Wat is er aan de hand in Georgië, waar al weken protesten zijn? 'Burgers willen toenadering naar Europa, niet Rusland'

In Georgië gaan mensen al weken de straat op om te protesteren tegen de regering. Het land is kandidaat-lid van de EU, maar een wetsvoorstel zorgt juist voor een draai richting Rusland, tot grote onvrede van burgers. "Het is een giftige cocktail."

Het gaat om een nieuwe wet rondom zogenoemde 'buitenlandse agenten', waarmee de Georgische regering zich meer richting Rusland beweegt. Burgers in het land willen juist onderdeel worden van de Europese Unie en laten dat op straat merken.

Uit het autoritaire draaiboek

In het wetsvoorstel staat dat organisaties die meer dan 20 procent van hun inkomsten uit het buitenland halen, zich moeten registreren. Dan vallen ze onder de noemer 'buitenlands agent' en komen ze onder streng toezicht te staan. In de praktijk zijn dat vooral mensenrechtenorganisaties en (kritische) media. En daarmee lijkt het wel erg op een wet die buurland Rusland eerder al invoerde.

"Wat het zo controversieel maakt, is dat het een middel is uit het autoritaire draaiboek, waarmee repressie van media en maatschappelijke organisaties mogelijk wordt gemaakt", zegt Antoaneta Dimitrova, die als hoogleraar aan de Universiteit Leiden gespecialiseerd is in Centraal- en Oost-Europa.

'Zorgwekkende ontwikkeling'

"Dit wetsvoorstel is al eerder een keer ingediend", weet ze. "En ook de vorige keer waren er felle protesten." Die protesten zorgden er toen voor dat de nieuwe wet werd tegengehouden. "Nu probeert de regerende partij dat opnieuw, omdat ze denken nu wel de protesten te kunnen onderdrukken. Dat is een zorgwekkende ontwikkeling."

Rusland voerde in 2012 een soortgelijke wet in en door verschillende wijzigingen erna zijn de vrijheden van maatschappelijke organisaties en media verkleind. Volgens Dimitrova is de wet 'uiterst belangrijk' geweest in de onderdrukking van tegenstander van de Russische president Vladimir Poetin. "Je zorgt er zo voor dat critici uit het publieke debat verdwijnen."

Kandidaat-lidmaatschap van EU

De wet zorgt er ook voor dat het kandidaat-lidmaatschap van Georgië voor de Europese Unie, dat het land sinds afgelopen december heeft, in gevaar komt. "Het is uiterst problematisch voor de mogelijkheid om onderhandelingen over lidmaatschap te starten", zegt Dimitrova.

"Een van de voorwaarden om lid te worden is het hebben van vrije media in een land", wijst de hoogleraar op een van de pijnpunten. "Deze wet werkt dat tegen. De mond van journalisten en critici wordt gesnoerd."

'Een uiterst giftige cocktail'

Maar voor oud-premier Bidzina Ivanisjvili, de oprichter van regeringspartij Georgische Droom, is het verder wegtrekken van Europa geen probleem, legt Dimitrova uit. Als oligarch verdient hij groot geld in Rusland. De partij lijkt volgens haar dan ook een stuk extremer geworden en uit steeds vaker complottheorieën over het 'kwaadaardige' Westen.

"Georgische Droom heeft gesproken over de globale partij die probeert Georgië in oorlog te brengen met Rusland. Ze interpreteren het conflict tussen Rusland en Georgië als iets dat 'gemaakt' is in het Westen", legt ze uit. "Dus dat wordt een uiterst giftige cocktail."

Parlement is voor wetsvoorstel

Voorlopig lijken de protesten in Georgië aan te houden. Het parlement stemde dinsdag in een eerste lezing voor de omstreden wet, gisteren gebeurde dat bij de tweede lezing opnieuw. Bij een derde goedkeuring moet alleen president Salome Zoerabisjvili de wet nog ondertekenen voordat die van kracht wordt.

Maar Zoerabisjvili is tegen de plannen en heeft al gezegd haar veto te zullen uitspreken als dat nodig is, omdat ze bang is dat de wet een gevaar vormt voor de kansen van Georgië om zich bij de EU aan te sluiten. Regeringspartij Georgische Droom zegt nog steeds achter de wens van Georgië te staan om ooit lid te worden van de EU.