Overspannenheid en burn-outs zijn de meest voorkomende beroepsziektes in Nederland. En lang niet altijd laten werknemers het erbij zitten: ze stellen hun werkgever aansprakelijk, soms zelfs met tussenkomst van de rechter.

“Ik ben een schim van wie ik ooit was. Kan nauwelijks meer sociale contacten onderhouden, ik rijd geen auto meer, slaap slecht. Ik ben nog vaak boos en verdrietig”, vertelt Ineke Kater geëmotioneerd. Ze werkte 28 jaar als audiciën en bedrijfsleidster bij een bedrijf voor hoortoestellen. Vanaf het begin was er te weinig personeel. “Vaak ontbrak een baliemedewerker en dan ging het werk gewoon niet. Was ik net bezig met een gehoortest of oorafdruk, ging de telefoon. Ondertussen bleven  klanten binnendruppelen en werd de wachtrij bij de balie steeds langer.”

Hoge werkdruk

Kater trok regelmatig aan de bel over de hoge werkdruk bij haar baas. Die schoof met personeel uit een ander filiaal of zette af en toe een flexwerker in. “Dat was lastig. Je moet diegene inwerken naast je gewone werkzaamheden en voor de klant is het ook niet prettig om iedere keer met iemand anders te maken hebben.” 

Je bent ziek, maar niet bezig met herstel

Ze kreeg allerlei lichamelijke klachten, raakte totaal opgebrand. Ziekteperiodes in 2005 en 2008 volgden. In 2010 viel ze definitief uit. “En dan begint de ellende pas echt”, zegt Kater. “Je bent ziek, maar niet bezig met herstel. Je bent bezig met een gevecht om financiële zekerheid te houden.” Wat haar het meeste trof was de reactie van de werkgever. ’Mevrouw heeft niet genoeg aan de bel getrokken’, was zijn verweer volgens Kater. “Terwijl ik stapels e-mails heb waaruit blijkt dat ik dat wel degelijk heb gedaan. En ik zou het onderzoek van de bedrijfsarts en gedragsdeskundige hebben getraineerd. Het is zo jammer, na 28 jaar trouwe dienst.” 

info

Bureau Beroepsziekten van Vakbond FNV heeft sinds 2000 ruim 6500 meldingen binnen gekregen, waarvan 1100 meldingen over burn-outs. Ruim 120 zaken hierover zijn met succes afgehandeld of nog in behandeling. FNV verwacht dat in de toekomst alleen nog maar meer mensen hun werkgever aansprakelijk zullen stellen voor hun burn-out. Ineke Kater is zo’n werknemer die dat deed. Met succes. 

FNV peilt al jaren onder tienduizenden mensen of zij werkdruk ervaren. Dat neemt toe: gaf in 2011 nog 48% aan te maken te hebben met hoge werkdruk; in 2017 was dat 62%.  En of zij hun werk geestelijk of emotioneel zwaar vonden, gaf 30% aan dat het zwaar of erg zwaar was, vorig jaar vond bijna de helft dat (48%). 

Oorzaak burn-out verschilt 

Volgens hoogleraar arbeids- en organisatiepsychologie Wilmer Schaufeli van de Universiteit Utrecht verschilt de oorzaak van een burn-out per persoon en situatie. “Het is een combinatie van factoren. Werkdruk wordt anders ervaren als je in een prettig team werkt, als je je werk zinvol vindt en als je zelf invulling aan je werk kunt geven.” 

‘Doorgeschoten flexibilisering’ 

En daar zit volgens FNV nou net het probleem: “Het is niet zo dat veel mensen zelf iets kunnen zeggen over hoe hun werk wordt ingericht. Wij maken ons zorgen over hoe het werk wordt ingedeeld, de autonomie voor werknemers neemt af. ”, aldus een woordvoerder. Ook moet de ‘doorgeschoten flexibilisering’ worden opgelost. De werkzekerheid neemt af omdat er kortere contracten worden afgesloten. En dat levert stress op, vindt de FNV. 

Hoge arbeidsproductiviteit

Nederland staat op de zesde plaats met de hoogste arbeidsproductiviteit ter wereld. “Dat komt deels door automatisering, maar ook omdat we harder moeten werken”, zegt hoogleraar Schaufeli. “Kijk bijvoorbeeld naar de bureaucratie in de zorg. Mensen doen het werk om het werken met mensen, maar zijn gefrustreerd omdat ze daarnaast ook veel administratie moeten doen. Doen ze vaak buiten werktijd om en maken zo dus meer uren.” 

Signalen van oververmoeidheid

Om het aantal burn-outs te verminderen, is het volgens Schaufeli van belang dat een werkgever probeert om zoveel mogelijk stressoren aan te pakken: “Spelen er conflicten? Geeft iemand signalen van oververmoeidheid af? Wees er snel bij. Werknemers ontkennen het vaak. Ook zij moeten zelf vroegtijdig aangeven als het niet goed gaat.”

Dat werknemers hun werkgever aansprakelijk stellen voor de hoge werkdruk en een burn-out, laat volgens de hoogleraar zien dat het een urgent probleem is. “Maar net als vakbewegingen doen, wijs ik ook op eigen verantwoordelijkheid: trek aan de bel.” 

Ineke Kater trok aan de bel en zij won daarom uiteindelijk haar zaak. Ze is inmiddels volledig afgekeurd en hoeft van het UWV niet meer te solliciteren.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.