Kleding bestellen en terugsturen kan met een druk op de knop. Maar teruggestuurde kleding wordt vaak niet meer verkocht en zelfs vernietigd. Hoe komt het dat zoveel kleding wordt weggegooid? "Wordt ingecalculeerd dat een deel onverkoopbaar is."

Over heel Europa wordt jaarlijks 260 duizend ton van alle kleding vernietigd. Dat gaat om teruggestuurde kleding, maar ook om kleding die nooit verkocht is. Dat is vergelijkbaar met zo'n 3,4 miljard T-shirts. Dit blijkt uit een nieuw rapport voor het Europees Milieuagentschap (EEA).

Bestellen om te passen

Dat er zoveel kleding wordt vernietigd, heeft onder andere te maken met online shoppen, vertelt Cécile Scheele van de Dutch Sustainable Fashion Week.

''We zijn door de jaren heen steeds meer online gaan kopen. We bestellen heel veel kleding thuis zonder dat we weten of het past, en als het dan niet past dan sturen we het terug.'' In 2009 was 5 procent van alle gekochte kleding online besteld, in 2022 is dat opgelopen tot 11 procent.

Terugsturen

In het rapport van EEA staat dat producten die online gekocht worden drie keer zo vaak terug worden gestuurd als producten die in een fysieke winkel zijn gekocht.

Dat is makkelijk te verklaren, volgens Scheele. ''In een fysieke winkel kan je ter plekke passen, je krijgt advies. Je koopt in een fysieke winkel veel bewuster dan als je online koopt.''

Niet de moeite waard

Gemiddeld een derde van alle teruggestuurde kledingstukken wordt vernietigd. Dat komt doordat het voor goedkope winkelketens kostentechnisch niet de moeite waard is om de kledingstukken te checken op gebruikssporen, te wassen en vervolgens opnieuw in te pakken.

Waar je denkt dat je kleding misschien weer in de schappen terecht komt, is dit vaak dus niet het geval. ''Het is ingecalculeerd dat een deel van de kledingitems onverkoopbaar is en dus wordt weggegooid.''

Voorspellen of het aanslaat

En niet alleen teruggestuurde kledingstukken worden vernietigd, maar ook kleding die helemaal niet wordt verkocht. Doordat de mode-industrie moet voorspellen of een kledingitem aanslaat of niet, is er een grote kans dat niet alle items worden verkocht.

''Het productieproces van kleding loopt ver vooruit, nieuwe kleding wordt voorgeproduceerd door trends die we voorspellen." Zo wordt op dit moment de zomercollectie van 2025 al gemaakt, vertelt de expert.

Transparantie over voorraad

Doordat kleding trendgevoelig is, is er dus een kans dat het item niet verkoopt. ''Het kan zijn dat trend niet aan slaan en dan wordt die kleding niet verkocht, dan blijven de winkelketens met een overschot aan kleding zitten", legt Scheele uit. Die kleding wordt dus vervolgens vaak vernietigd, is te lezen in het rapport.

De Europese Commissie is momenteel bezig om een verbod op het vernietigen van kleding door te voeren. Hierdoor moet iedereen die op de Europese markt verkoopt transparant zijn over hun voorraad. De verwachting is dat de regels in 2026 ingaan.

Bewustwording

Steeds meer winkels rekenen retourkosten en dat is volgens Scheele een stap in de juiste richting. ''Ik denk dat het goed is om het terugsturen van kleding onaantrekkelijk te maken. We kopen meerdere maten zodat we thuis kunnen passen en om later terug te sturen. We realiseren ons niet wat de gevolgen zijn van het terugsturen, en dat de kleding dan eigenlijk onverkoopbaar is.'' Er moet dus ook meer bewustwording komen vanuit de consument.

Een andere ontwikkeling die ervoor zorgt dat we duurzamere keuzes maken, kan virtual reality zijn. ''Door middel van VR kunnen we kijken hoe kleding ons staat, zonder dat we een fysiek exemplaar hebben. Dit soort innovaties helpen ook al veel tegen verspilling", zegt Scheele

6 jaar na de geruchtmakende 'stikstofuitspraak' van de Raad van State ligt er sinds een kleine week eindelijk een pakket aan plannen op tafel. Maar onder juristen, milieuactivisten én boeren zijn er twijfels. "Nederland komende 5 jaar nog niet van slot."

"Het is een enorme draai en een mooie stap", zegt boerin Chantal Farjon. Haar melkveebedrijf met 160 koeien in het Overijsselse Bruchterveld zou gered zijn als de stikstofregels worden opgerekt zoals landbouwminister Femke Wiersma nu voorstelt. "Maar ik denk dat het venijn in de details zit."

'Rechtszaken beangstigend'

Chantal is een van de 2.500 zogeheten PAS-melders. Dat zijn boeren die onder het oude Programma Aanpak Stikstof (PAS) geen natuurvergunning hoefden aan te vragen voor activiteiten met een beperkte stikstofuitsoot. Chantal breidde haar boerderij in 2015 uit, maar na de stikstofuitspraak van de Raad van State in 2019 werd haar bedrijf in één klap illegaal.

