'We moeten van heftige emoties in racismedebat af: alleen dan komen we verder met elkaar'

Demonstraties, beelden die van hun sokkel worden geduwd en verhitte discussies over komedieseries: cultuurtheoloog Frank Bosman ziet het soms met lede ogen aan. “We moeten ook een rationeel debat voeren met elkaar.”

Na de Verenigde Staten, laaien ook in Nederland de emoties in het racismedebat op. Cultureel theoloog Frank Bosman heeft hier alle begrip voor, maar twijfelt of het de discussie echt verder helpt. "Er vindt op dit moment geen net maatschappelijk debat meer plaats. Je ziet vooral twee groepen die met hete hoofden en koude harten tegenover elkaar staan en flink botsen."

Lijnrecht tegenover elkaar

Bosman vindt het jammer dat groepen nu lijnrecht tegenover elkaar staan. "Je hebt aan de ene kant de Black Lives Matter-beweging. Zij uiten op dit moment gevoelens van jarenlange discriminatie. En aan de andere kant zien we de blanke Nederlanders die daar verbaasd op reageren. Op hun beurt reageren zij vanuit hun gevoel. Dat clasht."

Volgens de onderzoeker is het nu juist belangrijk om een 'rationeel' debat te voeren over deze belangrijke maatschappelijke kwestie. "Willen we verder komen met elkaar, dan zullen we onze emoties moeten afschalen. En dat geldt voor alle groepen. Laten we op een rationele, intellectuele manier discussiëren met elkaar." Daarnaast moet het debat weer over individuen gaan zegt Bosman, en niet over groepen. "Het is heel belangrijk om elkaar niet van tevoren te diskwalificeren, omdat de één blank is en de ander zwart."

'Jij moet je mond houden'

Omdat we teveel vanuit het collectief redeneren, slaat de vlam in de pan denkt de onderzoeker. "Als een blanke gesprekspartner nu zegt dat hij zich niet schuldig maakt aan discriminatie, wordt er vaak meteen gezegd dat dat komt doordat hij "white priviliged" is. Er wordt gezegd: 'Jij ziet die discriminatie niet, omdat je het voorrecht hebt om nooit last te hebben van je huidskleur'. Waarschijnlijk is dat waar, maar het probleem is dat je de ander diskwalificeert voor het debat.

Bosman: "Op het moment dat je zegt dat iemand white priviliged is, zeg je eigenlijk twee dingen: 'Jij moet je mond houden' en: 'Jij mag hier niets over zeggen'. Bovendien maak je individuele gesprekspartner onderdeel van een groter blank collectief. En kan hij zich niet niet meer individueel verweren."

Lange adem nodig

De cultureel theoloog denkt dat we voorlopig nog wel zoet zijn met deze discussie. "Dit zijn grote maatschappelijke problemen. Hier gaan decennia over heen. Wil je dit over 50 jaar geregeld hebben, dan moet je er nu over beginnen te praten."

Uiteindelijk veranderen zaken, maar daar heb je soms een lange adem voor nodig zo stelt Bosman. "Kijk naar Zwarte piet: een bepaalde groep wil dat het meteen afgeschaft wordt. Maar dat werkt om allerlei redenen niet. Er is te weinig geduld en afkoeling. Maar in de afgelopen 10 jaar is de figuur van zwarte piet wel langzaam 'ontzwart'. Je hebt nu witte pieten en gekleurde pieten. Voor zo'n proces is tijd nodig."