'Wij kregen niks vergoed, de buren alles': Linda en Sipko vechten tegen willekeur bij afhandeling schade gaswinning Groningen

Wel of geen schadevergoeding? Het ligt er maar net aan welke deskundige de schade beoordeelt. Huizen in dezelfde straat met vergelijkbare schade worden totaal anders beoordeeld.

"Wij hebben niks vergoed gekregen, de buren alles, de overburen ook alles, maar het huis daarnaast dan weer niks. Ik kan zo de hele straat door", vertelt Linda de Boer. Het is geluk hebben of pech hebben bij haar in de straat. "Het voelt een beetje als een loterij. Het is alles of niks."

Nul euro vergoed

Linda de Boer en Sipko de Groot wonen in Zevenhuizen, een dorp op de grens van Groningen, Drenthe en Friesland. Hun huis staat in de buurt van gasopslag Langelo. Daar wordt de afgelopen jaren meer gas opgeslagen zodat de gaswinning uit het Groningenveld zo snel mogelijk kan stoppen.

Sinds deze gasopslag is uitgebreid zien Linda en Sipko steeds meer scheuren in hun huis. Zo'n veertig scheuren in totaal. Cosmetische schade, noemen ze het. Geen direct gevaar voor de bewoners van het huis, maar wel vervelend en het kost geld. Er komt een schadebeoordelaar langs om de schade te bekijken. Zijn oordeel: de schade is niet veroorzaakt of verergerd door mijnbouwactiviteiten. Ze krijgen nul euro vergoed.

Verschil van ruim 20 duizend euro

Maar buurman Arie Dam krijgt ruim twintigduizend euro vergoed voor vergelijkbare schade. Tot grote verwarring van ook Arie zelf. "Merkwaardig, met de beperkte afstand tussen onze huizen. In mijn schaderapport dat mijnbouw invloed heeft gehad op de schade, dus wordt het vergoed."

"Bij jullie wordt de schade eigenlijk aan het huis geweten", vervolgt hij verbaasd. "Je zou zeggen dat huizen op zulke kleine afstand van elkaar toch hetzelfde moeten voelen qua aardbevingen of bodembewegingen?"

Identieke huizen

Zo gaat het in de hele buurt. "Je ziet dat huizen die tegenover elkaar staan uit hetzelfde bouwjaar met vergelijkbare scheuren compleet anders beoordeeld worden. Daar is geen pijl op te trekken", vertelt Sipko.

"In ons dorp staat ook een twee-onder-een-kap-huis waarbij het ene huis alle schade vergoed krijgt, en het andere huis helemaal niks. Het gaat dan om identieke huizen met vergelijkbare schade. Dat is al helemaal niet meer uit te leggen. Het is een grote tegenstrijdigheid."

Wettelijk bewijsvermoeden

Ook het onafhankelijke Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) ziet deze willekeur. Het IMG spreekt over een 'afwijkende beoordeling' bij 10 tot 15 procent van de adviesrapporten de afgelopen maanden en heeft daarom besloten zo'n 2000 schademeldingen tijdelijk stil te leggen.

Volgens directeur van het IMG Hans Houdijk werkt het beoordelingskader voor de beoordeling van schade onvoldoende. In Groningen geldt het wettelijke bewijsvermoeden. Normaal als je schade hebt moet je zelf bewijzen dat het ergens door veroorzaakt wordt, in Groningen is dat omgekeerd. "Als er schade is die door mijnbouw veroorzaakt zou kunnen zijn, gaan we er ook van uit dat dat zo is. Tenzij een deskundige een duidelijk andere oorzaak kan aanwijzen", vertelt Houdijk.

Beoordelingskader 'werkt onvoldoende'

Een panel van deskundigen heeft begin 2019 een beoordelingskader opgesteld om bewijsvermoeden dit in de praktijk toe te passen. Maar volgens Houdijk laat dit kader teveel ruimte voor interpretatie.

"We zien dat in de gebieden waar juist minder trillingen zijn geweest, vooral aan de randen van het aardbevingsgebied, de interpretatieverschillen van dat kader te groot zijn. We komen nu tot de conclusie dat het beoordelingskader onvoldoende werkt en we dat verder moeten verfijnen om te voorkomen dat die verschillen blijven bestaan."

'Deskundigen moeten uitgaan van mijnbouwschade'

Daar is Willem Meiborg, een van de deskundigen die begin 2019 meewerkte aan dit kader, het niet mee eens. Volgens hem is dit kader specifiek maar wordt het niet altijd goed toegepast. "De deskundigen realiseren zich niet, dat zij moeten uitgaan van het feit dat het mijnbouwschade is."

"Ik zie in rapporten dat dat niet gebeurt", legt hij uit. "Ze gaan zelf interpreteren en zeggen: 'Dat komt volgens mij daardoor, dus mijnbouwschade is uitgesloten'. Maar waarom mijnbouwschade dan is uitgesloten maken ze verder niet duidelijk."

'Zetting' als oorzaak aangewezen

Hij geeft als voorbeeld dat deskundigen vaak niet kijken naar de periode waarin de schade is veroorzaakt. Ze noemen dan zetting als de oorzaak van scheuren.

"Zetting ontstaat als een huis net gebouwd is, dan zakt het nog een beetje in de grond. Als dit de oorzaak is van de scheuren, dan zouden deze scheuren er al vijftig jaar moeten zitten. Dan ontstaan deze scheuren niet ineens na 2018 pas."

Andere oorzaken móeten bewezen worden

"De kern van de zaak is dat evident en aantoonbaar moet worden bewezen dat er een andere oorzaak is voor de schade. Dus niet 'zou kunnen', nee: er is een andere oorzaak die de schade hééft veroorzaakt. Een evident en aantoonbare andere oorzaak zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat er in 2018 een verkeersdrempel is gebouwd voor de deur van het huis. Dat zou kunnen zorgen voor trillingen en daarmee scheuren. Is er deze evident en aantoonbare andere oorzaak er niet, dan moet er ruimhartig gecompenseerd worden."

Het IMG past nu zijn werkwijze aan om onder anderen dit probleem op te lossen. Deze maand wordt bekend wat deze nieuwe werkwijze zal gaan inhouden.