meer NPO start

'Wij kregen niks vergoed, de buren alles': Linda en Sipko vechten tegen willekeur bij afhandeling schade gaswinning Groningen

'Wij kregen niks vergoed, de buren alles': Linda en Sipko vechten tegen willekeur bij afhandeling schade gaswinning Groningen
Linda en Sipko
Bron: EenVandaag

Wel of geen schadevergoeding? Het ligt er maar net aan welke deskundige de schade beoordeelt. Huizen in dezelfde straat met vergelijkbare schade worden totaal anders beoordeeld.

"Wij hebben niks vergoed gekregen, de buren alles, de overburen ook alles, maar het huis daarnaast dan weer niks. Ik kan zo de hele straat door", vertelt Linda de Boer. Het is geluk hebben of pech hebben bij haar in de straat. "Het voelt een beetje als een loterij. Het is alles of niks."

Nul euro vergoed

Linda de Boer en Sipko de Groot wonen in Zevenhuizen, een dorp op de grens van Groningen, Drenthe en Friesland. Hun huis staat in de buurt van gasopslag Langelo. Daar wordt de afgelopen jaren meer gas opgeslagen zodat de gaswinning uit het Groningenveld zo snel mogelijk kan stoppen.

Sinds deze gasopslag is uitgebreid zien Linda en Sipko steeds meer scheuren in hun huis. Zo'n veertig scheuren in totaal. Cosmetische schade, noemen ze het. Geen direct gevaar voor de bewoners van het huis, maar wel vervelend en het kost geld. Er komt een schadebeoordelaar langs om de schade te bekijken. Zijn oordeel: de schade is niet veroorzaakt of verergerd door mijnbouwactiviteiten. Ze krijgen nul euro vergoed.

Verschil van ruim 20 duizend euro

Maar buurman Arie Dam krijgt ruim twintigduizend euro vergoed voor vergelijkbare schade. Tot grote verwarring van ook Arie zelf. "Merkwaardig, met de beperkte afstand tussen onze huizen. In mijn schaderapport dat mijnbouw invloed heeft gehad op de schade, dus wordt het vergoed."

"Bij jullie wordt de schade eigenlijk aan het huis geweten", vervolgt hij verbaasd. "Je zou zeggen dat huizen op zulke kleine afstand van elkaar toch hetzelfde moeten voelen qua aardbevingen of bodembewegingen?"

Identieke huizen

Zo gaat het in de hele buurt. "Je ziet dat huizen die tegenover elkaar staan uit hetzelfde bouwjaar met vergelijkbare scheuren compleet anders beoordeeld worden. Daar is geen pijl op te trekken", vertelt Sipko.

"In ons dorp staat ook een twee-onder-een-kap-huis waarbij het ene huis alle schade vergoed krijgt, en het andere huis helemaal niks. Het gaat dan om identieke huizen met vergelijkbare schade. Dat is al helemaal niet meer uit te leggen. Het is een grote tegenstrijdigheid."

Lees ook

Wettelijk bewijsvermoeden

Ook het onafhankelijke Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) ziet deze willekeur. Het IMG spreekt over een 'afwijkende beoordeling' bij 10 tot 15 procent van de adviesrapporten de afgelopen maanden en heeft daarom besloten zo'n 2000 schademeldingen tijdelijk stil te leggen.

Volgens directeur van het IMG Hans Houdijk werkt het beoordelingskader voor de beoordeling van schade onvoldoende. In Groningen geldt het wettelijke bewijsvermoeden. Normaal als je schade hebt moet je zelf bewijzen dat het ergens door veroorzaakt wordt, in Groningen is dat omgekeerd. "Als er schade is die door mijnbouw veroorzaakt zou kunnen zijn, gaan we er ook van uit dat dat zo is. Tenzij een deskundige een duidelijk andere oorzaak kan aanwijzen", vertelt Houdijk.

Lees ook

Beoordelingskader 'werkt onvoldoende'

Een panel van deskundigen heeft begin 2019 een beoordelingskader opgesteld om bewijsvermoeden dit in de praktijk toe te passen. Maar volgens Houdijk laat dit kader teveel ruimte voor interpretatie.

"We zien dat in de gebieden waar juist minder trillingen zijn geweest, vooral aan de randen van het aardbevingsgebied, de interpretatieverschillen van dat kader te groot zijn. We komen nu tot de conclusie dat het beoordelingskader onvoldoende werkt en we dat verder moeten verfijnen om te voorkomen dat die verschillen blijven bestaan."

'Deskundigen moeten uitgaan van mijnbouwschade'

Daar is Willem Meiborg, een van de deskundigen die begin 2019 meewerkte aan dit kader, het niet mee eens. Volgens hem is dit kader specifiek maar wordt het niet altijd goed toegepast. "De deskundigen realiseren zich niet, dat zij moeten uitgaan van het feit dat het mijnbouwschade is."

