Yoka's vader overleefde 4 kampen in de oorlog: 'Het liep als rode draad door mijn jeugd heen'

"Je weet en voelt dat er iets heel ergs is gebeurd. Je weet alleen niet wat." De jeugd van Yoka Verduin werd, bewust en onbewust, enorm beïnvloed door het oorlogsverleden van haar vader. Ook nu merkt ze de gevolgen nog.

Volgende week is het 75 jaar geleden dat kamp Auschwitz werd bevrijd. Ernst Verduin, Yoka's vader, kwam daar in de oorlog terecht. In totaal overleefde hij vier kampen. Zijn oorlogsverleden zal hem altijd blijven achtervolgen.

Geen familie meer

Toch praatte hij er thuis eigenlijk niet over. "Achteraf was dat uit bescherming," weet Yoka. "Maar hoe klein je ook bent, je merkt het wel. Het liep als rode draad door mijn jeugd heen." Toch durfde ze er nooit zomaar naar te vragen. "Je weet dat je dan wonden openrijt waar je echt niet in de buurt wilt komen."

Zelf weet Ernst, naar eigen zeggen door 'steeds het geluk te hebben goed te kiezen', de oorlog te overleven. Zijn vader en zus hebben dat geluk niet. Het gevoel dat Yoka in haar jeugd had, kwam voor een groot deel door dat gemis van familie. "Ik had geen opa meer, geen ooms en tantes, en ik wist dat daar iets heel ergs mee gebeurd was."

Dodenherdenking

Af en toe waren er momenten dat ze bewust iets probeerde te forceren. "Op een gegeven moment wil je toch iets weten. Zo was er op een bepaald moment Dodenherdenking. Dan moesten we om 8 uur 's avonds stil zijn, maar onbewust dacht ik: 'Dat wil ik helemaal niet. Ik ga erdoorheen praten om te kijken wat er gebeurt'."

"Mijn vader werd toen terecht heel erg boos en ik werd naar bed gestuurd. Later kwam mijn moeder mij dan vertellen waar dat vandaan kwam."

'Wie ben ik eigenlijk?'

Niet alleen in haar jeugd, ook later bleek de impact van het oorlogsverleden van haar vader groot. "Ik heb me erg ongelukkig gevoeld en was ook depressief. Ik had veel verlatings- en bindingsangst en had het gevoel nergens bij te horen. 'Wie ben ik eigenlijk?', zo voelde ik dat. Ik denk dat dat voor een groot deel met mijn vaders verleden te maken heeft."

Af en toe komt de pijn extra hard naar boven. "Toen ik mijn man net kende hadden we een feest van zijn familie, met wel 60 mensen. Ik heb me nog nooit zo eenzaam gevoeld als daar, omdat ik me daar realiseerde dit had ik ook kunnen hebben. Ik had een familie van tientallen mensen kunnen hebben, maar die is er niet. Dat is moeilijk te verteren."

Je gevoelens wegstoppen

Al zijn zij en haar vader inmiddels tientallen jaren verder, over gevoelens praten blijft lastig. "Dat doen we eigenlijk nog steeds niet." Het zou wel veel problemen hebben verholpen, denkt ze. "Voor mij was het beter geweest als er vroeger wel over gesproken was, in plaats van altijd maar de schone schijn op te houden. Ik wilde er wel over praten, maar dacht dat ik bij niemand terecht kon."

Maar ondanks alles heeft ze haar vader nooit iets verweten. "Dat kan ook niet. Ik wilde mijn vader er ook niet mee belasten. Maar dat betekent wel dat je het weer probeert weg te stoppen."

Niet echt verwerkt

Ernst verloor in de Tweede Wereldoorlog al zijn naaste familieleden. "Dat mijn vader dood was hoorde ik een maand na de oorlog, dat m'n zus het niet overleefd had wist ik een paar dagen daarna. Ze is geïnjecteerd met tyfus bacillen ten behoeve van proeven in het kamp en was 3 dagen later dood."

"Verwerken doe je eigenlijk nooit en dat mag ook niet. Je slaat het op", legt hij uit. "Echt verwerken gaat niet, het waren niet alleen mijn vader en zus die vermoord waren, maar ook grootouders, ooms, tantes, neven, nichten, bijna de hele familie is uitgeroeid." Ernst vreest dat er van deze geschiedenis weinig is geleerd.

'Je wilt je kinderen beschermen'

De band tussen vader en dochter is door de jaren heen wel veel hechter geworden. De laatste jaren vergezelde Yoka haar vader bij gastcolleges die hij geeft op scholen, om jongeren bewust te maken van wat gebeurde in de oorlog. "Ik ben enorm trots op de prachtige vrouw die ze geworden is, met twee mooie kleinkinderen."

Voor Ernst is het moeilijk en naar om het verhaal van Yoka te horen, maar hij vertelt dat hij er niets aan kon doen. "Het is nooit bewust geweest, maar een automatisme. Je wilt je kinderen in het algemeen beschermen. Daar hoort dan bij dat je dit soort zaken bij ze weghoudt."