Binnen de VN zijn afspraken gemaakt over hoeveel geld landen jaarlijks moeten doneren aan ontwikkelingslanden. Maar het kabinet en andere Europese regeringen willen hierop flink bezuinigen. We vroegen wat jullie wilden weten over ontwikkelingshulp.

Jullie vragen worden beantwoord door bijzonder hoogleraar ontwikkelingshulpvraagtstukken aan de Erasmus Universiteit Rotterdam Dirk Jan Koch.

1. Wat zijn de voordelen van het bieden van ontwikkelingshulp?

"Het idee van ontwikkelingshulp is natuurlijk om mensen te helpen, zodat degenen die nu honger lijden of geen vaccinatie ontvangen, daar wél toegang toe krijgen", begint Koch. Maar, die hulp is niet alleen voordelig voor het land dat het ontvang, maar ook voor het land dat het aanbiedt.

"Op lange termijn heeft ontwikkelingshulp ook voordelen voor Nederland. Veel van de problemen die in ontwikkelingslanden spelen kunnen namelijk op ons bordje terechtkomen." Hij geeft ontbossing als voorbeeld. "Het kappen van bomen in Afrika heeft impact op klimaatverandering, wat Nederland vervolgens weer raakt."

Ook het investeren in vrede, veiligheid en de gezondheidssystemen van ontwikkelingslanden is van belang voor Nederland, gaat hij verder. "Doe je dit niet, dan is de kans groter dat er een ziekte ontstaat die overwaait naar Nederland. Bovendien brengen conflicten meer migratie op gang. Gaat het beter in die landen dan is dat ook beter voor Nederland", legt hij uit.

2. Welke nadeel kent ontwikkelingshulp?

"Het grote nadeel is dat het ons geld kost", vertelt Koch. Nederlanders betalen via belastinggelden mee aan ontwikkelingshulp. "Dat geld kun je natuurlijk ook anders besteden."

Maar, volgens de bijzonder hoogleraar denken we vaak onterecht dat er veel geld gaat naar ontwikkelingshulp. "Sommige mensen denken dat dit percentage op 5 procent tot 10 procent ligt, maar dat valt eigenlijk wel mee. Ongeveer 0,5 procent van het Nederlands bruto binnenlands product gaat naar ontwikkelingslanden toe." Ter vergelijking: de defensie-uitgave ligt op 2 procent.

info

Ontwikkelingshulp of ontwikkelingssamenwerking?

Omdat we er dus vanuit gaan dat we een gezamenlijke belang hebben met ontwikkelingslanden, noemen we het al 30 jaar ontwikkelingssamenwerking, weet Koch. "Door samen te werken kunnen we mondiale uitdagingen aanpakken. Nu heeft deze regering besloten om het weer ontwikkelingshulp te noemen."

Ontwikkelingshulp richt zich bijvoorbeeld op het leveren van noodhulp en voedselpakketten in ontwikkelingslanden. Daarbij ontstaat een ongelijkwaardige verhouding. "De gever staat boven de ontvanger, die dankbaar hoort te zijn. Bij samenwerking gaat het meer om een gelijkaardige relatie."

3. Welke structurele resultaten zijn de afgelopen 30 à 50 jaar behaald?

Koch zegt kritisch te zijn op ontwikkelingssamenwerking, maar denkt toch dat het resultaten brengt en duurzaam is als je op basis van gelijkwaardigheid met mensen werkt.

"Als je kijkt naar wat ontwikkelingshulp oplevert op het gebied van sociale indicatoren, denk aan de hoeveelheid moeders die doodgaan tijdens bevallingen of hoeveelheid kinderen die kunnen lezen en schrijven, dan is dit in vergelijking met 40 jaar geleden wereldwijd enorm verbeterd."

De beelden van honger en armoede die we kennen van reclames geven niet altijd een correct beeld van de werkelijkheid, vertelt Koch. "Rond covid ging het even wat slechter en nam de honger weer toe, maar kijk je naar de lange lijnen dan gaat het steeds beter met de wereld."

