tv LIVE radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Ziekenhuizen scheerden langs afgrond tijdens hoogtepunt coronacrisis: 'Hoogste tijd voor richtlijn code zwart'

Ziekenhuizen scheerden langs afgrond tijdens hoogtepunt coronacrisis: 'Hoogste tijd voor richtlijn code zwart'
Zorgmedewerkers op de intensive care
Bron: ANP

Wat als er een tekort aan ziekenhuisbedden is en er gekozen moet worden wie wordt opgenomen? Ziekenhuizen in het zuiden van het land waren naar eigen zeggen heel dichtbij dat scenario tijdens de coronapiek.

Het is het horrorscenario voor iedere arts, verpleegkundige of ziekenhuisbestuurder: het aantal zieke patiënten is groter dan het aantal bedden in je ziekenhuis. Gevolg: er moet gekozen worden wie nog kan worden opgenomen en wie niet. Intern noemen ziekenhuizen dit 'code zwart'.

'Er zat één of geen bed tussen'

In maart werd er hardop over zo'n scenario gespeculeerd. Vooral in Brabant, en iets later in Limburg, liep het aantal coronapatiënten in korte tijd zo hoog op dat gevreesd werd voor een tekort aan bedden.

"We zijn daar in Limburg héél dichtbij geweest", zegt Helen Mertens, bestuurslid en aankomend bestuursvoorzitter van het Maastricht Universitair Medisch Centrum. "Er zat soms nog maar één leeg bed of zelfs geen leeg bed tussen. Onze redding is geweest dat we patiënten konden uitplaatsen naar Duitsland."

Lees ook

Crisisplan

Topman David Jongen van Zuyderland, met ziekenhuizen in Heerlen en Sittard, deelde die angst. "Code zwart interpreteer ik als: de intensive care ligt vol en je moet kiezen tussen twee personen. Dat hebben we nét niet gehad. Dat heeft één of twee bedden gescheeld."

Al in 2012 adviseerde het Centrum voor Ethiek en Gezondheid, in de nasleep van de Mexicaanse griep, om een protocol uit te werken voor het geval een crisissituatie zou uitbreken in ziekenhuizen. Er moest voorkomen worden dat midden in de noodsituatie alsnog een richtlijn opgesteld moest worden.

Landelijke richtlijn 'erg gemist'

"Dan is er geen tijd voor weloverwogen keuzes", luidde het advies. "Toch moeten er lastige keuzes worden gemaakt met schrijnende gevolgen. Daarom is het van groot belang een protocol klaar te hebben liggen waarin ethische afwegingen voor rechtvaardige selectie van patiënten expliciet worden genoemd." 8 jaar later is dat advies nog steeds niet opgevolgd, want een landelijke richtlijn ontbreekt.

"Wij hebben dat heel erg gemist", zegt Geert van den Enden. Hij is bestuursvoorzitter van ziekenhuis Bernhoven in Uden, dat zich ontpopte tot epicentrum van de corona-uitbraak. "Wij zagen veel patiënten op ons afkomen en het was heel reëel dat wij moesten kiezen wie wij wel of niet zouden kunnen behandelen. Dat is voor dokters en verpleegkundigen een heel zware emotionele last."

Lees ook

Leren van oorlogssituaties en epidemieën

Bij gebrek aan een landelijk protocol nam Van den Enden zelf het initiatief. Samen met Artsen Zonder Grenzen, ingevlogen tropenartsen en de eigen commissie ethiek stelde het regionale ziekenhuis zelf een richtlijn op, die ook naar de inspectie werd gestuurd.

"Daarbij hebben we voor onszelf de protocollen uit de oorlogsgeneeskunde en tropengeneeskunde toegepast. Samen met experts die daar in andere landen, in oorlogssituaties of in epidemieën in Azië of Afrika, mee te maken hebben gehad. We hebben geleerd van hoe zij dat daar deden. Het maken van massaselecties, maar ook ethische afwegingen. Je moet naar heel veel criteria kijken. Echt niet alleen naar leeftijd. Dus we hebben geprobeerd zo goed en kwaad als dat kan er een afweging in te maken."

'Weer wakker geschud'

In de Zuyderland Ziekenhuizen hadden de artsen zelf een keuze moeten maken. "Ook zonder richtlijn. Want dan hadden we niet anders gekund", zegt Jongen. De medici drongen bij hem aan op een protocol. "Dan zei ik dat ik ervan uitging, en dat heb ik ook echt een paar keer gedacht, dat dat protocol er morgen of volgende week zou liggen."

Van den Enden noemt het 'heel jammer' dat zijn ziekenhuis midden in de crisis zelf een protocol moest opstellen. "Het was echt een gemis. Na de vorige crisis, een aantal jaar geleden, zou er een richtlijn komen. Maar dat is toen blijven liggen. Nu zijn we weer met zijn allen wakker geschud. Ik denk dat we nu nóg dichter langs de grens zijn gegaan dat zo'n richtlijn nodig was geweest."

Tweede golf

Volgens de ziekenhuisbestuurder moet die landelijke richtlijn er nu alsnog komen. "Ik mag hopen dat we nu toch met elkaar het besef hebben dat het nodig is. Zeker nu het wat rustiger is, en misschien komt er een tweede golf. Laten we die richtlijn dan nu met elkaar vaststellen. Hoe moeilijk dat ook is."

Ook Jongen denkt dat de urgentie nu is doorgedrongen. "We hebben nog nooit zo dicht tegen 'code zwart' aangezeten. Iedereen realiseert zich wel: hij moet er nu gewoon komen te liggen." Artsenorganisaties KNMG en de Federatie Medisch Specialisten werken al sinds begin april aan een uitwerking van de richtlijn. Beide organisaties laten weten dat het protocol binnenkort definitief wordt vastgesteld.

Lees ook

Ziekenhuizen waren tijdens de coronapiek afgelopen voorjaar dichtbij 'code zwart': een situatie waarbij er te weinig bedden zijn voor het aantal patiënten.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Deze landen steunen Rusland in de oorlog tegen Oekraïne

Na 3 jaar oorlog in Oekraïne heeft Rusland te maken met westerse sancties, maar komt er nog wel steun uit andere landen. Waarom en van wie? In deze video zetten we de militaire en economische hulp die president Poetin krijgt op een rij.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook in West-Duitse Gelsenkirchen wordt links verdrongen door AfD: 'Voel me in de steek gelaten'

Ook in West-Duitse Gelsenkirchen wordt links verdrongen door AfD: 'Voel me in de steek gelaten'
SPD-lijsttrekker Markus Töns en AfD-politica Enxhi Seli-Zacharias
Bron: EenVandaag

Aanstaande zondag zijn er landelijke verkiezingen in Duitsland. Gelsenkirchen, een stad in het Ruhrgebied, was decennialang een links bolwerk maar kan nu een van de eerste steden in West-Duitsland worden met de radicaal rechtse AfD als grootste partij.

Onze verslaggevers waren in Gelsenkirchen, en spraken naast lokale bewoners ook met de lokale lijsttrekkers van de sociaaldemocratische partij SPD en de radicaal-rechtse partij Alternative für Deutschland (AfD).

Voormalig industriegebied

Gelsenkirchen, een stad met 250.000 inwoners, staat bekend als de armste van Duitsland met hoge criminaliteitscijfers. De verloedering is overal zichtbaar: talloze leegstaande huizen zijn dichtgetimmerd of bedekt met graffiti, terwijl afvalbergen met matrassen en koelkasten op vrijwel elke straathoek te vinden zijn.

De SPD was de afgelopen 75 jaar onafgebroken de grootste partij in Gelsenkirchen. Ze kwamen op voor de vele arbeiders in de staalindustrie en de mijnbouw. Maar die tijden zijn door het sluiten van de mijnen allang voorbij. De partij lijkt haar greep te verliezen wat kiezers écht bezighoudt.

Bekijk ook

Verloedering

In Ückendorf, een wijk in het zuiden van Gelsenkirchen, ontmoeten we SPD-lijsttrekker Markus Töns. Volgens hem is het grootste probleem van Gelsenkirchen dat de gemeente te weinig geld ter beschikking heeft.

Hij legt uit: "Straten worden niet opgeknapt, afval wordt te laat opgehaald, we hebben te weinig plekken in de kinderopvang en niet genoeg sociaal werkers. Dat zorgt voor onvrede onder de bevolking."

Oost-Europese migranten

Als tweede punt noemt hij migratie. "Gelsenkirchen kampt met de uitdaging van economische migratie uit Zuidoost-Europa." Lopend door de wijk vertelt hij dat de goedkope arbeiderswoningen in dit stadsdeel vooral Roemenen en Bulgaren aantrekken. Sinds 10 jaar mogen zij zonder vergunning in Duitsland komen werken.

"In de praktijk maken ze vooral gebruik van uitkeringen omdat ze vaak geen opleiding en diploma's hebben", voegt hij toe. "En dat zorgt voor veel problemen."

Bekijk ook

Aanslagen

De solidariteit van de mijnwerkers heeft in Gelsenkirchen plaatsgemaakt voor wantrouwen richting migranten en asielzoekers. De jonge partij AfD voelt deze onvrede feilloos aan.

Enxhi Seli-Zacharias heeft een Albanese achtergrond en is sinds 5 jaar lid van de AfD. In een koffietentje haalt ze de recente aanslagen in Duitsland aan. "Mensen voelen zich niet langer veilig in hun eigen land. Ik vind het onwijs zorgwekkend dat politici hier geen oog voor lijken te hebben."

'Remigration'

Het doel van de AfD is helder. Enxhi Seli-Zacharias: "We moeten de grenzen sluiten, met de 'remigration' beginnen en migranten met een strafblad die hier illegaal wonen terug naar hun land van herkomst sturen." Deze boodschap slaat ook bij mensen met een migratieachtergrond aan. Dit lijkt op het eerste gezicht tegenstrijdig, maar volgens Exhi, die dus zelf een migratieachtergrond heeft, is het dat niet.

De naturalisatie in Duitsland verloopt op dit moment veel te makkelijk, beargumenteert ze: "Ik vind het oneerlijk tegenover migranten die jaren geleden wel aan alle eisen hebben voldaan. Ook ik voel me ongelijk behandeld."

Bekijk ook

'We zijn allemaal Europees'

Het sluiten van de grenzen is volgens SPD'er Markus Töns geen oplossing. "Wij moeten deze groep mensen juist helpen om aan werk te komen door ze op te leiden." Ook de uitvoering is een probleem: er zijn in Duitsland, net als in Nederland, niet genoeg politie-agenten om de grensposten weer te bemensen.

Het plan van de AfD om migranten terug te sturen slaat volgens hem nergens op. "Wie moet er dan terug? Hoe maak je een onderscheid tussen Roemenen, Bulgaren, Fransen en Nederlanders? Wij zijn allemaal Europees."

Debat over partijverbod

De Duitse rechter heeft sommige afdelingen van de AfD als 'rechts-extremistisch' en 'antidemocratisch' bestempeld. Onzin, zegt Enxhi. Zij vindt dat het debat over een verbod op de partij juist ondemocratisch is. Volgens de na-oorlogse Duitse grondwet kan een partij die een bedreiging vormt voor de democratie worden verboden.

Töns ziet ook dat de AfD steeds sterker wordt in West-Duitsland. In het Oosten is het al hard op weg de grootste te worden. Maar hij heeft de strijd nog niet opgegeven. "Ik blijf me samen met de demokraten inzetten voor een betere toekomst in Gelsenkirchen."

Bekijk ook

'Durf 's avonds niet alleen over straat'

Ook op straat horen we het telkens weer: de onvrede is groot. Gelsenkirchen was ooit een fijne plek om te wonen, maar dat is het niet meer. Veel inwoners voelen zich onveilig, maar ze zijn ook teleurgesteld in de politiek.

Een vrouw van in de 60 legt op de lokale markt haar onvrede tegen ons uit. "Ik durf 's avonds niet alleen op straat te lopen. Ik heb echt het gevoel dat politici in een andere wereld leven. Ik voel me echt in de steek gelaten." Ze weet nog niet zeker op wie ze gaat stemmen. "Sowieso geen SPD. Ik ben nog aan het twijfelen, maar het zou zomaar AfD kunnen worden."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant