radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Wat betekenen al die keurmerken en labels in de supermarkt precies? 'Niet allemaal betrouwbaar'

Wat betekenen al die keurmerken en labels in de supermarkt precies? 'Niet allemaal betrouwbaar'
Vier keurmerken op één doos eieren
Bron: ANP

Biologisch, EKO, vegan, Fairtrade: in de supermarkt oogt het ene product nog duurzamer dan de ander, maar wat betekenen deze labels precies? Dat vroegen jullie ons in de chat.

Bio-eieren, EKO-appels of Fairtrade bananen? De wirwar aan labels en keurmerken maakt het er voor consumenten niet makkelijker op. Maar hoe weet je nou wat écht de meest duurzame optie is?

Labels en keurmerken

Om de consument een handje te helpen bij het maken van duurzame keuzes, zijn keurmerken in het leven geroepen: plaatjes op een product waarmee de fabrikant een bepaalde kwaliteit van dat product belooft, vertelt hoogleraar voeding en gezondheid Jaap Seidell van de Vrije Universiteit Amsterdam.

"Een keurmerk geeft bijvoorbeeld aan dat het product is gemaakt met extra aandacht voor het milieu of dierenwelzijn."

Honderden

In Nederland stelt Milieu Centraal in samenwerking met experts van universiteiten en NGO's vast hoe goed en betrouwbaar keurmerken zijn. Hierbij zijn zo'n 300 keurmerken en (informatie)logo's over duurzaamheid, van cosmetica tot planten, beoordeeld.

Bij voeding behoren er slechts 12 tot de top. Deze worden aangemerkt als 'Topkeurmerken'.

info

Topkeurmerken

Hoe betrouwbaar keurmerken zijn, drukt Milieu Centraal in de Keurmerkenwijzer uit op een schaal van 0 tot 5. Onderstaande topkeurmerken scoren minimaal een 4 voor duurzaamheid, betrouwbaarheid én transparantie.

  • ASC
  • Beter Leven 2 en 3 sterren
  • Climate Neutral Certified
  • Demeter
  • EKO
  • Europees biologisch
  • Fairtrade
  • MSC
  • On the way to PlanetProof
  • Rainforest Alliance (inclusief UTZ)
  • Roundtable on Sustainable Palm Oil
  • Sustainable Rice Platform

Consumenten kunnen in de Keurmerkenwijzer van Milieu Centraal opzoeken hoe goed de score per keurmerk is. Naast dat hier duidelijk wordt wat die plaatjes precies betekenen, wil de voorlichtingsorganisatie per productiecategorie duidelijk maken hoe betrouwbaar deze keurmerken zijn.

Een 'goed' keurmerk

"Een keurmerk heeft eigenlijk altijd te maken met het oplossen of tegengaan van een probleem", legt Paulien van der Geest van Milieu Centraal uit. "Neem koffie, thee en cacao als voorbeeld. Vaak moeten die producten uit de tropen komen. In sommige gevallen moeten daar bossen voor worden gekapt."

"Dat heeft een negatieve invloed op de biodiversiteit. Dus als wij keurmerken beoordelen, kijken wij naar maatregelen die genomen worden om die 'problemen' zo klein mogelijk te maken."

Duidelijke eisen

Een goed keurmerk moet duidelijke eisen hebben, vervolgt Van der Geest. Neem bijvoorbeeld het keurmerk Rainforest Alliance dat op sommige koffiemerken staat.

Een eis van dat keurmerk is dat deelnemende bedrijven zo min mogelijk chemicaliën gebruiken, of dat ze hun energiegebruik uit hernieuwbare energiebronnen halen.

Onafhankelijke controle

Daarnaast is het belangrijk dat de naleving van de eisen door een onafhankelijke partij wordt gecontroleerd. "Er zijn namelijk ook bedrijven die een logo/duurzaamheidsprogramma hebben ontwikkeld met bepaalde eisen, en vervolgens zelf controleren of ze aan hun eigen eisen voldoen. Maar in dat geval keurt de slager zijn eigen vlees."

