Al is Sinterklaas - inclusief mantel en mijter - nog steeds hetzelfde figuur, het feest is door de jaren heen flink veranderd. Van een nieuw uiterlijk voor de pieten tot een andere rol voor de goedheiligman. "Je was als Sinterklaas de boeman."

Sinds 18 november is Sinterklaas weer in het land. Pepernoten, chocoladeletters, je schoen zetten: het hoort er al jaren allemaal bij. Net als afscheid nemen van bepaalde gewoontes.

Meegaan met ontwikkelingen

Als organisatie moet je meegaan met ontwikkelingen in de maatschappij, vindt commisievoorzitter Wim Olde Kalter van de Sint-Nicolaasactie van voetbalclub FC Berghuizen in Oldenzaal.

De actie, waarmee de organisatie geld ophaalt met Sintbezoeken om de contributie voor jonge spelers te verlagen, bestaat al 63 jaar. Wim is zelf al 51 jaar betrokken bij de organisatie. Jarenlang als Sinterklaas en nu dus als voorzitter en hij zag het feest flink veranderen.

Sint als boeman

Eén van de grootste ontwikkelingen binnen het feest is natuurlijk de verandering van de pieten. Bij de organisatie van Wim wordt sinds ongeveer 3 jaar alleen nog met roetveegpieten gewerkt. "In feite is de ontwikkeling heel langzaam gegaan. Jaren terug ging piet nog op stap met felrode lippen, grote oorringen en een jutezak en roe bij zich."

"Langzaam maar zeker zijn dat soort elementen op de achtergrond geraakt." Dat heeft volgens Wim ook te maken met de veranderde rol van Sinterklaas en zijn pieten. "In de beginjaren was je als Sint de boeman. Alles wat de ouders pedagogisch verkeerd hadden gedaan, moest de Sint dan herstellen op één avond. Dat is natuurlijk nu niet meer aan de orde." Vroeger legde Sinterklaas namelijk veel meer de focus op dingen die kinderen verkeerd hadden gedaan en of ze daardoor wel of niet mee naar Spanje moesten.

'Weg ermee'

Vooral voor de pieten veranderde hun rol. "Vroeger kwamen die binnen met de zak en dreigden met de roe. Kinderen waren natuurlijk doodsbang. Op een gegeven moment ging de roe weg, net als de zak. Daarna is ook gezegd: 'Die oorbellen passen eigenlijk ook niet, weg ermee. Die felrode lippen, weg ermee'."

En toen werd ook de kleur van piet aangepast. "We hebben een zwart-geschminkte en een bruin-geschminkte Piet naast elkaar gezet en de uitstraling van de bruine Piet was veel vriendelijker. Dus toen zijn we overgestapt op bruine piet."

Van bruine naar roetveegpiet

Toen de roetveegpiet in het leven werd geroepen, ging de club ook daarin mee. Wim: "Dat is bij ons best een discussie geweest. Sommige mensen zeiden: 'Als Zwarte Piet niet zwart blijft, dan stop ik ermee!' enzovoort. En er zijn uiteindelijk ook Sinterklazen en pieten gestopt. Het heeft ons wel een aantal mensen gekost."

Toch staat Wim nog steeds helemaal achter het besluit van de organisatie. "Je staat als organisatie middenin de maatschappij. En als de maatschappij dat vraagt, dan moet je met die ontwikkeling meegaan. Dat hebben we immers ook gedaan met de ontwikkelingen van geen zak, geen roe, geen oorbellen en geen rode lippen meer."

Bekijk ook

'Viel kinderen niet eens op'

Ook oud-hulpsint Henk Nijhof maakte deze discussie mee in zijn tijd als Sinterklaas. Henk was 10 jaar goedheiligman op de Wilbertschool in Hengelo en geeft dit jaar de staf voor het eerst door aan een nieuwe Sint. "Op school was het ook wel een jaar een discussie: doen we witte, zwarte, gekleurde of roetveegpieten? Maar snel ging de discussie over naar: het moet in ieder geval anders."

En terecht, vindt Henk. "Ik ben blij dat het in meeste gevallen nu anders is. Die kinderen maakt het niets uit, die vinden het prima. Zelfs de kinderen die de Zwarte Pieten hebben meegemaakt, viel het niet eens op."

Geen discussie meer

Ook Wim merkt dit. "Kinderen denken alleen maar: 'Nou Sinterklaas komt, wat zal hij gaan vertellen? Dat wordt leuk, dat wordt gezellig, ik krijg cadeautjes'. En of dat een Zwarte Piet is, of een roetveegpiet, of bij wijze van spreken een blauwe of een gele piet, ik denk dat het voor die kinderen helemaal niks uitmaakt."

Tegenwoordig is iedereen bij de club gewend aan de roetveegpieten. "Bij ons is er op dit moment überhaupt geen discussie meer over. Zwarte Piet kan niet meer, daar is iedereen het over eens." Ondanks dat ouders in het begin gemixte signalen afgaven, zijn de aanvragen er niet minder op geworden, zegt Wim.

Sinterklaasjournaal

Een van de grootste veranderingen naast de kleur van de pieten, volgens Henk? Dat is het Sinterklaasjournaal. "Dieuwertje Blok heeft veel impact, je moet als Sinterklaas het Sinterklaasjournaal volgen, want kinderen vragen naar alle dingen die daar worden besproken: dan is weer het boek weg, de stoomboot gestolen of is er een ander paard. Dat moet je echt in de gaten houden."

Dat was 10 jaar geleden wel anders, volgens Henk. "Het Sinterklaasjournaal was er toen al wel, maar kinderen kijken er nu veel meer naar en stellen ook steeds vaker vragen over wat ze hebben gezien. De eerste keer was ik daar niet op voorbereid."

'Kijk naar Dieuwertje'

Gelukkig kon Henk zich eruit redden door goed te improviseren. "Ik vroeg de kinderen: 'Weet je het zelf wel?' en toen gaven ze zelf het antwoord." Met moeilijke vragen, zoals de leeftijd van Sinterklaas, wist Henk ook goed om te gaan. "Dan antwoordde ik dat ik al zo oud was, dat ik het niet meer wist."

Ondanks zijn improvisatiekunsten is de hulpsint wel het Sinterklaasjournaal gaan volgen. Hij geeft dit ook als tip aan beginnende hulpsinterklazen. "Kijk naar Dieuwertje. Je hoeft het niet eens half te kijken: als je de eerste, middelste en laatste aflevering kijkt, kom je goed uit. In de eerste leer je het probleem, en in het laatste journaal komt het altijd weer goed."

Bekijk ook

Oudere kinderen spelen mee

Wat Wim ook nog merkt, is dat kinderen minder lang lijken te geloven. "Vroeger had je nog in groep 7 kinderen die geloofden, maar tegenwoordig gelooft men vanaf groep 5 niet meer. En dat is wel jammer." Volgens Wim zou dit kunnen komen doordat kinderen ook eerder een mobieltje hebben. "Kinderen zijn er zeker niet dommer op geworden, en ook de sociale media spelen daar een rol in."

Toch doen kinderen die niet meer geloven, vaak hartstikke leuk mee voor hun broertjes of zusjes, vindt Wim. "En als Sinterklaas dan nog een keer een knipoog geeft naar dat kind, dan is dat kind helemaal gelukkig, zo van: 'Oh ja, ik snap het. Het is een geheimpje, maar het geheim moet bewaard blijven'."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.