Weinig lammetjes in de wei uit angst voor blauwtong: 'Niet naar je portemonnee kijken, maar naar de dieren'

Het zal wennen zijn dit voorjaar. Door het blauwtongvirus zijn er een stuk minder lammetjes in de wei te zien dan normaal. Voor schapenhouder Wouter Hartendorf was het geen moeilijke keuze: "Je moet je dieren behoeden."

Het bedrijf van Hartendorf was vorig jaar een van de eersten in Noord-Holland dat door het blauwtongvirus werd getroffen. "Elke dag liepen we met knikkende benen het weiland in, uit angst voor wat je weer gaat tegenkomen."

'Schapen hebben echt geleden'

Door de uitbraak van het virus, verloor de schapenboer een groot deel van zijn kudde. "Hier is 35 tot 40 procent doodgegaan. En als je de rammen meetelt zaten we wel op 50 procent." Op dit moment heeft hij nog 20 schapen rondlopen.

Toch waren ook de schapen die de uitbraak wel hebben overleefd, er slecht aan toe. Hartendorf wijst een van zijn schapen aan. "Je ziet: die is nog kaal op de rug. Dat is een van de effecten van de blauwtong. En tot een maand geleden zagen ze er echt nog heel beroerd uit. Die schapen hebben echt geleden."

Mannetjes en vrouwtjes uit elkaar

Hij denkt terug aan hoe veel van zijn schapen er doodziek bij hebben gelopen. "Ze liepen lang kreupel, hadden bolle ruggen, waren mager, de hele weerstand was eraf."

De keuze om geen lammetjes geboren te laten worden, was uiteindelijk dan ook niet moeilijk. "Ik heb de mannetjes en vrouwtjes vorig jaar bewust bij elkaar weggehouden. In het nieuwe jaar verwacht je normaal gesproken lammeren, maar dat is nu dus niet aan de hand."

'Je moet het nu gewoon niet doen'

"We hebben het er, toen het dekseizoen aanbrak, elke dag over gehad. Maar het was gewoon niet verantwoord voor de dieren om ze te laten dekken. En ik ben blij dat ik het niet gedaan heb. Ze hebben echt tot vorige maand last van het virus gehad, dus die dieren ga je dan niet bij de rammen gooien. Dat doe je gewoon niet."

Hartendorf denkt dat meer boeren bewust dezelfde keuze hebben gemaakt. "Bij degenen die wel lammeren hebben, kan het zijn dat de ram er al bijliep toen er nog geen blauwtong was. Maar als je het kan behoeden, het voor kan zijn, dan moet je het nu gewoon niet doen."

Dode en misvormde lammeren

Naast de toestand van de volwassen schapen, lijkt het er ook op dat het blauwtongvirus een groot effect heeft op de ongeboren lammeren.

"Denk aan dode lammeren, misvormde lammeren, kleine lammeren... Het gebeurt", vertelt Hartendorf. "Er wordt nog onderzocht of dat allemaal door blauwtong komt, maar één en één is voor mij twee. Ik heb er vrede mee."

'Niet naar je portemonnee kijken'

Toch betekent het gebrek aan lammeren ook minder opbrengsten. Minister van Landbouw Piet Adema voorspelt al dat het 'een dramatisch jaar voor schapenboeren' wordt. Toch heeft Hartendorf daar vrede mee. "Het gaat niet altijd over verdienen, toch? Boer zijn is een vak en je moet wel aan dierwaardige veehouderij doen."

"Uiteindelijk gaan ze een keer naar de slager, dat is een feit. Maar je moet ze wel behandelen als dieren en er een hart voor hebben. Je moet ze hoeden en behoeden en dat hebben wij gedaan. Je moet nu naar je dieren kijken en niet naar je eigen portemonnee."

'Moet niet veel langer zo doorgaan'

Voorzitter van de vakgroep schapenhouderij van de LTO, Saskia Duives-Cahuzak herkent het verhaal van Hartendorf. "Ja, het komt veel meer voor dat schapenhouders kiezen om geen lammeren te krijgen. Je kunt de ram bij de ooien zetten tussen september en december en dat was precies de piek in de blauwtong. Het is uit liefde voor het dier."

Ze vreest dat het virus de komende maanden weer zal toeslaan. "Nog een paar dagen van dit weer en de knutten komen uit het eitje. Ik heb op de appgroepen al weer iemand gehad, die zegt blauwtong te hebben. Dat moet nog wel getest worden, maar ik ben bang. Ik ben bang voor de sector. Na zo'n slecht jaar met 160.000 minder schapen, wordt de schapenhouderij gemarginaliseerd. Het moet niet veel langer zo doorgaan."

Hulp van de minister gemist

Volgens Duives-Cahuzak krijgen de schapenhouders onvoldoende hulp van de minister. "Er wordt veel gepraat en overlegd. We hebben gevraagd om de hulp voor de schapenhouders die zwaar getroffen zijn, maar het antwoord was dat de sector het zelf moest oplossen."

De sector heeft volgens haar ook zelf een garantiefonds opgezet om een vaccin mogelijk te maken, waarvan ze vreest dat het alsnog te laat komt. "We prijzen ons gelukkig dat we voor de zomer een vaccin hebben. Alhoewel ik bang ben dat we voor die tijd al een explosie van blauwtong hebben gehad."

Nederland zonder schapen?

Ze is ook bang voor de gevolgen die dat heeft voor de toekomst van de schapensector in Nederland. "Vorig jaar was een heel slecht jaar voor schapenhouders met 55.000 duizend dode schapen. Wij kunnen ons geen Nederland voorstellen zonder de schapen."

"Er zijn heel veel mensen die er klaar mee zijn, zeker de schapenhouders die voor de tweede keer blauwtong meemaken."