tv LIVE radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Wat Nederland kan leren van nieuwe kerncentrale in Finland: 'Zorg dat ontwerp klaar is en wijzig dat niet'

Wat Nederland kan leren van nieuwe kerncentrale in Finland: 'Zorg dat ontwerp klaar is en wijzig dat niet'
De nieuwe kernreactor in Finland
Bron: EenVandaag

Finland is trots op haar nieuwe kernreactor en laat die graag zien. De bouw had wel een jarenlange vertraging en kostenoverschrijding van miljarden euro's. Nederland wil vergelijkbare reactoren bouwen, de Finnen zijn erg bereid hier advies over te geven.

"We zijn erg blij. De kernreactor levert het hele jaar door betrouwbare productie en er is een enorme hoeveelheid nieuwe elektriciteit die we nodig hadden in Finland", vertelt Juha Poikola. Hij is woordvoerder van de kerncentrales op het schiereiland Olkiluoto.

Nieuw paradepaardje

Op een enorm, streng bewaakt terrein staan drie centrales. Olkiluoto 1 en 2 werden begin jaren 80 opgeleverd. Olkiluoto 3 is het nieuwe paradepaardje, hij is veiliger en wekt veel meer stroom op dan zijn voorgangers. En met een museum, bezoekerscentrum en georganiseerde rondleidingen, weten de Finnen de centrale goed te 'verkopen'.

De nieuwste reactor staat er deze maand 1 jaar, terwijl de opening eigenlijk 14 jaar eerder gepland stond. Daarbij werd de oorspronkelijke begroting van 3 miljard met ruim 8 miljard euro overschreden. Toch hebben de Finnen weinig spijt nu de reactor eenmaal draait. "Ik heb last gehad van deze vertragingen tijdens het project, maar ik geniet nu van elke dag dat we draaien. De terugverdientijd is nu langer, maar uiteindelijk zal dit wel een succesvol project zijn", vertelt Poikola.

Vergelijkbare reactoren in Nederland

Het Finse voorbeeld is interessant voor ons land, omdat Nederland ook plannen heeft voor de bouw van minstens twee vergelijkbare reactoren. Deze zouden in 2035 opgeleverd moeten worden.

De voorkeurslocatie ligt vlak naast de bestaande kerncentrale van Borsele. Het demissionaire kabinet heeft inmiddels drie bedrijven opdracht gegeven met een voorstel te komen. De Tweede Kamer heeft de ambitie uitgesproken om zelfs vier kerncentrales te gaan bouwen.

Bekijk ook

Finnen enthousiast over kernenergie

De energie die met de nieuwe Finse centrale wordt opgewekt, bedraagt 14 procent van de Finse elektriciteitsbehoefte. Finland is door dat grote aandeel kernenergie veel minder afhankelijk van andere landen en dat maakt de elektriciteitsbron zo populair, zegt hoogleraar nucleaire energie van de universiteit van Lappeenranta, Juhani Hyvärinen.

"68 procent van de bevolking was bij een recent onderzoek vóór kernenergie en 6 procent tegen", vertelt de hoogleraar. Ook in de winter, wanneer in Finland weinig zonlicht is, zien ze de kernreactoren als betrouwbare bronnen van energie.

Voordelig voor inwoners

De bevolking is dus erg tevreden met de kernreactor. "Ik denk dat mensen blij zijn, omdat het veel voordelen met zich meebrengt voor onze inwoners. Wij hebben veel werknemers die in onze stad of onze gemeente wonen. Ze zorgen voor werkgelegenheid voor onze lokale ondernemingen", vertelt Bella Ahto, wethouder financiën van de gemeente Eurajoki, waar de kerncentrales staan.

Daarnaast betaalt de uitbater van de nieuwe kerncentrale jaarlijks 22 miljoen euro aan belasting. Een groot bedrag voor de kleine gemeenschap. "We hebben bijvoorbeeld kleinere klassen en meer leraren dan in andere gemeenschappen. We hebben bibliotheken, nieuwe scholen en een nieuw recreatiecentrum waar allerlei sportactiviteiten mogelijk zijn."

info

Generatie 3+ kernreactor

De nieuwste kernreactor die in Olkiluoto staat is een zogenoemde generatie 3+ reactor. Er zijn drie grote veranderingen ten opzichte van de kernreactoren zoals die nu onder meer in de gemeente Borsele staat. De centrales zijn sterker, veiliger en krachtiger. Sterker, omdat de buitenkant van de kernreactor de klap van een neerstortend vliegtuig moet kunnen doorstaan. Veiliger, omdat bij een kernramp de radio-actieve vloeistof wegloopt in een afgesloten opvangbak onder de reactor en niet naar de omgeving weglekt. Krachtiger, omdat de hoeveelheid energie die kan worden opgewerkt ongeveer drie keer zo groot is als die van oude reactoren.

