Het is 2008 als Wim Hof, beter bekend als ‘The Iceman’ aankondigt dat hij niet langer een kermisattractie wil zijn. Hof is dan al wereldwijd bekend door zijn spectaculaire records. Zo liep een halve marathon in Lapland bij -30 graden, slechts gekleed in een sportbroek en zwom hij honderden meters onder het ijs van wak naar wak en is regelmatig op kermissen en manifestaties te bewonderen in een bak met ijsklontjes. Het leverde hem een lange reeks vermeldingen in het Guinness Book of Records op. 

Maar het is wat Wim Hof betreft tijd dat anderen er ook van gaan profiteren. Volgens Hof kan iedereen leren met extreme kou om te gaan, met de juiste ademhalingstechnieken en training, en op die manier zouden mensen gezonder kunnen leven. Hij ontwikkelt een succesvolle cursus, en zijn ademhalingstechniek wordt al snel wereldwijd beoefent. Maar hij wil meer. Erkenning, liefst wetenschappelijk. "Ik ben nu een circusact, maar wil wetenschapper worden: mijn lichaam is mijn laboratorium"

De interesse van de wetenschap is gewekt. Hij wordt gezien als 'medical mystery'. Maar niet voor lang. Wetenschappers van het Radboudumc vinden Wim’s claims wat betreft bewuste beïnvloeding van het autonome zenuwstelsel en immuunsysteem interessant omdat ze een lopend onderzoeksproject hebben naar de interactie tussen het autonome zenuwstelsel en het immuunsysteem. Zelfs zo interessant dat ze nader onderzoek willen doen. Kan hij inderdaad bewust het autonome zenuwstelsel, en daarmee zijn immuunsysteem beïnvloeden? In principe kan dit volgens de wetenschappers niet.

Proefpersoon

Wim Hof krijgt endotoxine toegediend terwijl hij zijn technieken uitoefent. Endotoxine is een dood bestanddeel van de celwand van een bacterie. Met deze stof houden de onderzoekers het lichaam eigenlijk voor de gek. Het immuunsysteem reageert alsof er een levende bacterie binnendringt en maakt ontstekingseiwitten aan. De proefpersonen krijgen door deze immuunrespons kortdurende griepachtige verschijnselen zoals koorts, rillerigheid en hoofdpijn. 

Tijdens het endotoxine-experiment worden in het bloed van Wim Hof aanwijzingen gevonden van verhoogde activiteit van het sympathische deel van het autonome zenuwstelsel. Ook worden in zijn bloed veel minder ontstekingseiwitten aangetroffen. Gemiddeld was de immuunrespons van Wim Hof 50 procent lager dan van andere proefpersonen die in eerdere onderzoeken endotoxine kregen toegediend. Tevens vertoonde hij bijna geen griepachtige symptomen. Het heeft er alle schijn van dat Hof zijn autonome zenuwstelsel kan beïnvloeden, maar het geldt niet als wetenschappelijk bewijs.

Medische doorbraak

Uit vervolgonderzoek onder 12 jonge mannen blijkt dat het autonome zenuwstelsel in tegenstelling tot wat eerder werd gedacht degelijk te beïnvloeden is. Het wordt gezien als een medische doorbraak. 

Bij de door Wim Hof getrainde groep gaat direct na het starten van de technieken de adrenalineconcentratie in het bloed omhoog, en wordt de door endotoxine opgewekte ontstekingsreactie geremd. De hoeveelheid ontstekingsremmende eiwitten blijft in de controlegroep relatief laag, maar gaat in de getrainde groep snel omhoog, en blijft hoog. Voor de ontstekingsbevorderende eiwitten geld juist het omgekeerde. Deze zijn hoog in de controlegroep en veel lager in de getrainde groep. De getrainde groep beïnvloedt bewust het autonome zenuwstelsel. 

Er zijn diverse ziektes die veroorzaakt worden door een overactief immuunsysteem, zoals reuma. Hof denkt dat deze patiënten baat zouden kunnen hebben bij zijn methode. Radboudumc onderzoekers Pickkers en Kox waarschuwen echter nadrukkelijk voor valse hoop en stellen dat vervolgonderzoek nodig is om uit te wijzen of de methode ook effectief is bij patiënten. Maar de doorbraak is duidelijk: het is mogelijk om vrijwillig het autonome zenuwstelsel en immuunsysteem te beïnvloeden. Om antwoord te krijgen op de vraag of dit kan worden toegepast op patiënten is evenwel vervolgonderzoek noodzakelijk.

Weerstand door ademhalingstechniek

Uit onderzoek van Maastricht University op Wim en en zijn tweelingbroer André blijkt dat zijn weerstand tegen kou voornamelijk komt door zijn speciale ademhalingstechniek. Onderzoekers stelden Wim en zijn broer André, ook getraind in de ademhalingstechniek, bloot aan een temperatuur van 13 graden. Uit het experiment blijkt dat de twee hierbij meer warmte produceren dan een normale proefpersoon. De oorzaak: een verhoogde activiteit van hun ademhalingsspieren.  

De koudetraining die Wim volgt lijkt verrassenderwijs geen effect te hebben op het weerstaan van kou. Broer André volgt die niet, maar de broers reageerden hetzelfde op het experiment. 

Controverse

In 2016 komt de ademhalingstechniek onder vuur te liggen als nabestaanden aangeven dat mensen zouden zijn bezweken tijdens de toepassing van de techniek van Hof. De overleden mannen waren verdronken in het zwembad na toepassing van de Wim Hof Methode. Hof stelt echter dat zijn methode losstaat van de sterfgevallen. De organisatie van Hof zegt uitgebreid te waarschuwen tijdens trainingen en op de website de methode niet in het water te doen en altijd in een veilige omgeving waarbij flauwvallen niet gevaarlijk is. De sterfgevallen zijn aanleiding voor verdere discussie over hoe gezond de methode eigenlijk is.

Via de namenlijst in het Nationaal Archief ontdekken dat een familielid 'fout' was in de oorlog, het zet het leven van talloze mensen compleet op zijn kop. Dit overkwam ook Pepijn. "Ik dacht echt: wat bezielde jou?"

Sinds januari van dit jaar, het moment dat student Pepijn (26) er via documenten in het Nationaal Archief achterkwam wat het ware verleden van zijn oma was, is alles in zijn leven anders. Zijn oma bleek 'fout' te zijn geweest in de oorlog, zonder dat iemand in de familie hier weet van had.

Foto van oma

Het veroorzaakte bij hem vooral verwarring, vertelt Pepijn. "Ik was zo in shock dat ik de rest van de week niet naar college geweest ben, ik wist echt niet wat ik met mezelf aan moest. Ik dacht: zegt dit dan ook iets over mij?"

Pepijns zoektocht begon met een foto van zijn oma. "Ze keek me aan alsof ze me iets wilde vertellen", zegt hij. De foto kreeg hij vorig jaar van zijn oom, toen hij meer wilde weten over zijn oma die hij nooit had gekend. Het enige dat hij van zijn vader en oom over haar hoort is dat zijn oma bij het Duitse Rode Kruis heeft gewerkt tijdens de oorlog.

'Hé, dat is een hakenkruis'

Maar al snel komt hij er achter dat er misschien toch iets aan de hand was met het verleden van zijn oma. Hij speurt het internet af en stuit dan op handboekjes van het Duitse Rode Kruis, waar soortgelijke foto's in staan als die van zijn oma. Allemaal dragen ze het uniform van het Rode Kruis, met kapje in het haar en speldje op de kraag.

En dan ruikt Pepijn al snel onraad. "Toen ik op die documenten ben gaan kijken, dacht ik opeens: hé, dit is een adelaar en een hakenkruis. Wat betekent dit dan precies? En toen kwam ik stukje bij beetje achter de waarheid. Namelijk, dat ze eigenlijk bij een nazi-organisatie heeft gezeten."

Bron: EenVandaag

Onderdeel van Duits leger

Pepijn blijft doorspitten en komt tot de conclusie dat het Duitse Rode Kruis bepaald geen neutrale organisatie was - zoals zijn familie al die tijd dacht - maar een onderdeel van het Duitse leger. Verpleegkundigen zouden rassentheorieën leren en Duitse soldaten aan het front verzorgen.

Pepijn: "Er kwam eigenlijk nog een shock bij, namelijk toen ik achter kwam wat het Duitse rode kruis allemaal op zijn geweten heeft. Toen kon ik alleen maar denken op een gegeven moment: als ze hier allemaal aan mee heeft gedaan, dan weet ik niet eens of ik nog wel verder wil zoeken."

Hit op de namenlijst van het archief

Toch kan hij zijn nieuwsgierigheid niet bedwingen en typt hij begin januari met bonzend hart de naam van zijn oma in op de site van het oorlogsarchief. Haar naam geeft direct een hit. "Ik zag meteen dat er twee dossiers over mijn oma waren. Toen dacht ik wel: er is dus echt wel bewijs, want er zijn meerdere documenten. Vrij snel zag ik toen hoe laat het was, en dat mijn oma 'fout' moet zijn geweest in de oorlog."

Pepijn verzamelt al zijn moed bij elkaar en licht zijn vader in. Die reageert totaal verbijsterd. Pepijn: "Hij had dezelfde shock die ik ook had. En daarna kreeg de rest van de familie dat ook. Het is echt gewoon even heel erg veel. Ik kan hier niet mee dealen, dat dachten we eigenlijk allemaal."

Vonnis van het gerechtshof

Om het beeld compleet te krijgen over zijn oma, besluit Pepijn recent nog een keer het Nationaal Archief te bezoeken in Den Haag. Want één document had hij nog niet ingezien: het vonnis van het Hof dat werd uitgesproken over zijn oma. In dit vonnis werden zijn ergste vermoedens bevestigd. Het hof nam zijn oma 10 jaar lang haar stemrecht af, ze mocht ook geen publiek ambt meer bekleden.

En daarnaast werd ze ook onder toezicht gesteld. Getuigen verklaarden bovendien dat er ook NSB'ers en Duitse soldaten bij haar thuis over de vloer kwamen. Pepijn: "Ze heeft de eed op de führer afgelegd. Uit lust en avontuur had ze zich bij de het Rode Kruis aangemeld. En ze had verklaard dat ze had een plezierige omgang met Duitse militairen heeft gehad."

Patronen verbreken

Zittend achter het dossier van zijn oma zucht Pepijn diep. "Ik ben aan de ene kant heel boos, maar ik probeer me ook in te leven in haar situatie. Maar dat vind ik dan weer heel lastig, omdat ik zo'n enorme weerzin voel." Ondanks dat hij haar niet heeft gekend doet het hem veel. "Het blijft toch familie en familie zegt iets over jou toch? Het voelt heel dichtbij."

Maar spijt dat hij ooit aan zijn zoektocht begonnen is, heeft hij niet. Zwijgen werkt door in de familie, zegt hij. "Ik wil schoon schip maken, dat patroon doorbreken."

Verwerking

Dat is een verwerkingsproces, legt Pepijn uit. "Zo kan ik het afsluiten." En het heeft iets in gang gezet bij de hele familie vertelt hij.

"Mijn vader en oom wilden er eerst niet veel van weten, er werd nooit over moeilijke dingen gepraat. Maar langzaam verandert dat nu. De hele familie heeft nu zoiets van: laten we erover praten, laten we dingen delen. Daar zie ik een kentering en dat vind ik heel bijzonder", sluit hij af.

Door de oorlog werken in Oekraïne steeds meer vrouwen in werkvelden die tot nu toe door mannen werden gedomineerd. Oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen ging op pad met een van de eerste vrouwelijke vrachtwagen- en bulldozerchauffeurs van het land.