Woningnood na scheiding enorm probleem, maar urgentie is er vaak niet

Naar schatting 40.000 mensen in ons land zijn 'economisch dakloos'. Ze hebben een baan en een inkomen, maar ze hebben geen woning. Vaak is een scheiding de oorzaak. Hun aantal loopt op en een oplossing lijkt niet in zicht.

In een weidegebied in Zuid-Holland staat een kleine blokhut. Het is een idyllisch vakantiehuisje, hazen en vossen lopen gewoon langs het raam, maar voor Inge van Hofwegen is het vooral een noodoplossing. Toen in maart haar huwelijk stukliep, raakte ze ook haar huis kwijt.

Thuis blijven kon niet meer

Een nieuwe woning vinden is nagenoeg onmogelijk. De vrije sector kan Inge niet betalen, en in haar woonplaats is de wachtlijst minimaal 6 jaar voor een sociale huurwoning. Sinds een paar maanden is ze daarom afhankelijk van de gastvrijheid van vrienden en familie. Met haar drie kinderen hopt ze van plek naar plek. De blokhut waar ze nu wonen, konden ze in dankzij een vriendin.

Thuis blijven wonen kon op een gegeven moment gewoon niet meer, vertelt ze. De spanning liep daar te hoog op. "Ik was bang dat het welzijn van mijn kinderen eronder zou gaan lijden.

Stress

"Bovendien had de stress een behoorlijke uitwerking op haar lichaam. Inge was voortdurend moe en had hoofdpijn. "Toen ook mijn linkerarm uitviel, wist ik dat ik mijn grens had bereikt."

Lichamelijk gaat het nu beter met haar. Maar terwijl de directe spanning is verminderd, zijn er andere zorgen bijgekomen. Het vinden van een huis bijvoorbeeld.

Huisvesting grootste zorg

Inge is niet de enige: bij 40 procent van echtscheidingen is huisvesting de grootste zorg. Dat blijkt uit onderzoek van vFAS, de vereniging van familierecht- en echtscheidingsadvocaten.

En dat is niet zo gek: Nederland heeft een tekort van ruim 300.000 woningen, waardoor huur- en koopprijzen stijgen en ook wachttijden in de sociale huursector verder blijven oplopen. Tegelijkertijd scheiden ieder jaar ongeveer 30.000 stellen, waarbij minimaal één van hen op zoek moet naar nieuwe woonruimte.

Hele winter op een zeilboot

"Bij bijna iedere scheiding die ik nu begeleid, vormt huisvesting een serieus probleem," vertelt scheidingsmediator Ramona Bleyie uit IJmuiden. Ze komt veel schrijnende situaties tegen. "Mensen krijgen tijdens een scheiding al veel te verduren en kunnen dit er niet ook nog bij hebben."

Sommige mensen zoeken onderdak bij vrienden en familie, in een hotel of op een recreatiepark. Anderen blijven noodgedwongen langer bij elkaar wonen. Het risico op huiselijk geweld neemt daarmee toe en voor eventuele kinderen is dit ook vaak een slechte oplossing. "Een klant van mij heeft de hele winter doorgebracht op een klein zeilbootje. Dat kan toch niet?"

Scheiding heeft geen urgentie

Hoe hoog de nood ook is, een scheiding is in de meeste gemeenten geen reden voor voorrang op de wachtlijst van een woningbouwvereniging. Urgentieverklaringen worden maar beperkt verstrekt, en zijn vooral voor mensen uit een inrichting, statushouders of mensen die in levensbedreigende situaties verkeren.

Mensen die scheiden kiezen daar nog altijd zelf voor, is de gedachte. Volgens Bleyie wordt de ernst van een echtscheiding daarmee onderschat. "Vooral als er kinderen in het spel zijn, is het voor hun welzijn essentieel dat de situatie zo snel mogelijk tot rust komt." Gemeenten zouden per geval moeten kijken, vindt ze: "Iedere scheiding is anders. Als de situatie te veel geëscaleerd is, is het noodzakelijk dat er een uitzondering wordt gemaakt. Dat gebeurt nu onvoldoende."

Flexwoningen

Tot haar diepe frustratie spelen gemeentes nu vaak verstoppertje: "Ze voeren een ontmoedigingsbeleid. Ze zijn niet telefonisch bereikbaar, je kunt online een formulier invullen, en dan moet je afwachten." De scheidingsmediator helpt haar cliënten daarom met het versturen van urgentieaanvragen en het aantekenen van bezwaar. "Het is een hoop extra werk, maar vanuit mijn werk zie ik hoe wanhopig mensen zijn," zegt Bleyie.

Via een petitie probeert ze haar gemeente bovendien aan te sporen om meer flexwoningen te bouwen. In de gemeente IJmuiden staat al 15 jaar een braakliggend stuk grond te koop, waar nog altijd niets mee wordt gedaan. "De gemeente zou hier noodgebouwen moeten plaatsen, zodat mensen in ieder geval een tijdelijke oplossing hebben." Toch beginnen veel gemeenten daar niet aan: de projecten leveren weinig op, en zijn vaak niet populair bij omwonenden.

'Als ik er echt over nadenk, stort ik in'

Inge blijft intussen zoeken naar een definitieve oplossing. Ze kan nog twee weken in de blokhut blijven. Daarna moet ze eruit, en een alternatief is er niet. "Zo lang ik mijn kop in het zand steek gaat het nog wel. Maar als ik hier echt over ga nadenken, stort ik geloof ik helemaal in."

Ze vindt dat ze als moeder van drie jonge kinderen, zonder dak boven haar hoofd, door de gemeente uit de brand geholpen moet worden: "Als er sprake was geweest van huiselijk geweld had ik wel een urgentieverklaring gekregen. Ik heb wel eens gedacht: sloeg hij mij maar. Maar dat is natuurlijk een belachelijke gedachte, ik ben heel dankbaar dat zoiets nooit bij ons heeft gespeeld."