De Finse Olkiluoto 3 reactor is in Europa de enige reactor die al elektriciteit levert. In het Franse Flamanville en in het Britse Hinkley Point worden ook reactoren neergezet. Net als bij de reactor in Finland kampen die bouwtrajecten met lange vertragingen en kostenoverschrijdingen. In Frankrijk moet de reactor volgend jaar openen, 13 jaar later dan gepland en ruim 15 miljard euro over budget. In Hinkly Point, waar twee generatie 3+ centrales worden gebouwd, heeft de bouw inmiddels een vertraging van 6 jaar en een kostenoverschrijding van 33 miljard euro opgelopen.

Finse tips en adviezen

De Finnen zijn bereid Nederland te helpen met tips en adviezen."Het eerste wat je moet doen, is een realistisch schema voor het project opstellen. Dus niet te snel bouwen, ook al zegt de leverancier dat het wel kan. Ten tweede moet je bedrijven met ervaren mensen contracteren, die al eerder een kernreactor hebben gebouwd", vertelt woordvoerder Poikola.

Een deel van de vertraging liepen de Finnen op, doordat nog niet alle bouwtekeningen klaar waren bij de start van de bouw. "Zorg ervoor dat het ontwerp klaar is en breng ook geen wijzigingen in het ontwerp aan. Probeer dus een kopie te bouwen van een bestaande energiecentrale", adviseert Hyvärinen.

'2035 niet realistisch'

Toch is niet iedereen in Europa enthousiast over de nieuwste kernreactoren. Stephen Thomas, hoogleraar energiebeleid van de Universiteit van de Greenwich Business School in London waarschuwt dat er bij alle lopende kernreactorprojecten in Europa sprake is van een onderschatting van de kosten, een te enthousiaste tijdsplanning en een gebrek aan kennis.

Hij waarschuwt de Nederlandse beleidsmakers voor deze risico's. De overheid wil dat de kerncentrales in 2035 gaan draaien. "Ik denk dat dat een te optimistisch scenario is." Volgens Thomas moet er namelijk rekening worden gehouden met een bouwperiode van 13 tot 17 jaar. En de financiële risico's komen volgens hem uiteindelijk ook bij de belastingbetaler of de energiemaatschappijen terecht.

Ontwrichtend voor omgeving

Ook de gevolgen voor de omliggende dorpen en steden zijn groot. Thomas geeft het voorbeeld van de bouw in het Britse Hinkley Point. "Er zijn veel mensen nodig om een kerncentrale te bouwen. Ik denk dat er voor Hinkley Point 11.000 mensen op het terrein werken, waarvan het grootste deel niet uit de omgeving of zelfs Groot-Brittannië komt."

"Het is dus enorm ontwrichtend voor de omgeving tijdens de bouwfase." En na de afronding van de bouw, blijft er volgens hem nog minder werk over voor de lokale bevolking.

'Wij gaan graag in gesprek'

Of je nu voor- of tegenstanders spreekt, één ding is zeker: de Finnen kunnen op dit moment als enige claimen dat ze een draaiende centrale hebben.

Er zijn al wel Nederlandse politici komen kijken in Olkiluoto, vertelt Poikola, maar wie dat waren weet hij niet meer omdat ze jaarlijks wel 20.000 bezoekers krijgen. Hij nodigt Kamerleden en het kabinet graag uit voor een werkbezoek. "Ze kunnen me bellen en ze kunnen hier komen. Wij gaan graag met hen in gesprek."

Bekijk ook

De Finnen zijn apetrots op hun nieuwe kernreactor en dienen graag als voorbeeld voor Nederland

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Deze landen steunen Rusland in de oorlog tegen Oekraïne

Na 3 jaar oorlog in Oekraïne heeft Rusland te maken met westerse sancties, maar komt er nog wel steun uit andere landen. Waarom en van wie? In deze video zetten we de militaire en economische hulp die president Poetin krijgt op een rij.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook in West-Duitse Gelsenkirchen wordt links verdrongen door AfD: 'Voel me in de steek gelaten'

Ook in West-Duitse Gelsenkirchen wordt links verdrongen door AfD: 'Voel me in de steek gelaten'
SPD-lijsttrekker Markus Töns en AfD-politica Enxhi Seli-Zacharias
Bron: EenVandaag

Aanstaande zondag zijn er landelijke verkiezingen in Duitsland. Gelsenkirchen, een stad in het Ruhrgebied, was decennialang een links bolwerk maar kan nu een van de eerste steden in West-Duitsland worden met de radicaal rechtse AfD als grootste partij.

Onze verslaggevers waren in Gelsenkirchen, en spraken naast lokale bewoners ook met de lokale lijsttrekkers van de sociaaldemocratische partij SPD en de radicaal-rechtse partij Alternative für Deutschland (AfD).

Voormalig industriegebied

Gelsenkirchen, een stad met 250.000 inwoners, staat bekend als de armste van Duitsland met hoge criminaliteitscijfers. De verloedering is overal zichtbaar: talloze leegstaande huizen zijn dichtgetimmerd of bedekt met graffiti, terwijl afvalbergen met matrassen en koelkasten op vrijwel elke straathoek te vinden zijn.

De SPD was de afgelopen 75 jaar onafgebroken de grootste partij in Gelsenkirchen. Ze kwamen op voor de vele arbeiders in de staalindustrie en de mijnbouw. Maar die tijden zijn door het sluiten van de mijnen allang voorbij. De partij lijkt haar greep te verliezen wat kiezers écht bezighoudt.

Bekijk ook

Verloedering

In Ückendorf, een wijk in het zuiden van Gelsenkirchen, ontmoeten we SPD-lijsttrekker Markus Töns. Volgens hem is het grootste probleem van Gelsenkirchen dat de gemeente te weinig geld ter beschikking heeft.

Hij legt uit: "Straten worden niet opgeknapt, afval wordt te laat opgehaald, we hebben te weinig plekken in de kinderopvang en niet genoeg sociaal werkers. Dat zorgt voor onvrede onder de bevolking."

Oost-Europese migranten

Als tweede punt noemt hij migratie. "Gelsenkirchen kampt met de uitdaging van economische migratie uit Zuidoost-Europa." Lopend door de wijk vertelt hij dat de goedkope arbeiderswoningen in dit stadsdeel vooral Roemenen en Bulgaren aantrekken. Sinds 10 jaar mogen zij zonder vergunning in Duitsland komen werken.

"In de praktijk maken ze vooral gebruik van uitkeringen omdat ze vaak geen opleiding en diploma's hebben", voegt hij toe. "En dat zorgt voor veel problemen."

Bekijk ook

Aanslagen

De solidariteit van de mijnwerkers heeft in Gelsenkirchen plaatsgemaakt voor wantrouwen richting migranten en asielzoekers. De jonge partij AfD voelt deze onvrede feilloos aan.

Enxhi Seli-Zacharias heeft een Albanese achtergrond en is sinds 5 jaar lid van de AfD. In een koffietentje haalt ze de recente aanslagen in Duitsland aan. "Mensen voelen zich niet langer veilig in hun eigen land. Ik vind het onwijs zorgwekkend dat politici hier geen oog voor lijken te hebben."

'Remigration'

Het doel van de AfD is helder. Enxhi Seli-Zacharias: "We moeten de grenzen sluiten, met de 'remigration' beginnen en migranten met een strafblad die hier illegaal wonen terug naar hun land van herkomst sturen." Deze boodschap slaat ook bij mensen met een migratieachtergrond aan. Dit lijkt op het eerste gezicht tegenstrijdig, maar volgens Exhi, die dus zelf een migratieachtergrond heeft, is het dat niet.

De naturalisatie in Duitsland verloopt op dit moment veel te makkelijk, beargumenteert ze: "Ik vind het oneerlijk tegenover migranten die jaren geleden wel aan alle eisen hebben voldaan. Ook ik voel me ongelijk behandeld."

Bekijk ook

'We zijn allemaal Europees'

Het sluiten van de grenzen is volgens SPD'er Markus Töns geen oplossing. "Wij moeten deze groep mensen juist helpen om aan werk te komen door ze op te leiden." Ook de uitvoering is een probleem: er zijn in Duitsland, net als in Nederland, niet genoeg politie-agenten om de grensposten weer te bemensen.

Het plan van de AfD om migranten terug te sturen slaat volgens hem nergens op. "Wie moet er dan terug? Hoe maak je een onderscheid tussen Roemenen, Bulgaren, Fransen en Nederlanders? Wij zijn allemaal Europees."

Debat over partijverbod

De Duitse rechter heeft sommige afdelingen van de AfD als 'rechts-extremistisch' en 'antidemocratisch' bestempeld. Onzin, zegt Enxhi. Zij vindt dat het debat over een verbod op de partij juist ondemocratisch is. Volgens de na-oorlogse Duitse grondwet kan een partij die een bedreiging vormt voor de democratie worden verboden.

Töns ziet ook dat de AfD steeds sterker wordt in West-Duitsland. In het Oosten is het al hard op weg de grootste te worden. Maar hij heeft de strijd nog niet opgegeven. "Ik blijf me samen met de demokraten inzetten voor een betere toekomst in Gelsenkirchen."

Bekijk ook

'Durf 's avonds niet alleen over straat'

Ook op straat horen we het telkens weer: de onvrede is groot. Gelsenkirchen was ooit een fijne plek om te wonen, maar dat is het niet meer. Veel inwoners voelen zich onveilig, maar ze zijn ook teleurgesteld in de politiek.

Een vrouw van in de 60 legt op de lokale markt haar onvrede tegen ons uit. "Ik durf 's avonds niet alleen op straat te lopen. Ik heb echt het gevoel dat politici in een andere wereld leven. Ik voel me echt in de steek gelaten." Ze weet nog niet zeker op wie ze gaat stemmen. "Sowieso geen SPD. Ik ben nog aan het twijfelen, maar het zou zomaar AfD kunnen worden."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant