Een Amerikaanse vlag op Mars vóór 2030. Dat is wat Donald Trump en Elon Musk willen. Als het lukt om vijf onbemande missies op Mars te laten landen, volgt een Starship-raket met astronauten. Hopelijk met een retourticket.
Eerder vroegen we: 'Is er leven op Mars?' Tegenwoordig zeggen we: 'Laten we gaan leven op Mars'. Hoe kwamen we daar terecht?
'Niet zo'n gek idee'
"Elon Musk ziet Mars als een soort back-up planeet voor de aarde", vertelt ruimtevaartdeskundige Erik Laan. "Hij wil dat de mens 'multi-planetair' wordt, zodat de mensheid niet afhankelijk is van slechts één planeet voor zijn voortbestaan."
"En dat is op zich niet zo'n gek idee. Want op de lange termijn zal onze planeet door veranderingen in de zon onbewoonbaar worden. Het verkennen van andere planeten is een manier om het voortbestaan van de mensheid te garanderen."
'Wat is er op Mars gebeurd?'
Maar dat verkennen kan ook door robots worden gedaan, zoals de Perseverance en de Curiosity, het karretje dat al 13 jaar op Mars rondrijdt. Al sinds de jaren 60 van de vorige eeuw wordt er onderzoek naar Mars gedaan. Met satellieten, ruimtesondes en inmiddels met permanent rondrijdende wagentjes op de planeet zelf.
"We weten door deze verkenners dat Mars in de eerste miljard jaar van zijn bestaan op de aarde leek", vertelt astrobioloog Inge Loes ten Kate. "Op aarde ontstond in die periode leven. Wat is er toen op Mars gebeurd?"
Bekijk ook
Interessanter dan een vlag
Als Marsdeskundige werkte Ten Kate jarenlang bij NASA, waar ze meetinstrumenten voor de Curiosity ontwikkelt. "Deze robots hebben sporen van vroegere rivieren gevonden. We weten alleen niet hoe lang dat water er was: 10.000 jaar of misschien wel 100 miljoen jaar?"
"En dat is cruciaal, want het bepaalt of er ooit leven kon ontstaan. Antwoord op deze vraag vinden, is voor mij veel interessanter dan een vlag planten."
Planeet met eigen ogen zien
Hoewel de beelden die de Marsverkenners naar aarde sturen van hoge kwaliteit zijn, zou de astrobioloog de planeet best graag met eigen ogen willen zien.
"Omdat ik het zo'n fascinerende plek vind. Maar ik zou er alleen heen willen met een retourticket en dat zit er voorlopig nog niet in. We hebben op dit moment geen technologie om mensen veilig heen en terug te brengen."
7 maanden opgesloten
De planeet ligt namelijk niet bepaald om de hoek. Deed de Apollo-bemanning er in 1969 een paar dagen over om de maan te bereiken, de eerste astronauten naar Mars zullen 7 maanden opgesloten zitten in een raket.
"De maan is 'slechts' 400.000 kilometer van ons verwijderd, maar de afstand naar Mars is minimaal 54 miljoen kilometer, afhankelijk van de stand van de planeten. De Starship die deze mensen moet gaan vervoeren, is nog in ontwikkeling", vertelt ruimtevaartdeskundige Laan. "Dus alleen al om die reden denk ik niet dat de plannen van Trump en Musk op korte termijn haalbaar zijn."
Logistieke nachtmerrie
Daarnaast moet zo'n ruimteschip in een baan om de aarde worden gebracht en vervolgens worden bijgetankt met brandstof, vervolgt de ruimtevaartdeskundige.
"Daarvoor zijn twintig extra lanceringen nodig. Op Mars zelf moet er weer een nieuwe Starship met brandstof klaarstaan om de astronauten terug te brengen. In totaal heb je het over zeker zestig lanceringen voor één missie. Het is echt een logistieke nachtmerrie."
Dodelijke straling
De technische uitdagingen rondom het vervoer zijn dus enorm. En eenmaal geland is het niet bepaald koffers uitpakken en genieten. "Straling is een groot probleem", vervolgt Laan. "Zodra je buiten het beschermende magnetische veld van de aarde komt, ben je blootgesteld aan verhoogde niveaus van kosmische straling."
Er is namelijk geen ozonlaag, legt hij uit. "Astronauten hebben dus een verhoogd risico op kanker, en bij een zonnevlam kunnen de gevolgen zelfs fataal zijn."
Leven in een lavatunnel
"Wonen op Mars betekent vooral binnenblijven", vult Ten Kate aan "Je moet in beschermde habitats leven, bijvoorbeeld in lavatunnels. De atmosfeer bestaat namelijk vrijwel volledig uit CO2. De luchtdruk is slechts 1 procent van die op aarde."
"En het is er koud. Gemiddeld is het -60 graden, maar 's nachts kan het dalen tot -90 graden. Ook de lage zwaartekracht is een probleem: slechts een derde van die op aarde. Daardoor zullen spieren en botten snel afbreken."
Bekijk ook
Eiwitten produceren
En hoe komen de astronauten op Mars aan voedsel? "Ze moeten op Mars minimaal 1 jaar kunnen overleven, en mogelijk zelfs 3 jaar", zegt Laan. "Dan volstaat het niet om alleen gevriesdroogd voedsel mee te nemen."
"Je zult op Mars eiwitten moeten produceren, wat veel energie vereist. Daarom is een betrouwbare kernreactor noodzakelijk. Maar dat brengt weer nieuwe technologische en veiligheidsuitdagingen met zich mee."
Liever samen
Dat de missie naar Mars nu door Trump en Musk vooral een Amerikaans prestigeproject is geworden, vinden zowel Laan als Ten Kate jammer. Ze zouden liever zien dat we als mensheid gezamenlijk deze stap zetten, de Amerikanen sámen met andere ruimtevaartorganisaties en landen.
"Als je alleen een vlag plant en weer vertrekt, voegt dat weinig toe", zegt Ten Kate. "Bovendien is er een internationaal verdrag dat planeten als Mars niet door één land geclaimd mogen worden. Maar goed, verdragen zijn papier, en papier kan verscheurd worden."
'Dorre, vijandige planeet'
"Het gaat nu helaas alleen om de 'Stars and Stripes' op Mars, maar China en India zijn inmiddels ook serieuze spelers in de ruimtevaart", vult Laan aan. "In plaats van een nationale race zou Mars een project van de hele mensheid moeten zijn."
Het is overigens een illusie dat Mars een makkelijke uitweg zou zijn, een 'back-up planeet', zegt Ten Kate. "Onze eerste prioriteit moet zijn om de aarde leefbaar te houden. Mars is geen tweede aarde. Het is een dorre, vijandige planeet waar overleven extreem moeilijk is."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