Bekijk ook

4. Welk soort ontwikkelingshulp werkt goed?

Dat is soms moeilijk in te schatten, zegt Koch. "Maar wat je wel ziet is dat enorme investeringen in scholen en ziekenhuizen door Nederland en andere landen, helpen. Je hoeft geen raketwetenschapper te zijn om te begrijpen dat als je meer kinderen gaat vaccineren en je zorgt dat er vaccins beschikbaar zijn, er minder snel kinderen overlijden."

"Met name op welzijnskenmerken is een enorme voortgang te zien." En dat is volgens de bijzonder hoogleraar voor een deel te danken aan ontwikkelingssamenwerking.

Vraag je Koch of hij landen kent die rijk zijn geworden door ontwikkelingssamenwerking, dan zegt hij daar het volgende over: "Je bent als land afhankelijk van veel andere factoren zoals het bestuur in het ontwikkelingsland en haar handelsregels."

Op de korte termijn kun je een kliniek openen en daarvoor mensen opleiden, dat gaat een tijdje goed, gaat hij verder. "Maar wil je ervoor zorgen dat een land op lange termijn economisch competitief wordt en goede industrieën krijgt, daar heb je zoveel meer voor nodig. En dat is gewoon lastig om dat van buiten te stimuleren. Daarvoor heb je goede lokale leiders en eerlijke internationale handelssystemen nodig."

Dirk Jan Koch
Bron: Eigen foto
Dirk Jan Koch
info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

5. Waarom stoppen we niet met ontwikkelingshulp?

Dit zou onverstandig zijn, zegt Koch."Naast lange termijnbelangen heeft Nederland ook belangen op korte termijn. Zo biedt ontwikkelingshulp Nederland de mogelijkheid om mee te praten op internationaal niveau."

Hij geeft een voorbeeld van het G20-overleg, waar jaarlijks negentien landen en de EU samenkomen om economische onderwerpen en de gevolgen van klimaatverandering te bespreken. "Je moet je voorstellen dat Nederland altijd een klapstoeltje heeft bij dat G20-overleg. We mogen er niet helemaal bijzitten, maar er worden veel belangrijke zaken besproken zoals migratie, economie en handel die Nederland echt raken. Stop je met ontwikkelingshulp dan moet je als land niet verwachten dat je een volgende keer weer bij dat overleg wordt betrokken."

Ontwikkelingshulp is ook goed geweest voor de Nederlandse handel, vertelt Koch. "Er bestaat een statisch verband tussen hoe we hulp aan een land geven en hoeveel handel we met dat land drijven 5 jaar later. Ondernemers in ontwikkelingslanden zien Nederlanders als serieuze handelspartners die goede producten en diensten leveren. Dus voor een exportland als Nederland is ontwikkelingshulp een investering die zich terugbetaalt op middellang termijn."

Bekijk ook

6. Hoeveel geld verdwijnt er in de zakken van dictators en andere profiteurs?

Een exact bedrag kan Koch niet noemen, maar hij weet wel dat de manier van samenwerking is veranderd omdat het geldbedrag niet altijd op de juiste plek terechtkwam. "Vroeger werd het geld direct overgemaakt naar regeringen in ontwikkelingslanden. Dit gebeurt nu eigenlijk niet meer. Het geld komt nu via ontwikkelingsorganisaties, christelijke organisaties en VN-instellingen terecht in die landen."

Maar het is niet zo dat geld overmaken naar regeringen nooit werkt, gaat hij verder. "Er zijn ook ontwikkelingslanden die echt serieus bezig zijn en serieus beleid hebben. En dan is soms effectiever en efficiënter om bijvoorbeeld wel geld over te maken aan het ministerie van onderwijs in Ghana dan aan een dure VN-organisatie."

"Dit is alleen mogelijk bij ministeries en landen die goed georganiseerd zijn en waarvan je weet dat het geld goed terechtkomt", waarschuwt hij tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.