Dit is overigens wel toegestaan, legt Van der Geest uit. "Maar als bedrijven hun eisen dus niet laten checken door een onafhankelijke instantie, geven wij ze een lage score op betrouwbaarheid."

Bekijk ook

Biologische producten herkennen

Als er een willekeurig logo op jouw product staat, betekent het niet automatisch dat je 'duurzaam' bezig bent of dat die producten biologisch zijn. "Sterker nog, het merendeel van de Nederlandse keurmerken is niet biologisch", zegt hoogleraar Seidell.

Biologische producten zijn wel goed te herkennen aan het EU Biologisch keurmerk, vervolgt Seidell. "Dat is een plaatje van groen blaadje met witte sterretjes erop."

Sterke planten

"Aangezien 'biologisch' een beschermde term is, kun je dat keurmerk niet zomaar op elk product zetten. Dus wanneer je dat groene plaatje ziet, dan kun je écht vaststellen dat het product biologisch is."

"In dat geval zijn er geen chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest gebruikt", zegt Van der Geest. "Het uitgangspunt van biologisch is dat er sprake is van een gezonde bodem waardoor de plant 'sterk is' en dat natuurlijke bestrijders (zoals beestjes) ervoor zorgen dat de gewassen bestand zijn tegen plagen."

Bekijk ook

Meerdere keurmerken

Soms doen biologische producenten meer dan wat de wet van hen vraagt. Indien ze aan extra eisen voldoen, kunnen ze, naast het EU Biologisch keurmerk, ook andere keurmerken op hun verpakkingen zetten, vertelt Van der Geest. Een voorbeeld hiervan is het Nederlandse EKO-keurmerk.

Zo'n extra duurzaamheidseis kan bijvoorbeeld zijn dat ze veeleisende gewassen zoals aardappels afwisselen met rustgewassen zoals graan of gras. Maar ook op het gebied van dierenwelzijn worden er extra eisen gesteld: zo moeten koeien volgens het EKO-keurmerk bijvoorbeeld minstens 180 dagen per jaar buiten in de wei staan en op matrassen liggen die minimaal 15 millimeter dik zijn.

Zelf doen

Hoe kun je hier als consument het beste mee omgaan? Het simpele antwoord: leer de 12 topkeurmerken uit je hoofd, concludeert Van der Geest. "Hoewel het er misschien veel lijken, zul je snel leren hoe ze verdeeld zijn over verschillende productcategorieën zoals vis, groente, fruit en tropische producten."

"Door je hierop te richten, weet je zeker dat je kiest voor producten die goed scoren op duurzaamheid, betrouwbaarheid én transparantie."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

4 op 10 jonge vrouwen stopten afgelopen jaren met anticonceptie uit onvrede, vooral hormonen bevallen slecht

4 op 10 jonge vrouwen stopten afgelopen jaren met anticonceptie uit onvrede, vooral hormonen bevallen slecht
Een spiraal bij een poli gynaecologie, beeld ter illustratie
Bron: ANP

Te veel bijwerkingen, geen hormonen meer en terug naar de natuurlijke cyclus: 4 op de 10 jonge vrouwen (42 procent) zijn de afgelopen 3 jaar gestopt met een vorm van anticonceptie. Dit omdat ze er niet tevreden over waren.

Veel minder vrouwen stopten met anticonceptie omdat ze zwanger wilden worden (11 procent) of omdat anticonceptie niet meer nodig was, bijvoorbeeld omdat de relatie uitging (4 procent). Dat blijkt uit onderzoek van 3Vraagt, het jongerenpanel van EenVandaag, onder ruim 3.500 vrouwen tussen de 16 en 34 jaar. Vooral bij hormonale anticonceptie, zoals de pil of een spiraal, spelen negatieve ervaringen een grote rol.

