radio LIVE
meer NPO start

Zo beschermen perenbomen, visverjagers en zelfs windmolens de vissen in de Noordzee

Zo beschermen perenbomen, visverjagers en zelfs windmolens de vissen in de Noordzee
Een rif van de takken van een perenboom
Bron: EenVandaag

Windmolens op zee zijn hard nodig om de doelen te behalen voor het opwekken van duurzame energie. Bij de bouw ervan heeft het leven onder water last van het lawaai. Maar als ze eenmaal zijn aangelegd, kunnen windmolenparken de natuur juist helpen.

Funderingen voor windmolens worden aangelegd door palen in de zeebodem te slaan. Die klus veroorzaakt zulke enorme geluidsklappen onder water, dat deze schadelijk kunnen zijn voor vissen als ze te dichtbij komen.

Dove vissen

Als je als vis te dichtbij een hei-activiteit bent, kan het slecht met je aflopen, vertelt akoestisch ecoloog Hans Slabbekoorn van de Universiteit Leiden. "Dat kan dodelijk zijn. Je zwemblaas knapt kapot en je kunt onderhuidse bloedingen krijgen, dan is het gewoon afgelopen."

"Ook kunnen vissen doof worden van de geluiden, en dat is ernstig, want ze zijn afhankelijk van hun gehoor om elkaar terug te vinden. Ook kunnen ze hun prooi niet meer vinden en de roofdieren niet meer ontlopen. Dat zijn dus verschillende soorten bedreigingen."

Bekijk ook

Bubbeltjesgordijn

Maar daar zijn oplossingen voor. "In Borssele zijn we binnen de geluidsnormen gebleven die door de Nederlandse overheid zijn opgesteld. We hebben daarvoor zogenaamde bubbeltjesgordijnen gebruikt. Die nemen de trillingen op", vertelt Joël Meggelaars van energiebedrijf Ørsted.

"Het is goed dat de schade wordt beperkt met dit soort technieken", zegt Slabbekoorn, die enthousiast is over het bubbeltjesgordijn. Zelf heeft hij samen met zijn team visverjagers ontwikkeld om vissen op afstand te houden van hei-werkzaamheden. Door middel van geluid blijven de vissen weg.

Kansen voor de natuur

Hoewel de aanleg van windmolenturbines onderwaterleven verstoort, bieden windmolenparken ook kansen voor de natuur. "Ze zijn namelijk niet toegankelijk voor vissersschepen", vertelt Meggelaars. "Dat betekent dat in de komende jaren honderden vierkante kilometers niet meer bevist mogen worden."

"En ook de fundamenten van de windmolens bieden een kans voor dieren als oesters en mosselen", vult Gijs van Zonneveld aan. Hij is projectleider bij Ark Natuurontwikkeling en werkt samen met Ørsted aan de rewilding van de Noordzee. "Ze hechten zich graag vast aan de funderingen van de molens." De dieren hebben dat namelijk nodig voor voortplanting.

Bekijk ook

Geven en nemen

Alle rewilding-projecten zijn kansen op herstel voor de Noordzee. "We maken nu nieuwe schelpdierriffen die de bodem weer vastleggen en zo herstellen we de leefomstandigheden voor vissen, wieren en plankton", vertelt Van Zonneveld.

"Daardoor krijgt de natuur van de hele Noordzee weer gezondheid en stevigheid. Het gaat erom dat we niet alleen maar nemen, maar ook geven."

Noordzeerif van perenbomen

Het herstel van schelpdierriffen is essentieel voor een gezonde natuur in de Noordzee, volgens Tjeerd Bouma van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). In de unieke onderwaterbassins in het Zeeuwse Yrseke doet hij onder andere experimenten met riffen die gemaakt zijn van oude perenbomen.

"Al die takken van perenbomen hebben al mooie, grillige vormen. Ze zijn ideaal om een complexe structuur onder water te maken, zoals een bomenrif."

Bekijk ook

Visparadijsjes

Het eerste bomenrif wordt deze zomer uitgezet in de Waddenzee, vertelt Bouma. "Als het een beetje meezit kunnen we van deze oude perenbomen visparadijsjes maken, waar jonge vissen gaan opgroeien en de grotere soorten dan weer uit gaan zwemmen naar de gebieden eromheen."

"Als we een aantal van dit soort hotspots kunnen maken in die beschermde gebieden waar toch al niet gevist mag worden, kunnen we het hele systeem verrijken. Zelfs in die delen waar we wel mogen vissen."

Bekijk hier de reportage
info

De Noordzee: feiten en cijfers

Deze zee is 46 meter diep en 575.000 vierkante kilometer groot. La mer du Nord, Nordsjøen: behalve van 'ons' is de Noordzee ook van de Britten, de Belgen, de Fransen, de Duitsers en de Noren. En van 220 verschillende soorten vis. Het Nederlandse deel van de Noordzee wordt ook aangeduid als het Nederlands Continentaal Plat en is 58.500 vierkante kilometer (zestig keer de Veluwe). Hiervan is 3.600 vierkante kilometer scheepvaartroute.

Er staan 160 olieplatforms, er ligt 2.500 kilometer pijpleiding en 4.000 kilometer kabel. De Noordzee heeft Europa's grootste olie- en aardgasvoorraad. Er is 11 gigawatt aan windenergie gepland voor 2030 waarvan 2,5 al gerealiseerd en 1,5 in aanbouw. Er liggen ook nog eens 3000 scheepswrakken. En elk jaar komt er weer meer Noordzee bij. Volgens de laatste berekeningen ligt de Nederlandse zeespiegel in 2100 tussen de 39 en 94 centimeter hoger.

Omdat de Noordzee zo in de belangstelling staat, zoomen we deze week in op verschillende aspecten daarvan.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Israël wil noodhulp in Gaza zelf gaan regelen: 'Probeert internationale gemeenschap buitenspel te zetten'

De nood is hoog in Gaza: omdat de grenzen al 2 maanden worden dichtgehouden door Israël is er een groot tekort aan voedsel, schoon water en medische hulp. Israël zou nu tóch hulp willen toelaten, maar alleen niet meer via internationale hulporganisaties.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Israël overweegt volledige bezetting van Gaza: 'Palestijnen op kluitje in zuiden, waarschijnlijk bouw van nieuwe nederzettingen'

Israël overweegt volledige bezetting van Gaza: 'Palestijnen op kluitje in zuiden, waarschijnlijk bouw van nieuwe nederzettingen'
Bron: EPA

Israël voert de militaire strijd tegen Hamas op en wil delen van de Gazastrook bezetten, zegt premier Benjamin Netanyahu. Maar experts vragen zich af wat het plan is: "Gaza veroveren is niet zo moeilijk, het gebied daarna behouden is veel ingewikkelder."

Premier Netanyahu kondigde vandaag een intensieve militaire operatie aan met als doel om Hamas te verslaan. Volgens hem zal Israël Gaza niet binnenvallen om zich vervolgens weer terug te trekken: "De bedoeling is het tegenovergestelde daarvan."

'Dagen tot paar weken'

Het Israëlische leger heeft inmiddels tienduizenden reservisten opgeroepen voor het aanstaande offensief in Gaza. Een bezetting van de Gazastrook zou dan ook snel een feit kunnen zijn, denkt oud-commandant der landstrijdkrachten Mart de Kruijf. "Ik denk ook dat het Israël gaat lukken."

Hij verwacht dat Israël de Gazastrook 'binnen een paar dagen of een paar weken' kan veroveren. "Dan heb je heel Gaza wel onder controle. Het probleem is dan alleen: er wonen wel 2,2 miljoen mensen, hoe krijg je die onder controle?", zegt De Kruif. "Land bezetten is iets anders dan land ook daadwerkelijk bezet houden."

Bekijk ook

Situatie van voor 2005

Een nieuw militair offensief zou goed het einde kunnen betekenen van een Palestijns Gaza, denkt Midden-Oosten-deskundige Peter Malcontent: "Je mag concluderen uit de woorden van politici in het Israëlische veiligheidskabinet dat er een herbezetting komt."

Daarmee zouden we teruggaan naar de situatie van voor 2005, toen Israël tientallen jaren ook de hele Gazastrook in handen had, vertelt hij. "En dus zullen er straks ook nieuwe nederzettingen gebouwd gaan worden voor Israëlische Joden in Gaza."

'Terecht op een kluitje'

Netanyahu liet in zijn aankondiging van het nieuwe militaire offensief weten dat de inwoners van Gaza zullen worden 'verplaatst'. Voor hun eigen bescherming, voegde de Israëlische premier daaraan toe. Malcontent verwacht dat de Palestijnen zullen worden verdreven naar het zuiden. "Die komen daar dan terecht op een kluitje."

Een aantal ministers in het kabinet van Netanyahu zijn volgens de Midden-Oosten-expert extreem nationalistisch. "Die hebben deze plannen al veel langer", weet hij. "Eigenlijk kon je op je vingers natellen dat dit zou gaan gebeuren."

Al weken geen hulp

Het Israëlische leger heeft op dit moment al zo'n 70 procent van de Gazastrook onder controle. Volgens persbureau AP zou een totale verovering betekenen dat honderdduizenden Palestijnen hun verblijfplaats kwijtraken.

Daar komt bij dat de mensen in Gaza al weken zonder voedsel, schoon water, medicijnen en medische hulp zitten. Israël houdt de grenzen met Gaza sinds 2 maart dicht voor humanitaire hulp. Internationale hulporganisaties waarschuwden vorige week dat de laatste voorraden inmiddels zijn uitgedeeld.

Bekijk ook

'Moet proportioneel zijn'

De Kruif zet dan ook vraagtekens bij een nog verdere uitbreiding van het bezette gebied. "Ik heb beelden gezien van 7 oktober, die zijn vreselijk", zegt hij over de aanslag van Hamas op Israël. "Maar is dat nou een reden om 2,2 miljoen mensen op een heel klein stukje grond te gaan concentreren?"

De maatregelen die Israël neemt in reactie op de aanslag van 7 oktober 2023 moeten wel proportioneel zijn, zegt hij. "Dus die moeten in verhouding zijn met het gevaar dat er uitgaat van de extremisten van Hamas."

Ander soort oorlog

Een volledige bezetting van de Gazastrook leidt uiteindelijk tot een ander soort oorlog met Hamas, legt de oud-commandant uit. "Wij noemen dat een asymmetrische of een irreguliere oorlog." Dat betekent volgens hem dat er straks bijvoorbeeld meer aanslagen zullen worden gepleegd.

De bestrijding hiervan en het handhaven van de status quo is een kwestie van een lange adem die veel inspanning kost, benadrukt De Kruif. "En als er één ding is wat Israel niet heeft, dan zijn het de vele militairen die daarvoor nodig zijn."

Israël overweegt volledige bezetting van Gaza: wat zijn de gevolgen?

Terughalen van gijzelaars

Los van de strijd met Hamas is bovendien de grote vraag of het andere doel van Netanyahu wel bereikt kan worden: het terughalen van de Israëlische gijzelaars in Gaza. "Bij een totale bezetting is de kans juist groter dat de gijzelaars dood gaan", zegt Malcontent. "Een intensivering van de strijd in Gaza heeft dus gevolgen."

Toch is de verwachting van beide deskundigen dat Israël doorzet. "Ze hebben ook het militaire vermogen", vertelt De Kruijf. "Hamas is relatief verzwakt. Maar vooral heeft Israël - waarschijnlijk - de steun van de president van de Verenigde Staten om dit te kunnen doen."

Internationale steun

Tegelijkertijd denkt de oud-commandant dat internationaal de steun voor Israël sterk zal afnemen bij een nieuw offensief in Gaza. "Israël zou zich dat meer moeten afvragen", zegt hij.

Wat is zo'n kortetermijnsucces om een bufferstrook te creëren je waard als je op lange termijn steun verliest in heel de wereld", legt De Kruif uit. "Terwijl je die steun hard nodig kan hebben. Want de echte vijand van Israël is Iran en die wordt gesteund door Rusland. Dus het conflict is nog lang niet ten einde."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant