Het was duidelijk wat zich in IJsselmonde afspeelde, er leek echt een verband", legt ze uit. En veel was ook onzeker. Er was veel politie, zichtbaar en onzichtbaar in de wijk. Ook was er veel aandacht voor. "Wat doet dat met zo'n verdachte? Escaleert het meer, wordt de situatie gevaarlijker? Daar moet je toch rekening mee houden."

Bewoners ondersteunen

Na het derde slachtoffer gaat het ineens snel. Er wordt een duidelijke foto vrijgegeven en na een klopjacht kan de politie hem inrekenen. Beelden van de inval circuleren al snel via social media, het gaat om een flat in de buurt van de schietpartijen. De 24-jarige Sendric S. werd er aangehouden, die niet officieel woont in het gebouw. De opluchting is groot. "Omdat je echt bang bent dat er nog andere slachtoffers gaan vallen."

De strafzaak tegen S. begint, over een motief is niets bekend. Wijkmarinier Van de Haterd is nog erg bezig met het organiseren van de nazorg in de wijk. "Het effect van dat gevoel van onveiligheid dat gaat heel lang door", vertelt ze. "We zijn met z'n allen druk bezig om te kijken wat we kunnen doen om de bewoners hierin te ondersteunen".