"Ik zie in rapporten dat dat niet gebeurt", legt hij uit. "Ze gaan zelf interpreteren en zeggen: 'Dat komt volgens mij daardoor, dus mijnbouwschade is uitgesloten'. Maar waarom mijnbouwschade dan is uitgesloten maken ze verder niet duidelijk."

'Zetting' als oorzaak aangewezen

Hij geeft als voorbeeld dat deskundigen vaak niet kijken naar de periode waarin de schade is veroorzaakt. Ze noemen dan zetting als de oorzaak van scheuren.

"Zetting ontstaat als een huis net gebouwd is, dan zakt het nog een beetje in de grond. Als dit de oorzaak is van de scheuren, dan zouden deze scheuren er al vijftig jaar moeten zitten. Dan ontstaan deze scheuren niet ineens na 2018 pas."

Lees ook

Andere oorzaken móeten bewezen worden

"De kern van de zaak is dat evident en aantoonbaar moet worden bewezen dat er een andere oorzaak is voor de schade. Dus niet 'zou kunnen', nee: er is een andere oorzaak die de schade hééft veroorzaakt. Een evident en aantoonbare andere oorzaak zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat er in 2018 een verkeersdrempel is gebouwd voor de deur van het huis. Dat zou kunnen zorgen voor trillingen en daarmee scheuren. Is er deze evident en aantoonbare andere oorzaak er niet, dan moet er ruimhartig gecompenseerd worden."

Het IMG past nu zijn werkwijze aan om onder anderen dit probleem op te lossen. Deze maand wordt bekend wat deze nieuwe werkwijze zal gaan inhouden.

Bekijk hier de tv-reportage over dit onderwerp.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom er nog steeds veel geweld in de voetbalwereld is

Intimidatie en bedreigingen van de eigen supporters: in de voetbalwereld komt dat nog steeds voor. Uit onderzoek van Trouw blijkt zelfs dat bij zeker zes voetbalclubs bestuurders hier last van hebben. Sommigen stapten zelfs op.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Weg van WhatsApp en dan: Signal, Telegram? De voor- en nadelen van alternatieve berichtenapps op een rij

Weg van WhatsApp en dan: Signal, Telegram? De voor- en nadelen van alternatieve berichtenapps op een rij
Berichtendiensten Telegram, WhatsApp en Signal
Bron: ANP

WhatsApp is al jaren de populairste berichtenapp in Nederland. Maar de app staat nu ineens behoorlijk ter discussie. Steeds meer mensen twijfelen over het gebruik ervan. Maar wat ga je dan gebruiken? En hoe weet je of je dan de juiste keuze maakt?

"Als je WhatsApp gebruikt, blijf je bijdragen aan de data-infrastructuur van big tech. Wie nu zegt: 'ik wil van WhatsApp af', neemt ook afstand van de invloed van tech-miljonairs", zegt directeur Marleen Stikker van Waag Futurelab en De Digitale Stad (DDS), een van de eerste online gemeenschappen ter wereld.

Gebrek aan factchecking

Volgens Stikker is een van de redenen waarom mensen WhatsApp verlaten de invloed van Meta, het bedrijf achter WhatsApp, Facebook en Instagram. "Zuckerberg heeft vanaf het begin laten zien weinig respect te hebben voor privacy en gebruikersrechten", zegt ze. "Toen hij merkte hoeveel persoonlijke data hij in handen kreeg, was zijn reactie: 'dumb fucks'. En bij het Cambridge Analytica-schandaal rond brexit werd die data zelfs gebruikt voor politieke manipulatie."

Ook het gebrek aan factchecking op Facebook en Instagram - ook van Meta - speelt mee, vertelt Stikker. "Zuckerberg heeft aangekondigd dat hij daar in Amerika mee stopt en dat is een zorgwekkende ontwikkeling. Wie nu zegt: 'ik wil van WhatsApp af', neemt dus afstand van de invloed van tech-miljonairs die in het gevlei willen komen van Trump."

Signal als alternatief

WhatsApp versleutelt berichten, maar verzamelt nog steeds metadata. "Ze kunnen niet zien wat je zegt, maar wel veel andere informatie verzamelen", legt Stikker uit. "Denk aan je contactenlijst, met wie en hoe vaak je communiceert en vanaf welke apparaten. Die metadata wordt bijgehouden en verhandeld."

Daarom zoeken veel mensen een alternatief, en Signal is daarbij favoriet. Volgens de Consumentenbond is het momenteel de meest gedownloade berichtenapp en de beste keuze voor wie privacy belangrijk vindt.

info

Vragen in de chat

Dit artikel is geschreven omdat er in onze chat veel vragen kwamen over het gebruik van WhatsApp en het overstappen op alternatieve berichtenapps, zoals Signal.

Bekijk ook

Hoe veilig is Signal?

Signal werkt bijna hetzelfde als WhatsApp. "Je installeert de app, koppelt je telefoonnummer en ziet direct welke contacten ook Signal gebruiken", staat op de website van de Consumentenbond. "Je kunt berichten sturen, bellen, foto's delen en groepschats starten."