Ben je in de afgelopen drie jaar gestopt met een vorm van anticonceptie?

Bijwerkingen en 'onverklaarbare klachten'

"Ik had lang de pil gebruikt en was daar niet meer tevreden over, te veel bijwerkingen", legt iemand in het onderzoek uit. Daarna stapte ze over naar een hormoonspiraal, maar ook dat werkte niet naar tevredenheid: "Na 6 maanden bloedingen heb ik die er ook uit laten halen. Nu gebruik ik niks meer."

"Ik kreeg steeds meer onverklaarbare klachten. Hield vocht vast, was vlak in emoties", vertelt weer een andere deelnemer. "Er zijn verschillende onderzoeken gedaan, maar daar kwam niks uit. Dus ben ik op eigen initiatief gestopt met de pil. Toen verdwenen mijn klachten volledig. Volgens mijn huisarts hield dat geen verband met elkaar en had ik te veel TikTok-filmpjes gekeken. Maar toch, mijn klachten waren weg."

Effect van synthetische hormonen

Dat hormonale anticonceptie invloed kan hebben op je fysieke en mentale gesteldheid, bevestigt gynaecoloog bij het Amsterdam UMC Anne Timmermans. "Uit verschillende onderzoeken blijkt dat er een effect is van synthetische hormonen op je mentale of algehele welbevinden. Alleen wie welk effect ervaart, dat kunnen we van tevoren niet goed voorspellen."

Enerzijds kunnen die effecten negatief uitpakken: "Sommige mensen hebben last van afgevlakte emoties, of ervaren minder plezier in het leven. Mensen kunnen ook angstiger worden", legt Timmermans uit.

Bekijk ook

Ook voordelen van de pil

Maar aan de andere kant ervaren mensen ook positieve effecten, weet de gynaecoloog. "Mensen die heel erg last hebben van hormonale schommelingen in hun natuurlijke cyclus, kunnen juist veel baat hebben bij de hormonen in anticonceptie. Denk aan mensen met PMS en PMDD."

Premenstrueel syndroom (PMS) is een verzamelnaam voor ernstige lichamelijke en emotionele klachten die je kunt ervaren in de periode voor je menstruatie. PMDD is een stemmingsstoornis die veroorzaakt wordt door hormonen die verbonden zijn aan je menstruatiecyclus. "Bij die mensen kunnen die klachten gestabiliseerd worden door de synthetische hormonen."

Natuurlijke cyclus

Verschillende vrouwen in het onderzoek geven aan dat ze zijn gestopt met anticonceptie om hun eigen cyclus 'te leren kennen'. "Ik had al 12 jaar geen natuurlijke menstruatie gehad vanwege de pil, waar ik mee was gestart omdat ik heftige menstruatieklachten had als tiener", vertelt een deelnemer.

"Ik wilde weten hoe mijn natuurlijke cyclus zou zijn als dertiger, en of ik dan die klachten nog had. Dat bleek niet meer zo te zijn."

Welke vorm van anticonceptie gebruik je?

Geen ideale methode

De meeste vrouwen in het onderzoek van 3Vraagt zijn wel tevreden over de anticonceptiemethode die ze op dit moment gebruiken: of dat nou een condoom is, een methode met hormonen, of 'natuurlijke' anticonceptie als periodieke onthouding.

Wel zeggen veel deelnemers dat geen enkele methode ideaal is: een condoom is een 'drempel' bij seks, de pil heeft bijwerkingen, een spiraal doet pijn bij het plaatsen.

info

Over dit onderzoek

Dit onderzoek is gehouden van 30 januari tot 13 februari 2025. Er deden in totaal 3.585 vrouwen tussen de 16 en 34 jaar mee. Het onderzoek is na weging representatief voor vijf variabelen, namelijk: leeftijd, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.

Seksuele vrijheid

Gynaecoloog Timmermans vindt het interessant dat vrouwen steeds kritischer naar anticonceptie kijken. "We hebben de pil altijd gezien als middel om vrouwen seksuele vrijheid te geven. Om reproductie en seksueel plezier los van elkaar te trekken", legt ze uit.

"Maar dat er misschien ook bijwerkingen en nadelen aan zitten, dat hebben we lang niet altijd goed gezien. Inmiddels is er meer aandacht voor die vrouwspecifieke aandoeningen, maar er is nog te weinig kennis over", besluit Timmermans.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen
Defensieminister Brekelmans
Bron: EenVandaag

PVV-leider Wilders gaf vandaag aan tegen het sturen van Nederlandse troepen naar Oekraïne te zijn. Defensie-minister Brekelmans reageert hier koeltjes op. "Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat dat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

De plannen tot het vormen van een internationale troepenmacht voor de bescherming van Oekraïne veroorzaken een nieuwe splijtzwam in de regeringscoalitie. PVV-leider Geert Wilders is hier standvastig op tegen en gaat lijnrecht in tegen premier Dick Schoof.

Nog steeds positief over Amerika

Minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD) vertelt tegenover EenVandaag dat het kabinet vasthoudt aan het eigen regeerprogramma. "Dit is het standpunt van de heer Wilders. Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

Brekelmans blijft na het tumult van afgelopen week, waarin de Amerikaanse president Donald Trump Europa niet aan de onderhandelingstafel uitnodigde, positief over de Amerikanen. "Ik vertrouw de Amerikanen nog steeds, want ik heb ze ook horen zeggen dat voor hen de NAVO relevanter is dan ooit. En de NAVO is natuurlijk onze belangrijkste veiligheidsgarantie."

'Escalatie-dominantie'

Voor het Nederlandse kabinet blijft de Amerikaanse steun noodzakelijk bij het vormen van een 'robuuste vredesmacht' die Oekraïne moet beschermen. Brekelmans: "De 'backing' van de Amerikanen blijft nodig. Je hebt, om in militaire termen te spreken, altijd een escalatie-dominantie nodig ten opzichte van je tegenstander."

Hij legt uit: "Dus stel dat Rusland een eventueel vredesbestand gaat testen en ze zouden aansturen op een conflict, dan moeten ze weten dat ze bij iedere stap die ze zetten een sterkere tegenstander tegenover zich hebben. En daar hebben we Amerikanen echt voor nodig."

Minister Brekelmans over weigering PVV om troepen naar Oekraïne te sturen

'Europa moet plek aan tafel verdienen'

De defensieminister verwacht overigens dat Europa in een later stadium wel mag plaatsnemen aan de onderhandelingstafel. "Ik heb de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio horen zeggen dat als de gesprekken concreter worden, dat dan natuurlijk ook Oekraïne en Europa aan tafel zullen komen."

"Maar we zullen als Europa die plek ook moeten verdienen", gaat hij verder. "En die plek verdien je door duidelijk aan te geven wat wij als Europa militair in te brengen hebben. En vandaar dat wij als Europese landen nu huiswerk te doen hebben om gezamenlijk tot zo'n plan te komen."

Brede puzzel om te leggen

Over wat Nederland concreet aan materieel en troepen kan leveren aan een eventuele vredesmacht, blijft de minister vaag. "Wij kunnen als Nederland natuurlijk in alle domeinen wel iets leveren, maar daar zullen we goed naar moeten kijken."

"Het is niet zo dat wij allerlei F-35's, of schepen, of troepen klaar hebben staan, die ergens staan te wachten. Die zijn ook ingepland om een bijdrage aan de NAVO te leveren. Die brede puzzel moeten we eerst leggen."

Debat

Brekelmans zegt dat er gekeken kan worden wat we kunnen doen, als er een duidelijk mandaat en rugdekking van de VS is. "Ook in het parlement moet dan besloten worden of Nederland wel of geen bijdrage kan leveren."

Morgen debatteert de Tweede Kamer over welke positie Nederland moet innemen bij de onderhandelingen om een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant