Met de nieuwe vaccinatiestrategie die minister De Jonge vandaag naar de Tweede Kamer stuurde, hoopt hij dat iedereen vóór 1 juli de eerste prik heeft gehad. We kunnen dus voorzichtig gaan nadenken over een zomervakantie. Wat kan er dan wel en wat niet?

Wat er deze zomer mogelijk is de vraag die ons op dit moment massaal bezighoudt. Voorzitter van reisbranchevereniging ANVR Frank van Oostendam is optimistisch en ziet mogelijkheden. Viroloog Ab Osterhaus is voorzichtig en waarschuwt dat een vaccinatie geen vrijbrief is om zomaar op vakantie te gaan.

'Semi-normale vakantie mogelijk'

"Een belangrijke voorwaarde is dat je ofwel gevaccineerd bent, ofwel je voor- en na je reis een negatieve test moet laten zien", zegt Frank van Oostdam. Hij is daarom positief over hoe de komende zomer eruit gaat zien.

"Een semi-normale vakantie is mogelijk, maar er zullen zeker eisen komen vanuit de vakantielanden", legt hij uit. "Als ze straks hopelijk weer van geel naar oranje gaan, willen ze wel enige controle houden op de verspreiding van het virus."

Quarantaineverklaring

Nu is het zo dat reizigers die Nederland binnen komen per vliegtuig of boot, een coronatest moeten laten zien. Het kabinet wil daarnaast een verplichte corona test voor automobilisten die uit een risicogebied komen.

Daarnaast moeten ze een quarantaineverklaring bij zich hebben, waarin diegene verklaart 10 dagen in quarantaine te gaan bij thuiskomst. Je mag ook na 5 dagen een test doen, en als die negatief is, eindigt je quarantaineplicht.

Bij 'code geel' geen quarantaine-eisen

Moeten wij straks bij aankomst in onze vakantiebestemming in quarantaine? Wanneer de vakantielanden straks afschalen naar code geel niet. Wanneer een land binnen de Europese Unie 'geel' is, zijn er geen quarantaine-eisen aan verbonden.

Buiten de Europese Unie gelden er andere regels. "Ik hoop dat er voor verre reizen ook snel meer duidelijkheid komt en dat daar ook geen quarantaineplicht is, als het land geel is", zegt Oostdam.

Op vakantie bij één prik?

Vóór juli is het streven van Hugo de Jonge dat we allemaal ten minste één prik hebben gehad. Maar om bijvoorbeeld een vaccinatiepaspoort te krijgen, heb je - op uitzondering van het vaccin van farmaceut Jansen na- twee prikken nodig. Wat is er mogelijk als je één prik hebt gehad?

Viroloog Ab Osterhaus benadrukt dat er nog geen uitsluitsel is over de besmettelijkheid na vaccinatie. "Dat moeten we eerst weten voordat we mensen op vakantie kunnen sturen. Ik verwacht wel dat vakantiebestemmingen zo'n vaccinatiebewijs gaan eisen."

Vaccinatie of negatieve test geen vrijbrief

Maar je krijgt alleen zo'n paspoort na twee prikken. Dan ben je volledig beschermd. Een prik biedt in de meeste gevallen 65 procent bescherming", zegt Osterhaus. Hij vindt het gevaarlijk om bij een vaccinatie of negatieve test reizigers een vrijbrief te geven om op vakantie te gaan.

"Testen blijft een momentopname", vervolgt hij. "Als je test kan je een halve dag later pas besmettelijk zijn. En dat is niet zo slim. Dan neem je virus mee het vliegtuig in naar je vakantiebestemming."

Nadenken over de zomervakantie

"Ik verwacht dat mensen die deze tabel vanochtend in de krant aantroffen, toch gaan nadenken over de zomervakantie", zegt Frank van Oostdam van de ANVR. "Wij zien bij mensen die gevaccineerd zijn, dat ze de zomervakantie boeken. Dus dat zijn vooral 70-plussers, zegt hij.

En wat als je nu een vakantie boekt en het land toch naar oranje gaat omdat de besmettingen daar toenemen? "We zijn afgestapt van het verstrekken van vouchers in deze gevallen. Als dit het geval is kan je je vakantie om boeken naar een andere bestemming of je krijgt binnen veertien dagen je geld terug."

Leveren de farmaceuten volgens afspraak?

In de nieuwe vaccinatiestrategie die demissionair minister Hugo de Jonge naar de kamer heeft gestuurd, is te zien wanneer welke groep een eerste prik kan verwachten. Eind mei komen alle veertigplussers in aanmerking. De Volkskrant laat hier zien wanneer u de eerste prik kunt krijgen.

Maar leveren die farmaceuten wel wat is afgesproken? Dinsdag meldt persbureau Reuters dat er productieproblemen zijn bij het Janssen-vaccin. In januari gebeurde dat bij Pfzier, die bleken vandaag wel weer te meer te kunnen leveren. En Astra-Zenica beloofde eerder meer te kunnen leveren dan later in de praktijk bleek.

Flinke disclaimer

Dit soort tegenvallers zorgen voor vertraging. Zoals de bijzin die Hugo de Jonge blijft noemen: dit is hoe we het gaan doen, maar dan moeten de leveringen wel allemaal mee zitten. Op de berekeningen geldt dus een flinke disclaimer. "De nieuwe vaccinatiestrategie ziet er rooskleurig uit, maar leveringen kunnen altijd tegen vallen natuurlijk."

"Het is vooral belangrijk om het reproductiegetal omlaag te brengen", legt emeritus hoogleraar Ben van Zeijst uit. "In Israel en het Verenigd Koninkrijk zie je al dat die R is afgenomen. Daar zijn ze al een stuk verder met vaccineren. Hiermee ontlast je de zorg. Dat is het belangrijkste. Als het vaccineren van de 30-ers en 20-ers een beetje uitloopt is dat minder erg, zij belasten de zorg niet."

Europees vaccinatiepaspoort

Ook in Brussel denken ze na over het toerisme deze zomer. De Europese Commissie presenteert 17 maart een voorstel van het vaccinatiepaspoort. Het moet een Europees bewijs worden waarmee de drager kan aantonen dat hij is ingeënt tegen het coronavirus. Dat moet vrij reizen binnen de Europese Unie, voor werk én voor het plezier, weer mogelijk maken, zegt de commissie.

Een week later kunnen de regeringsleiders van de EU-landen zich erover buigen op de Europese top. De lidstaten en het Europees Parlement moeten met het plan instemmen. Zweden, Denemarken en Griekenland willen graag een vaccinatiebewijs, maar landen als Duitsland en Nederland zijn terughoudender over dit systeem.

Proefvakantie organiseren

Waar Fieldlab dit weekend een groot festival organiseerde om te onderzoeken hoe de verspreiding op een festival gaat, wil de ANVR een proefreis organiseren. "Het liefst zo'n drie vliegtuigen naar een bestemming in Europa. De mensen mogen het resort dan niet af."

Het ministerie buigt zich over de proefvakanties. Later vanavond wordt bekendgemaakt of deze proefvakantie door kan gaan en hoe dat eruit zal zien. Op persconferentie van 23 maart zal er een reisadvies komen voor de meivakantie en hoopt het kabinet ook meer te zeggen over de zomervakantie.

Bijna 20.000 Oekraïense kinderen zijn sinds de invasie door de Russen ontvoerd. President Zelensky wil geen vredesakkoord voordat alle gedeporteerde burgers teruggekeerd zijn, terwijl Rusland ontkent. "Ze beroven ons van onze toekomst."

Twee van deze kinderen zijn Veronika en Sasha. Hun verhaal wordt verteld in de documentaire 'After The Rain: Putin's Stolen Children Come Home' van documentaireregisseur Sarah McCarthy. "Sasha werd als kleuter bij een Russische controlepost van haar vader gescheiden", vertelt McCarthy.

Ontvoerd op zomerkamp

"Haar vader kwam in een detentiekamp terecht en Sasha belandde met haar broertjes en zusjes in een tehuis in Moskou. Na zijn vrijlating moest haar vader zelf uitzoeken waar zijn kinderen waren. Ook Veronika, de dochter van een Oekraïense soldaat, werd gedeporteerd."

''Ze namen ons mee naar een soort kamp in Rusland. De politie pakte onze telefoons af. Ik huilde constant, omdat ik bang was dat ik mijn familie nooit meer zou zien'', vertelt Veronika in de film. McCarthy, die zelf een Oekraïense moeder heeft, reist met haar documentaire nu de wereld rond om zoveel mogelijk mensen te laten zien wat er gebeurt. "Dit is de keiharde realiteit voor duizenden Oekraïense gezinnen."

Nieuwe identiteit

Inmiddels zijn er 1.247 kinderen teruggehaald, vertelt Darya Gerasymchuk. Zij is kinderrechtencommissaris en adviseur van president Zelensky. "Maar van heel veel kinderen weten we nog niet waar ze zijn. Ze zijn ondergebracht bij Russische pleeggezinnen en hebben een nieuwe naam en identiteit gekregen.''

Het is heel moeilijk om te achterhalen waar de kinderen zich bevinden. ''Vaak begint het met een tip van een ouder, of beelden op Russische televisie waarin kinderen te zien zijn bij adopties of heropvoedingsprogramma's'', zegt Gerasymchuk. ''Ook Amerikaanse satellietbeelden hielpen bij het opsporen van kinderen. Maar de financiering van dat programma is inmiddels stopgezet door de Trump-regering."

Rusland ontkent

Zodra duidelijk is waar een kind zich bevindt, wordt er door de organisatie Save Ukraine contact opgenomen met de familie. Deze organisatie is opgericht door Mykola Kuleba, voormalig kinderombudsman van Oekraïne, en werkt om de kinderen terug te halen.

Meestal gaat er dan een moeder of oma met een medewerker op pad naar Rusland of bezet gebied, via routes zoals Polen, Belarus en Turkije. Met juridische stappen, onderhandelingen of persoonlijke contacten wordt dan geprobeerd om het kind vrij te krijgen.

'Genocide op ons volk'

En dat is niet eenvoudig, vervolgt Gerasymchuck. "Want Rusland erkent zelden dat er sprake is van ontvoering en werkt vrijwel nooit actief mee aan terugkeer. Het belangrijkste doel van de ontvoering van Oekraïense kinderen door de Russen is de genocide op het Oekraïense volk. Door het Oekraïense volk kinderen te ontnemen, proberen de Russen ons van onze toekomst te beroven."

Voor Sasha en Veronika liep het goed af. Sasha woont nu in Letland, en Veronika is terug in Kyiv. Ze hebben inmiddels beiden getuigd bij het Internationaal Strafhof. Maar veel kinderen komen getraumatiseerd terug en zijn geïndoctrineerd door Russische propaganda. Duizenden kinderen zijn nog altijd vermist.

Voorwaarde voor vrede

De vredesonderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne verlopen moeizaam. Voor Oekraïne is de terugkeer van alle gedeporteerde burgers, met als prioriteit de ontvoerde kinderen, een belangrijke voorwaarde voor een akkoord. President Zelensky is stellig: alle kinderen moeten terug zijn voordat er serieus over vrede kan worden gepraat.

Het onderwerp stond bovenaan de Oekraïense agenda tijdens de besprekingen in Saoedi-Arabië eind vorige maand. Volgens de Amerikanen gold de terugkeer van de kinderen als een eerste stap om vertrouwen op te bouwen tussen de partijen, maar ook dat lijkt nog ver weg.

Meer steun nodig

Darya Gerasymchuk hoopt dat de aanklacht van het Internationaal Strafhof in het vredesproces een verschil kan maken. "De arrestatiebevelen tegen president Poetin en zijn commissaris voor de kinderrechten Maria Lvova-Belova waren historisch", zegt ze.

"Ze erkenden niet alleen het oorlogsmisdrijf van kinderontvoering, maar ook het bredere patroon van genocide: het systematisch overbrengen van Oekraïense kinderen naar Russische gezinnen.''

Juridische druk

''Hopelijk zet dit juridische druk op Rusland en helpt het ons om meer kinderen terug te krijgen. De wereld ziet nu zwart-op-wit wat wij al lang weten: wat Rusland 'redding' noemt, is in werkelijkheid gedwongen deportatie'', zegt Gerasymchuk.

Ze is ook blij met de internationale coalitie Bring Kids Back UA, een gezamenlijk initiatief van Oekraïne en Canada, waar inmiddels 41 landen aan deelnemen. "Maar we hebben meer steun nodig. Alleen met internationale druk en sancties krijgen we beweging. De terugkeer van deze kinderen is voor ons essentieel", benadrukt ze. "Zolang zij niet thuis zijn, is vrede onmogelijk."