Toch is er een belangrijk verschil: Signal bewaart geen gegevens over gebruikers. "Het grote voordeel is dat Signal geen metadata bijhoudt", zegt hoogleraar nieuwe media en digitale cultuur Richard Rogers. "Bij WhatsApp en Telegram moet je extra stappen nemen om je chats te beveiligen. Bij Signal is dat standaard ingeschakeld."

Geen commercieel bedrijf

Signal is geen commercieel bedrijf, maar een stichting. "Het is ooit opgezet door hacker-activisten", vertelt Rogers. "Ook de voormalige CEO van WhatsApp was erbij betrokken, maar Signal heeft altijd vastgehouden aan zijn non-profitmissie."

De stichting wordt geleid door Meredith Whittaker, een voorvechter van online privacy. "Dat betekent dat er geen commerciële aandeelhouders zijn die winst willen maken op jouw data", legt Stikker uit. "Signal is een zeldzaam voorbeeld van een techbedrijf dat niet draait om geld, maar om privacy."

info

Functies van Signal

  • Signal en WhatsApp bieden vergelijkbare manieren om te communiceren. Je kunt gesproken berichten versturen, korte video's opnemen met de selfiecamera en live bellen of videobellen via het telefoonsymbool in de app.
  • Met Signal kun je eenvoudig een Tikkie-betaalverzoek versturen. In plaats van te kiezen voor 'Deel via WhatsApp', druk je op het pijltje omhoog en selecteer je Signal als verzendoptie.
  • Een handige functie van Signal is dat je berichten kunt laten verdwijnen na een bepaalde tijd. Binnen elk gesprek kun je via het stopwatch-icoon instellen hoe lang een bericht zichtbaar blijft.
  • Wil je een bericht direct verwijderen? Dat kan zowel bij jezelf als bij de ontvanger(s) door het bericht ingedrukt te houden en op de verwijderknop te klikken
  • Ook voor foto's en video's biedt Signal extra privacy. Je kunt instellen dat een afbeelding of video slechts één keer bekeken kan worden. Dit doe je door, voordat je het bestand verstuurt, op het incognito-pictogram (het gezichtsmaskertje) te klikken. Dit verandert dan in '1x', waarna het bestand na openen direct verdwijnt.
  • Wil je langere berichten typen? Dan is de desktopversie van Signal handig. Je koppelt deze eenvoudig aan je telefoon door een QR-code te scannen.

Bron: de Consumentenbond

Slechte moderatie op Telegram

Telegram wordt ook vaak genoemd als alternatief, maar heeft een minder goede reputatie. "Het wordt bijvoorbeeld veel gebruikt door extremistische groepen, omdat de moderatie zwak is", zegt Rogers. "Signal wordt juist veel gebruikt door journalisten en mensenrechtenorganisaties vanwege de sterke beveiliging."

"Bij WhatsApp en Telegram moet je zelf extra beveiliging inschakelen, terwijl Signal standaard alles goed regelt." Maar volgens Rogers is Signal minder geschikt voor grote groepen. "Bij WhatsApp en Telegram kunnen groepschats honderden mensen bevatten, bij Signal ligt die grens lager."

Bekijk ook

Maatschappelijke verantwoordelijkheid

Volgens Stikker zijn er verschillende redenen waarom mensen overstappen naar Signal. "De meest principiële gebruikers zitten er al langer. Andere mensen vonden het eerst te ingewikkeld, maar willen nu bijdragen aan alternatieven."

Een groeiende groep maakt de overstap niet per se uit gemak, maar omdat ze een maatschappelijke verantwoordelijkheid voelen. "Als werkgevers, universiteiten of vriendengroepen Signal als norm gaan zien, volgen anderen vanzelf. We zitten nu in een transitie."

Rol van de overheid

Volgens haar is het niet alleen een persoonlijke keuze, maar ook een collectieve. "Als Europa en Nederland willen we niet afhankelijk zijn van grote techbedrijven. Door WhatsApp te verlaten en alternatieven te steunen, verander je het speelveld. Blijf je, dan blijft big tech bepalen hoe we communiceren."

De overheid kan een belangrijke rol spelen in de overstap naar privacyvriendelijke alternatieven, volgens Rogers. "Als zij zelf apps zoals Signal gebruiken, geven ze een krachtig signaal af." Daarnaast kunnen ze wetgeving maken om de bescherming van data en privacy te versterken. Door normen te stellen, bijvoorbeeld door WhatsApp te weren uit ambtelijke communicatie, kunnen ze helpen om veiligere alternatieven de standaard te maken.

De overstap: makkelijk of lastig?

Het overstappen naar Signal vergt wat moeite. "Je moet nieuwe groepen aanmaken en mensen uitnodigen", zegt Rogers. "Maar het werkt verder hetzelfde als WhatsApp, dus als je eenmaal bent overgestapt, merk je weinig verschil."

Daarnaast biedt Signal extra privacyopties. Je kunt bijvoorbeeld berichten automatisch laten verdwijnen, een pincode instellen en zelfs je telefoonnummer verbergen, staat op de website van de Consumentenbond.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant