radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

We laten het Grevelingenmeer doodgaan, terwijl de oplossing voor de hand ligt

We laten het Grevelingenmeer doodgaan, terwijl de oplossing voor de hand ligt
Het Grevelingenmeer werd in 1971 door een dam afgesloten van de Noordzee
Bron: EenVandaag

Het Grevelingenmeer gaat langzaam dood: de diepere delen hebben een gebrek aan zuurstof. Hoewel hier al sinds 2008 onderzoek naar wordt gedaan en een oplossing gevonden lijkt, gebeurt er niets. En dat terwijl de waterkwaliteit ieder jaar slechter wordt.

Toen in 1971 het Grevelingenmeer, op de grens van Zuid-Holland en Zeeland, door een dam werd afgesloten van de Noordzee stierven plotsklaps heel veel vissen. Een halve eeuw geleden bleek al dat de waterkwaliteit hard achteruit ging.

Al 15 jaar onderzoek

Doordat de oude zeearm was afgesloten van de Noordzee, was ook het getijde verdwenen, wat voor een verslechtering van de waterkwaliteit zorgde. Duikers zagen de dode delen op de bodem van het Grevelingenmeer steeds groter worden.

Om het tij te keren worden er sinds 2008 herhaaldelijk uitgebreide onderzoeken gedaan naar oplossingen voor het zuurstoftekort. Inmiddels zijn we 15 jaar verder, is onderzoek op onderzoek gestapeld, maar het probleem is nog niet opgelost.

Bekijk ook

Sluizen in dammen?

En dat terwijl er al een mogelijke oplossing gevonden is om de waterkwaliteit in het zoutwatermeer te verbeteren: zogenoemde 'waterdoorlaten' plaatsen in de Brouwersdam en de Grevelingendam.

Het idee is om sluizen in de twee dammen als het ware op een kiertje te zetten, zodat het Grevelingenmeer weer in contact komt te staan met de Noordzee en zo zuurstof kan worden toegevoegd aan het water.

'Diepere delen zijn al dood'

En dat is hard nodig, zegt zeiler Harmen van Dorsser. "Als watersporter zie ik dat de bovenlaag van het water goede kwaliteit heeft. We hebben krabben, kreeften, mosselen en oesters. Je kan de onderwaterdieren goed zien, het lijkt allemaal in orde."

Maar schijn bedreigt, waarschuwt de voorzitter van watersportvereniging Herkingen aan het Grevelingenmeer: "We spreken duikers, die geven aan dat het water op diepere delen dood is."

Zeiler Harmen van Dorsser is voorzitter van watersportvereniging Herkingen
Bron: EenVandaag
Zeiler Harmen van Dorsser is voorzitter van watersportvereniging Herkingen

Uitgesteld tot 2030?

Boswachter Piet van Loon herkent dat beeld. "Er zijn geulen van 14 meter diep", legt hij uit. "De zuurstofloze laag kruipt omhoog, 8 meter onder de waterspiegel zijn al dode delen."

Het lijkt dus alle hens aan dek, maar toch is het plan om de 'waterdoorlaten' te plaatsen nooit tot uitvoering gekomen. Sterker nog: er wordt voor 2030 geen oplossing verwacht, blijkt uit een brief van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Getijdencentrale op tafel

Dat komt omdat in de tussentijd een getijdencentrale op tafel is gekomen. Hoewel in het eerste onderzoek in 2008 met geen woord over zo'n centrale wordt gerept, is in de jaren daarna telkens onderzocht of een getijdencentrale rendabel zou kunnen zijn.

Want, zo dachten overheden, als de dam op een kiertje wordt gezet en er komt een stroming door eb en vloed, dan kan daar misschien een turbine worden geplaatst om energie mee op te wekken.

Bekijk ook

Vertraging loopt verder op

Zo loopt de oplossing tegen het doodgaan van het Grevelingenmeer steeds vertraging op, ziet zeiler Van Dorsser tot zijn grote frustratie: "Er is zeker drie keer onderzocht of een getijdencentrale rendabel kon zijn."

Dat klopt: nadat verschillende onafhankelijke onderzoekers meerdere keren tegen een getijdencentrale adviseerden, lieten de provincies Zuid-Holland en Zeeland een contra-expertise doen. "De regio had naar aanleiding van het advies van het expertteam van de rijkspartijen behoefte aan nadere duiding", luidt hun verklaring.

'Een verlengde verlenging'

In 2019 stelt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat in een interne memo al vast dat de onderzoeken naar een getijdencentrale afleiden van het oplossen van de verslechterende waterkwaliteit. Een jaar later schrijft een ambtenaar in een memo dat de onderzoeksrichting nog steeds niet duidelijk was: "Dit kan je een (nogmaals) verlengde verlenging noemen."

Rijkswaterstaat zegt in een reactie dat beeld niet te herkennen. De uitvoeringsdienst vindt dat onderzoek naar verschillende 'voorkeursalternatieven' zoals een getijdencentrale geen vertraging heeft veroorzaakt.

Bekijk ook

Stekker uit getijdencentrale

Uiteindelijk besluit minister Mark Harbers van Infrastructuur vorig jaar dat de getijdencentrale er niet komt. Toch lijkt daarmee de kous nog niet af: de provincie Zeeland legt zich namelijk niet neer bij dat besluit.

Volgens gedeputeerde Anita Pijpelink is Zeeland 'bij uitstek de provincie voor een getijdencentrale'. De provincie wil daarom dat de 'waterdoorlaten' zo worden gemaakt dat er in de toekomst alsnog een getijdencentrale in geplaatst zou kunnen worden.

'Geen steek opgeschoten'

Dat terwijl inmiddels al drie keer is geadviseerd dat een getijdencentrale niet rendabel en technisch onuitvoerbaar is. "Volgens mij was dat 20 jaar geleden ook het motto bij wind- en zonne-energie", werpt Pijpelink tegen.

De taskforce van Rijkswaterstaat gaat intussen vrolijk door: "Eind mei 2023 zal de taskforce haar eindrapport aanbieden." Ondertussen is de waterkwaliteit in het Grevelingenmeer na 15 jaar onderzoek 'geen steek opgeschoten', merkt watersporter Van Dorsser op.

Voorlopig geen oplossing

Als voorzitter van watersportvereniging Herkingen heeft hij aan het ministerie van Binnenlandse Zaken gevraagd hoe dit verder moet. De vereniging pacht de haven van de overheid en wil graag weten of er getijden komen, en welk effect dat zal hebben op de haven.

In een brief kreeg Van Dorsser de volgende reactie: "Vermoedelijk zal er niet voor 2030 een nieuw peilbeheer zijn." Een oplossing tegen het doodgaan van het Grevelingenmeer zal vermoedelijk dus nog wel even op zich laten wachten.

Waarom wordt de oplossing tegen het doodgaan van het Grevelingenmeer maar niet doorgevoerd?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Minder zorgstudenten in het mbo, terwijl personeelstekort groeit: 'We moeten ons rot schrikken als samenleving'

Het aantal studenten op mbo-opleidingen voor verpleegkundigen en verzorgenden blijft maar dalen. In de laatste 5 jaar ging het om een daling van 30 procent, terwijl er juist veel vraag is naar zorgpersoneel. De MBO Raad wil nu actie van het kabinet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn
Bron: Unsplash

Een groep astronomen trekt aan de bel, want de kans dat een asteroïde de aarde gaat raken wordt steeds groter. In 2 weken tijd steeg deze van 2,6 naar 3,1 procent. "Historisch, maar niet te vergelijken met de asteroïde die dinosaurus heeft uitgeroeid."

De asteroïde, die volgens NASA op 22 december 2032 de aarde zou kunnen raken, heeft zelfs al een naam: 2024 YR4. Hij heeft een geschatte doorsnee van tussen de 40 en 90 meter, en verplaatst zich met een snelheid van meer dan 10 kilometer per seconde. Mocht hij de aarde raken, dan krijgen we dus met een flinke klap te maken.

'Neem het met een korrel zout'

Zijn we over 7 jaar in gevaar? Als je het aan ruimtevaartspecialist Angelo Vermeulen vraagt, niet. "Je moet het met een grote korrel zout nemen", merkt hij op. "Het is een vrij relatief hoog cijfer. Maar de gemeenschap van astronomen wereldwijd maakt zich eigenlijk geen zorgen."

"Want wat er meestal gebeurt, is dat naarmate men meer en meer informatie te weten komt over de baan en de snelheid van de asteroïde, door meerdere metingen te doen, ze zich eigenlijk realiseren dat de kans kleiner wordt dat hij de aarde zou raken."

Bekijk ook

Nog geen 'doomsdag'

"Dit is dus zeker nog geen 'doomsday-scenario'", zegt Vermeulen. Op het moment van de eerste observatie is de asteroïde namelijk nog ver verwijderd van de aarde. Het is een klein object in de verre verte. Om hem te spotten hebben astronomen een sterke telescoop nodig.

