Donald Trump is van plan om importtarieven te heffen op buitenlandse producten. Sommige mensen spreken hierdoor ook wel van een handelsoorlog. Voor EenVandaag Vraagt vroegen we wat jullie hierover willen weten.

Hoogleraar internationale economie Harry Garretsen aan de Rijksuniversiteit van Groningen, macro-econoom van het Centraal Planbureau (CPB) Gerdien Meijerink en directeur Monetaire Zaken van de Nederlandsche Bank (DNB) Olaf Sleijpen geven antwoord op jullie vragen.

1. Wat is Trumps doel met deze importheffingen?

Er is onderscheid tussen een economisch doel en een politiek doel, zegt Garretsen. "Door import van allerlei goederen duurder te maken, denkt Trump de Amerikaanse economie te beschermen. Want hierdoor zullen buitenlandse bedrijven straks meer moeite hebben om hun producten te verkopen in Amerika. De gedachte is dat dat gunstig zou zijn voor Amerikaanse bedrijven."

Maar we zien ook dat het verhogen van de tarieven wordt ingezet als een middel voor politieke doeleinden, vervolgt Garretsen. "Bijvoorbeeld door Mexico onder druk te zetten om meer te doen tegen migratie of drugssmokkel." De VS kan dit afdwingen door te dreigen met hogere importheffingen op Mexicaanse goederen als het land niet strenger optreedt tegen deze problemen, legt de hoogleraar uit.

Meijerink: "Trump ziet de geheven tarieven ook als belangrijke inkomstenbron. Daarmee wil hij de belastingen verlagen. Hij noemde de tarieven de 'External Revenue Service'. De belastingdienst in de VS heet de Internal Revenue Service'."

Bron: Eigen foto

2. Wie lijdt het meest onder deze verhoogde importtarieven?

Garretsen: "Als het echt een handelsoorlog wordt, dus de EU en andere landen echt terug gaan slaan, dan lijdt de Amerikaanse economie er het meest onder." Dat is vooral voor de Amerikaanse consumenten vervelend, concluderen Meijerink en Garretsen. "Want die kunnen alleen voor hoge prijzen buitenlandse producten kopen. Dat zal inflatie aanwakkeren", zegt Meijerink.

Maar ook voor Amerikaanse bedrijven zal een handelsoorlog niet voordelig uitpakken, verwacht Garretsen. "Kijk bijvoorbeeld naar de heffingen op aluminium en staal, die Trump heeft ingesteld. Amerikaanse bedrijven en fabrikanten die staal en aluminium gebruiken als input - bijvoorbeeld om auto's van te maken - zullen dit uiteindelijk doorberekenen in hun kosten."

3. Wat betekenen de importheffingen voor prijzen?

De prijzen zullen vooral in Amerika stijgen, zeggen Meijerink en Garretsen. "Als een Amerikaanse consument een buitenlands product wil kopen, moet hij daar meer voor betalen dan voorheen. Doet hij dat niet, dan blijft de Amerikaanse variant over. Maar die is vaak duurder dan buitenlandse producten, zoals die uit China. Dat is juist de reden waarom mensen in de eerste plaats voor die buitenlandse producten kozen. Dus linksom of rechtsom zullen ze meer moeten betalen."

Voor de Nederlandse economie zijn de effecten relatief beperkt, verwacht Meijerink. Van onze exportproducten gaat ongeveer 5 tot 10 procent naar de VS. Volgens Meijerink en Garretsen zijn we op handelsgebied dus niet zo afhankelijk van de VS. "Wij handelen veel, maar vooral binnen de EU zelf", zegt Garretsen.

Toch is er meer aan de hand dan alleen de directe handelstarieven, voegt Meijerink toe. "Wij, het CPB, hebben alleen het effect van de tarieven doorgerekend, niet het effect van de onzekerheid die invloed heeft op bedrijfsinvesteringen. En die onzekerheid is groot onder het handelsbeleid van Trump."

Volgens de directeur van de DNB Olaf Sleijpen kan die onzekerheid en onvoorspelbaarheid van de regering-Trump juist wél schadelijk zijn voor de Nederlandse economie. "Het is onduidelijk of en hoe eventuele maatregelen voor internationale handel en investeringen Nederlandse bedrijven zullen raken. Die onzekerheid kan ondernemers terughoudend maken bij investeringen."

4. Welke tegenmaatregelen kan Europa nemen?

Wij zouden bijvoorbeeld ook invoertarieven kunnen heffen op bepaalde goederen, zegt Meijerink. "Andere landen doen dat ook: die kijken naar sectoren waarin ze zelf weinig schade ondervinden. Daarom kiezen ze er bijvoorbeeld niet voor om invoertarieven op energie te heffen, omdat dat de prijzen alleen maar zou verhogen. In plaats daarvan richten ze zich op luxe goederen."

In het verleden hebben we dit al gezien met producten zoals Harley Davidson-motoren en Bourbon, zegt Meijerink. "Daarnaast wordt er vaak gekeken naar producenten in staten waar veel Trump-stemmers wonen. Zo probeer je een combinatie te vinden waarmee je de VS raakt, zonder jezelf te veel te benadelen."

Meijerink: "Opvallend is dat China wél tegenmaatregelen heeft genomen op het gebied van energie. Dat komt waarschijnlijk doordat ze minder afhankelijk zijn van Amerikaanse energie en momenteel veel goedkope energie uit Rusland ontvangen. Daardoor kunnen ze zich dergelijke maatregelen veroorloven."

Garretsen: "Een andere maatregel is dat bedrijven die worden getroffen - doordat ze bijvoorbeeld veel handel drijven met de VS - worden geholpen met bepaalde subsidies of belastingvoordelen."

5. Hoe voorkomen we dat consumenten de dupe worden?

Volgens Sleijpen is het voor Europa belangrijk om als één blok gezamenlijk op te trekken. "Europa is een hele sterke economie met 450 miljoen inwoners. De Europese gezamenlijke markt is ook voor Amerikaanse bedrijven belangrijk. Daarom is het belangrijk dat we vooral ook Europese bedrijven en de Europese economie versterken, zoals is voorgesteld door voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen."

"Als de EU geen tegenmaatregelen neemt, zullen de prijzen niet veel stijgen, omdat producten dan niet duurder worden", zegt Garretsen. "Maar de kans is groot dat we wél iets gaan doen. In dat geval worden producten die we uit de VS importeren duurder."

Garretsen: "Dan zullen er wel economische effecten optreden in Nederland, maar in vergelijking met de VS zijn die vrij beperkt. Hierdoor zal de inflatie in Nederland niet erg aangewakkerd worden. In Amerika gelden die heffingen voor alles wat ze uit de hele wereld invoeren. Als er dus ergens een inflatie-effect optreedt, is het daar."

6. Waarom breken we niet gewoon los van de VS en zoeken andere handelsroutes?

Garretsen vermoedt dat bedrijven op de lange termijn ook andere markten zullen verkennen. "Het beleid van Trump is niet gunstig voor de wereldeconomie en brengt bovendien veel onvoorspelbaarheid met zich mee. En als er iets is waar bedrijven bij investeringen niet van houden, dan is het onzekerheid."

Daardoor kunnen bedrijven zelf overwegen om hun investeringen liever elders in de wereld te doen dan de VS. "Dit gebeurt natuurlijk niet van de ene op de andere dag, maar als deze situatie aanhoudt, verwacht ik dat Europese bedrijven minder in Amerika zullen investeren."

Ook Meijerink verwacht dat, als de VS als onbetrouwbare handelspartner wordt gezien, bedrijven zeker zullen zoeken naar alternatieven. "Maar als blijkt dat de VS nog steeds de goedkoopste producten van goede kwaliteit levert, lijkt een totale ontkoppeling niet realistisch. Op papier zou het misschien kunnen, maar in de praktijk zie ik het niet gebeuren."