De overheid zoekt al jaren naar een manier om de PAS-melders te 'legaliseren', omdat het buiten hun schuld gebeurde. Maar milieuorganisaties als Mobilisation for the Environment (MOB) denken daar anders over en proberen via de rechter boeren als Chantal te laten stoppen. "Beangstigend", noemt ze de dreiging die nog altijd boven haar hoofd hangt.

Minister wil regels oprekken

Minister Wiersma presenteerde eind vorige maand haar langverwachte stikstofbeleid. In 2035 moet de hoeveelheid stikstof die boeren, bedrijven en het verkeer uitstoten zijn gehalveerd ten opzichte van 2019. Er komen vrijwillige regelingen voor boeren, een nieuw vergunningstelsel en verduurzaming in de industrie en het verkeer.

Ook wil ze de stikstofregels oprekken, de zogeheten rekenkundige ondergrens. Daarmee zijn veel PAS-melders in één keer geholpen. Strenger wordt Wiersma bij kwetsbare natuurgebieden zoals de Veluwe en De Peel. Daar komt een regionale aanpak, met onder meer een regeling voor boeren om vrijwillig te stoppen en 'extensivering', oftewel minder dieren per hectare.

Stikstofexpert is kritisch

Ralph Frins is universitair hoofddocent omgevingsrecht aan Tilburg University en een van de stikstofexperts in Nederland. Hij is kritisch: "De recente uitspraken van de Raad van State en de rechtbank in de Greenpeace-zaak maken duidelijk dat er nu stappen gezet moeten worden. We weten al decennia dat er maatregelen nodig zijn, maar de stappen tot nu toe zijn veel te klein."

Volgens hem lijkt het erop dat Wiersma het laat aankomen op nieuwe rechtszaken. En dan moet je, zo zegt Frins, kunnen aantonen dat je als overheid voldoende stappen zet. "De landsadvocaat zegt zelf dat dit pakket hooguit in een paar gebieden kan werken. Nota bene de landsadvocaat, die de overheid ook heeft verdedigd in de recente Greenpeace-zaak, waartegen het kabinet in beroep gaat."

'Dit is nieuw kleuterplan'

Milieuactivist Johan Vollenbroek oordeelt vernietigend over de plannen. Het was zijn organisatie MOB die de zaak aanspande tegen het PAS-systeem, waarin de Raad van State de ingrijpende 'stikstofuitspraak' deed. "Ook dit nieuwe kleuterplan is in strijd met de habitatrichtlijn. De eerstkomende 5 jaar gaat Nederland niet van het slot, omdat er gewoon geen stikstofruimte is om vergunningen te verstrekken."

Hij noemt het 'bizar' dat het kabinet de eisen van de rechter negeert. De rechtbank heeft volgens hem duidelijk gemaakt dat Nederland in 2030 de helft minder stikstof moet uitstoten, en niet pas in 2035. Minister Wiersma laat hem geen andere keuze dan een juridische weg te bewandelen, vindt Vollenbroek. "Onze intentie is simpel: we willen de natuur redden."

'Chantage door MOB'

Maar volgens melkveehouder Chantal gaat de wens om de natuur te redden ten koste van bedrijven zoals die van haar. "We hebben het idee dat wij heel goed bezig zijn. We hebben extra land per koe en we doen aan natuurbeheer, met drones vliegen we over het land om nesten te beschermen."

De boerin vindt het daarom onbegrijpelijk dat Vollenbroek en zijn milieuorganisatie via de rechter probeert af te dwingen dat zij moet stoppen haar bedrijf. "Ze zijn niet tevreden over het pakket van de minister. En dan chanteren ze de minister door boeren aan te pakken. En de natuur is er nog steeds helemaal niks mee opgeschoten."

Bij kabinet aankloppen?

"Zij moet met haar zorgen bij zowel de provincie als het kabinet aankloppen", reageert Vollenbroek. "Ik hoop dat zij gaat inspreken in de Tweede Kamer, laat weten dat dit plan het niet gaat redden. Ik hoop dat ze dat gaan doen, want dat betekent dat als er echt een goede oplossing komt, wij kunnen stoppen met al onze procedures."

Hij zegt dat MOB jaren geleden al een plan heeft ingediend voor 'een complete herstructurering van de landbouw, waarbij de stikstofuitstoot fors omlaag gaat'. Dat zou volgens hem 24 tot 30 miljard euro kosten. "Economisch gezien levert het winst op. Nederland zou volgens een economische studie welvarender zijn met een veel kleinere veestapel. Je moet eventjes flink investeren, maar dan hebben we ook wat. En dan komen we van het stikstofslot."

Friese verzetstrijders brachten tijdens de Tweede Wereldoorlog talloze, vaak Amsterdamse, Joden naar de dorpen Bontebok en De Knipe. 80 jaar later leeft de geschiedenis daar nog enorm, vooral bij mensen die de oorlog zelf hebben meegemaakt.