Vandaag is het overal te lezen: 'Longfonds adviseert om geen echte kaarsen meer aan te steken.' Het wordt niet voor het eerst benadrukt dat kaarsen branden niet gezond is, maar is er een 'gezonde' manier om dit toch te doen? "Denk aan alternatieven."

Een kaars op de kersttafel, of in het kozijn: het brengt voor veel mensen gezelligheid tijdens de donkere dagen. Maar vandaag is het advies vooral om de echte kaars toch niet aan te steken.

Fijnstof van kaarsen

Bij het branden van kaarsen komt namelijk fijnstof vrij, legt directeur van het Longfonds Károly Illy uit. "Het branden van kaarsen is slecht voor je longen, voor iedereen eigenlijk."

Toxicoloog aan de Universiteit van Maastricht Theo de Kok is het daarmee eens. "Het is een normaal verbrandingsproces. Daarbij wordt het kaarsvet omgezet in allerlei verschillende stoffen in gasvorm. En die komen in de omgeving waar de kaarsen worden gebrand. Die stoffen zijn schadelijk voor de gezondheid en bevatten kankerverwekkende stoffen."

Vorm en kwaliteit

De vorm en kwaliteit van de kaars maakt nog wel een verschil, weet Kok. "Het hangt heel erg samen met de dikte en de aard van de lont. Dat bepaalt de mate waarin een kaars daadwerkelijk volledig verbrandt. Dunne kaarsen met een dun lontje branden over het algemeen wat gemakkelijker dan dikke kaarsen."

Bij dikke kaarsen met een dikke lont, komen meer roetdeeltjes in de lucht vrij, vertelt Kok. Op het advies van het Longfonds reageerde kaarsenproducent Bolsius dat de uitstoot bij kaarsen van goede kwaliteit 'verwaarloosbaar' is, maar dat is volgens Kok niet waar. "Al bevatten ze misschien wel minder verontreiniging, er komt nog steeds roet vrij dus het is niet verwaarloosbaar."

Hoeveelheid en standplaats

Wat ook nog uitmaakt in de uitstoot van fijnstof bij kaarsen, is hoe die gebrand worden en waar ze staan. "Een kaars die flakkert omdat er steeds wordt langsgelopen, daar komt veel meer zuurstof bij en daardoor wordt er dus ook meer roet uitgestoten."

En natuurlijk speelt de hoeveelheid kaarsen ook nog een rol, vertelt Illy. "Hoe meer kaarsen je aansteekt, hoe meer last je ervan kunt krijgen."

Toch genieten?

Hoe je dan toch van kaarslicht kunt genieten? Vooral met mate dus, zegt Illy. "Hou rekening met de hoeveelheid kaarsen die je aansteekt en hou rekening met dat het feit dat er ook hele mooie, goede alternatieven zijn."

"Alternatieve kaarsen, elektrische kaarsen die bijna niet van echt te onderscheiden zijn en die ook heel erg sfeerverhogend zijn", geeft hij als voorbeeld.

Rekening houden met elkaar

Maar dat we massaal kaarsen in de ban moeten doen, was volgens hem dus ook niet de boodschap van het Longfonds. "We moeten het ook niet overdrijven, ik wil helemaal niet betuttelen."

Het ging meer over rekening houden met elkaar. "Het gaat er vooral om dat we Nederland informeren over het feit dat er fijnstof vrijkomt bij het branden van kaarsen en dat als je een longziekte hebt, astma of COPD, dat je daar dus inderdaad last van kunt krijgen als je kaarsen aansteekt. Dus houd daar bij het kerstdiner een beetje rekening mee."

Opnieuw was er massaal protest op de straten van Istanbul tegen de arrestatie van burgemeester İmamoğlu. Hij zit vast op verdenking van corruptie. "Erdogan heeft de wereld waar hij de wereld hebben wil."

De protesten ontstonden na de arrestatie van de burgemeester van Istanbul, Ekrem İmamoğlu. Hij werd op 19 maart gearresteerd op verdenking van corruptie. Of dat waar is, is onduidelijk. Er zijn inmiddels zo'n 1.100 personen opgepakt, demonstranten maar ook zeker 8 journalisten.

Belangrijke concurrent

İmamoğlu is de voorkeurskandidaat van de Turkse oppositie en een grote politieke bedreiging voor president Erdogan, legt publicist en NRC columniste Aylin Bilic uit. Hij haalde in 2019 in Istanbul zo'n 11 procent meer stemmen dan de AKP-partij. "Na 25 jaar hebben ze Erdogan voor het eerst opzij kunnen zetten in Istanbul."

Erdogan zocht, zeker in het begin, samenwerking met Europa. Maar hij bleek een wolf in schaapskleren, zegt Bilic. "Staatsmedia zijn in handen van hem, veel journalisten zijn op handen van de regering." De publiciste maakt zich zorgen. Ze ziet veel jongeren de straat op gaan maar ook ouderen, ondanks het verbod. "Kennelijk is de behoefte voor het alternatief zo groot."

'Erdogan heeft de wereld waar hij de wereld hebben wil"

Burgemeesters door heel Europa spraken zich uit, maar vanuit Europese leiders is het stil. "De EU heeft Turkije nodig, om bijvoorbeeld vluchtelingen tegen te houden. Hij zei ook dat hij bereid was om misschien troepen te sturen", zegt historicus Tayfun Balcik, journalist bij De Kanttekening. "Erdogan heeft de wereld waar hij de wereld hebben wil"

Dat Erdogan steun intrekt als hem iets niet zint, zagen we volgens hem ook al in het verleden. "Hij dreigde de poorten weer te openen en toen heeft de EU toch nog ingestemd met miljarden steun aan het Erdogan-regime." Daarnaast treft hij Amerika aan zijn zijde, vanwege de rol in Syrië. "Het is het enige land dat ook een opening heeft richting Rusland en Oekraïne, waar hij wél voorstander is van Oekraïne."

Grootste opponent uitschakelen

Turkije staat op een kantelpunt, stelt publicist Bilic. "Wat Erdogan zou kunnen doen is een grondwetswijziging, waarmee hij zijn eigen termijn opnieuw zou kunnen verlengen." Erdogan zit eigenlijk in zijn laatste termijn, nieuwe verkiezingen zijn pas in 2028.

"Ik denk dat hij die macht niet zal opgeven en dit nu gebruikt om zijn grootste opponent uit te schakelen", denkt ook Balcik. Of de protesten aanhouden? "Dat hangt echt af van de studentenprotesten en in hoeverre mensen in Turkije echt bereid zijn om de straten op te gaan", zegt de historicus. Maar je uitspreken is niet vanzelfsprekend. "Mensen die hun mond open trekken, kunnen opgepakt worden."

De wolf is terug in Nederland en daarmee ook de felle discussie eromheen: mogen we hem afschieten of niet? Morgen komt er een debat in de Tweede Kamer, want niet alle partijen zijn het met elkaar eens. Het roofdier verdeelt de politiek én de samenleving.