Zandvoort ligt naar eigen zeggen op poleposition voor het binnenhalen van de eerste Nederlandse Formule 1 Grand Prix in meer dan 30 jaar. Documenten in het bezit van EenVandaag geven een onthullend inkijkje in de lobby die er aan vooraf ging.

In 1985 werd voor het laatst een Formule 1-wedstrijd verreden in Zandvoort. Al jaren wordt er gesproken over een mogelijke terugkeer. Dat werd in november 2017 heel concreet, toen een haalbaarheidsonderzoek werd gepresenteerd. Maar daarmee was het allesbehalve rond. Om het financieel mogelijk te maken, probeerde de gemeente geld binnen te halen van het Rijk.

Prins Bernhard
Bron: ANP
Prins Bernhard van Oranje tijdens de presentatie van de haalbaarheidsstudie Formule 1 op Circuit Zandvoort.

Contact met ministerie van VWS

Het is donderdag 18 mei 2017 als Erik Gerritsen, de hoogste ambtenaar van het ministerie van VWS, een e-mail uit Zandvoort krijgt. De afzender: gemeentesecretaris Anky Griekspoor. Ze valt met de deur in huis: "Ik ben geen professionele lobbyist, dus ik vraag het maar gewoon rechttoe rechtaan." Wat volgt is een inleiding over de pogingen van Zandvoort om de Formule 1 naar de badplaats te krijgen.

Enkele maanden eerder is een extern bureau in opdracht van de gemeente begonnen met het haalbaarheidsonderzoek. Dat de studie pas halverwege is, is voor Griekspoor (tevens actief VVD'er) geen bezwaar om alvast duidelijk te maken dat er 'geen circuit in de wereld te vinden is dat de F1 kan organiseren zonder financiële steun van decentrale of centrale overheid'.

In kabinetsonderhandelingen?

Griekspoor gaat verder. "Veel andere landen", schrijft ze, "zien de Formule 1 als een promotie-instrument. Toerisme en economie zullen er aantoonbaar van profiteren. De verkeersstroom van 150 tot 160.000 bezoekers per dag zal goed te managen zijn." Maar na de kaartverkoop blijft er, is op dat moment haar prognose, een gat van zo'n 15 miljoen euro per jaar over. Het Rijk moet over de brug komen.

"Op dit moment lopen de kabinetsonderhandelingen (...) Als jij ruimte ziet om terugkeer van de F1, in het bijzonder naar Zandvoort, daar als pr-/marketingkans op de agenda te zetten voor de BV Nederland en de metropoolregio Amsterdam (inclusief geld en publieke steun wat daarvoor nodig is), dan zou dat ongelooflijk fijn zijn!"

Anky Griekspoor
Bron: Gemeente Kampen
Anky Griekspoor

Dit weekend is Max Verstappen Weekend. Mocht je tijd en zin hebben, bel mij dan. Dan regel ik een kaart.

Eten met prins Bernhard

Er gaat nog een schepje bovenop. "Ik ga proberen om voor de zomervakantie een koffie-afspraak in je agenda te plannen. Zin om dit keer in Zandvoort af te spreken, eventueel samen een hapje te eten?

Als je het leuk of functioneel vindt, is Bernhard van Oranje als eigenaar van het Circuit graag bereid aan te sluiten, maar gewoon gezellig samen bijkletsen is wat mij betreft ook prima hoor." Er volgt nog een laatste aanbod. "Dit weekend is Max Verstappen-weekend. Mocht je onverwacht tijd en zin hebben, bel mij dan even. Dan regel ik alsnog een kaart."

Max in Zandvoort
Bron: ANP
Max Verstappen bij de Jumbo Racedagen in 2017
info

Wob-verzoek: de lobby achter de F1

De bewuste e-mail maakt deel uit van een reeks documenten die EenVandaag in handen kreeg na een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) naar de mogelijke komst van de Formule 1 naar Nederland. Twee partijen zijn daarvoor in de race: Assen met het TT-circuit en Zandvoort, waar in 1985 de laatste Grote Prijs van Nederland werd verreden. Vooral de laatste heeft in de media al een aantal keer geclaimd dicht bij een definitieve deal te zijn met Formula One Management (FOM).

Hoe gaat de overheid om met de lobby vanuit twee regio's die vechten om hetzelfde been? EenVandaag diende begin dit jaar Wob-verzoeken in bij het ministerie van VWS, de provincie Noord-Holland en de gemeente Zandvoort. De eerste twee bestuursorganen leverden de afgelopen weken een stapel documenten en e-mails. Vooral de provincie weigert inzage in veel stukken. Een aantal is zelfs geheim verklaard op grond van de Provinciewet. De gemeente Zandvoort verstrekte tot dusver nog geen enkel document.

De documenten
Bron: EenVandaag
De Wob-documenten

Niet realistisch

Topambtenaar Gerritsen laat de Jumbo Racedagen (het Max Verstappen-weekend) passeren voor hij Grieksloot een antwoord terugstuurt waarin hij de verwachtingen in Zandvoort alvast tempert.

Een jaarlijkse bijdrage van 15 miljoen euro is, met een totaal budget van 7 miljoen euro voor sportevenementen, niet realistisch. En: "Nu inbrengen bij de kabinetsonderhandelingen is prematuur." Op de uitnodiging voor een etentje gaat Gerritsen, in ieder geval per e-mail, niet in.

Kwartiertje sparren

Maanden verstrijken, maar het dossier wordt weer actueel als Zandvoort in november 2017 het inmiddels afgeronde haalbaarheidsonderzoek presenteert. Opnieuw werpt Griekspoor vanuit Zandvoort een lijntje uit naar topambtenaar Gerritsen.

"Vrijdagmiddag is een persconferentie over het onderzoeksrapport. Wethouder Gerard Kuipers en ik vinden het fijn om even een kwartiertje met jou telefonisch te sparren over hoe en wanneer we het aanbieden aan jou, de minister en de sportraad; zowel het formele als het informele traject dat daarbij hoort. (... ) Kortom, zou jij een kwartiertje hebben waarbij we je bellen op je mobiel, zodat je gewoon op de speaker met Gerard en mij kan klankborden? Zou onze nieuwe minister zin en tijd hebben daar even bij te zitten?"

Haalbaarheidsonderzoek
Bron: ANP
Het haalbaarheidsonderzoek dat in november 2017 werd gepresenteerd.

Minister naar Zandvoort

Ambtenaren van VWS zijn zich bewust van de gevoeligheid van het dossier. "We moeten oppassen dat we neutraal blijven", waarschuwt een topambtenaar zijn collega's. Ook met Assen wordt gesproken, maar Zandvoort blijft op poleposition. Minister Bruins wordt hoogstpersoonlijk uitgenodigd voor een werkbezoek op 31 augustus 2018 aan het circuit en een bespreking in de VIP-ruimte.

In een nota bereiden zijn ambtenaren de bewindsman voor en geven hem een aantal vragen mee die hij kan stellen aan prins Bernhard en de andere aanwezigen. Is er wel draagvlak onder de bevolking? Wat zijn de gevolgen voor het rendement van een Grand Prix als Max Verstappen om de een of andere reden niet mee kan rijden?

Ook krijgt Bruins een advies: "We adviseren u naar de plannen te luisteren en geen toezeggingen te doen." Een eventuele rijksbijdrage is een 'politiek discussiepunt', schrijven de ambtenaren. "De politieke opinie zal dubbel zijn. Veel Nederlanders zullen het fantastisch vinden, maar aan de andere kant zal de bijdrage van circa 10 miljoen euro per jaar tot de nodige discussie leiden. Daarnaast kan er discussie ontstaan over de effecten voor het milieu in relatie tot het klimaatbeleid."

Bruno Bruins
Bron: ANP
Minister Bruno Bruins

Geen rijkssubsidie

Ambtenaren van het ministerie onderzoeken de mogelijkheden voor een financiële bijdrage, maar zien die niet. Ook niet als minister Bruins, zo blijkt uit een e-mailwisseling in de ambtelijke top, zelf vraagt nog eens te kijken of het beleidskader sportevenementen zo kan worden aangepast dat de Formule 1 binnen de voorwaarden valt. "Dat vereist wel een heel fundamentele wijziging", concluderen de topambtenaren.

Er is wel subsidie beschikbaar, maar alleen voor eenmalige sportevenementen. De Formule 1 voldoet daar niet aan. Als het kabinet al geld wil uittrekken zal het langs de Tweede Kamer moeten voor goedkeuring. Uiteindelijk zet het kabinet ook die stap niet. Op 5 februari maakt minister Bruins bekend dat Zandvoort (of Assen) niet op een financiële bijdrage hoeft te rekenen.

info

Brieven aan de minister

In het najaar van 2018 stuurt Circuit Park Zandvoort twee keer een brief aan minister Bruins van Sport. Op 17 oktober claimt algemeen directeur Robert van Overdijk dat de Formule 1-organisatie alleen een Nederlandse Grand Prix in de badplaats wil houden. Hij stuurt een brief van Formula One Management (FOM) als bijlage mee. Daarin schrijft F1-baas Chase Carey echter dat op dit moment met Zandvoort wordt gesproken. Er staat niet dat Assen al buitenspel staat.

In een brief op 18 december maakt het circuit formeel kenbaar een bijdrage van 7 miljoen euro van de overheid nodig te hebben. Ook volgt er een waarschuwing: als er uiterlijk eind maart geen overeenkomst is gesloten, dan zal een Formule 1 GP aan de neus van Nederland voorbij gaan. Dat zou staan in een brief van de FOM die het ministerie mag inzien. VWS bevestigt tegenover EenVandaag de brief te hebben gezien. "Daaruit kwam naar voren dat de FOM tot 31 maart exclusief met Zandvoort onderhandelt." Ook het circuit zelf krabbelt later tegenover media terug: 31 maart was meer een richtlijn dan een deadline.

Lees ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.