"Dan probeer je zo goed mogelijk de baan en de snelheid op te meten", legt hij uit. "Het percentage gaat dan vaak schommelen, soms omhoog en dan soms weer omlaag. Wanneer hij dichterbij de aarde zit kunnen we hem veel makkelijker observeren en opmeten." Pas dan kunnen astronomen écht spreken over de kans op een inslag. "Maar in het verleden is eigenlijk altijd gebleken dat die kans dan 0 procent werd en dat het dan langs de aarde heen vliegt."

Meerdere asteroïden in zonnestel

Naast 2024 YR4 vliegen er meer dan een miljoen asteroïden door het zonnestel, weet Vermeulen. Tussen Mars en Jupiter zit een asteroïdengordel waar een groot deel van deze 'mini planeetjes' vliegen. "Die zitten daar eigenlijk vrij veilig, want ze draaien in een baan om de zon. Ze zijn geen bedreiging."

"Maar er zijn dus ook asteroïden die los door het zonnestelsel vliegen." En voor die losse - zoals 2024 YR4 - moeten we uitkijken. "Ze zouden mogelijk op de aarde kunnen neerstorten. En dat is in het verleden al gebeurd, er zijn genoeg voorbeelden. De bekendste is natuurlijk het uitsterven van de dinosauriërs, veroorzaakt is door zo'n inslag."

Bekijk ook

Zeer zeldzame gebeurtenis

Ook in de Amerikaanse staat Arizona sloeg zo'n 50.000 jaar geleden een asteroïde in. Onderzoekers schatten in dat deze een diameter van ongeveer 50 meter had en rond de 300.000 ton woog. "Je kan hem bezichtigen, een prachtige geologische formatie", noemt de ruimtevaartspecialist het.

De aarde blijft dus niet gespaard van zulke inslagen, vertelt Vermeulen. "Maar dat het zal gebeuren in een tijdbestek van een mensenleven is zeer zeldzaam."

DART

Ook vertelt de ruimtevaartspecials dat NASA technologie heeft ontwikkeld om de banen van asteroïden te wijzigen, zodat ze de aarde niet raken. "Tijdens die missie, genaamd DART, heeft men met een ruimte toestel van ongeveer 600 kilo recht op een asteroïde laten inslaan om te zien of we de baan van die asteroïde konden wijzigen."

"En dat is een groot succes geworden", gaat hij verder. De baan is zelfs veel meer veranderd dan gehoopt. "Dus we kunnen asteroïden wel van een baan doen afwijken. En als je dat op tijd doet, zelfs al is het een kleine wijziging, dan heeft het groot effect wanneer het in de buurt van de aarde komt."

Bekijk ook

Tsunami als gevolg

Maar stel het gebeurt wel, hoe zou dat er dan uit zien? "De gevolgen van zo'n inslag zijn niet te overzien", antwoordt Vermeulen. "Maar het zal minder apocalyptisch zijn dan wat je ziet in films."

En dat komt vooral doordat het grootste oppervlak van de aarde, ongeveer 70 procent, bedekt is met water. "In het Los Alamos National Laboratory heeft men een computersimulatie laten maken (van een asteroïde inslag, red.). En zo hebben ze ontdekt dat het best meevalt. Wat je krijgt is een tsunami, en het blijkt dat maar een fractie van de totale energie van die asteroïde omgezet wordt in golven. De golven zullen niet zo heel ver reizen. Dus we kunnen daar ook wel wat wat geruster over zijn."

Aardbevingen en klimaatverandering

Wel kan die eventuele inslag op 22 december 2032 voor seismisch effecten zorgen, zoals een aardbeving. "En in een gebied waar veel vulkanische activiteit is, kan het die activiteit gaan uitlokken. Want je krijgt bij een inslag sowieso een enorme schokgolf als een asteroïde in de atmosfeer ontploft of op aarde neerstort." Hij vergelijkt het met honderdmaal de kracht van een bom van Hiroshima.

"En als zo'n ding in de atmosfeer komt, genereert dat verder ook heel veel hitte waardoor het branden kan veroorzaken", gaat Vermeulen verder. "Dat is een effect dat lang na de inslag nog kan blijven doorwerken, het werpt allerlei stoffen in de atmosfeer op, die dan een deel van het zonlicht kunnen blokkeren en waardoor je het klimaat kan gaan verstoren."

Kans op een asteroïde inslag op aarde wordt steeds groter, maar volgens deze ruimtespecialist hoeven we niet bang te zijn

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant