radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Wasberen zacht en lief? In Duitsland leven er 1,5 miljoen en die richten veel schade aan: 'Nederland, begin op tijd met bestrijden'

Wasberen zacht en lief? In Duitsland leven er 1,5 miljoen en die richten veel schade aan: 'Nederland, begin op tijd met bestrijden'
Een wasbeer in Duitsland
Bron: ANP

Wasberen komen oorspronkelijk niet in Nederlandse natuur voor, maar ze zijn er zeker wel. Ze leven ook in Duitsland en daar zijn er inmiddels 1,5 miljoen. Onze Oosterburen waarschuwen: pak de wasbeer aan, want ze zorgen voor veel schade.

Hoewel de wasbeer oorspronkelijk uit Noord-Amerika komt, leven er volgens Stichting AAP zo'n 300 tot 400 in de Nederlandse natuur. Dat is een schatting, want het dier vinden is lastig. Wasberen slapen meestal overdag.

Exponentiële groei wasberen

Een paar honderd wasberen klinkt niet veel, maar dat kan snel anders worden. Egbert Strauß is verantwoordelijk voor de registratie van wilde dieren in de Duitse deelstaat Nedersaksen. Hij houdt zich daar al lange tijd bezig met het verjagen van de wasbeer. "De wasbeerpopulatie is hier het afgelopen jaar met bijna 40 procent toegenomen. Een bijna exponentiële groei. Het gaat nu om zo'n 20.000 wasberen in dit gebied."

Strauß waarschuwt Nederland: "Wij dachten ook lange tijd dat het wel goed zat. We hadden een periode zo'n 500 wasberen, dus er leek weinig aan de hand te zijn. Vergelijkbaar met de situatie nu in Nederland."

Jagen

"Toen waren we nog niet op de wasberen aan het jagen. Achteraf hebben wij spijt dat we niet eerder zijn begonnen met het bestrijden van de wasbeer. Dan hadden we nu waarschijnlijk geen exponentiële groei. Jullie moeten echt op tijd beginnen met een plan voor de wasbeer", adviseert Strauß.

Een plan voor de wasbeer dus. En waar de veelbesproken wolf altijd al in Nederland rondzwierf, geldt dat niet voor de wasbeer. Het dier is een exoot, wat betekent dat het van nature niet in Nederland voorkomt. Het is hier beland door menselijk handelen. Sinds 2016 staat de wasbeer op de lijst met invasieve exoten van de Europese Unie. Dieren op deze lijst kunnen schade aanrichten aan de natuur. De lidstaten van de Europese Unie zijn verplicht om de wasbeer te bestrijden. Hoe ze dat doen, mogen ze zelf bepalen.

Lees ook

Niet welkom in Nederland

De wasbeer is dus niet welkom in Nederland, maar waar moeten die 300 tot 400 beesten dan naartoe? Provincies houden er elk hun eigen aanpak op na. Limburg schoot de wasberen eerst af, maar is overgegaan op het vangen van de dieren. Ook in Gelderland werden recent nog twee wasberen afgeschoten.

In het Brabantse Vught was afschieten ook de bedoeling, maar daar werd onlangs een wasbeer uit een boom gehaald en naar stichting AAP gebracht. Die stichting zou het liefst een diervriendelijke manier van bestrijden zien. Directeur David van Gennep pleit ervoor om de wasberen te vangen en te steriliseren. "Als je ze daarna weer terugzet in de natuur, kunnen ze zich niet voortplanten."

Wasbeerval
Bron: EenVandaag
Een val om een wasbeer mee te vangen

Bestrijden met harde hand

Duitsland, waar de wasberenpopulatie in Europa het grootst is, kiest voor bestrijden met harde hand. In 1950 zijn de wasberen daar uitgezet om de fauna uit te breiden. De Duitse nazipoliticus Rudolf Hess liet ze daarnaast uitzetten om op te jagen. Inmiddels leven er 1,5 miljoen wasberen in Duitsland.

De meeste wasberen wonen in Kassel, zo'n 300 kilometer van de Nederlandse grens. Vanuit daar hebben ze zich verspreid naar de rest van Duitsland. Zo ook naar de noordwestelijke deelstaat Nedersaksen.

'Hij laat zich makkelijk vangen'

Daar vangen ze de wasberen met een speciale val en schieten ze vervolgens af. "Het voordeel is dat een wasbeer zich vrij makkelijk laat vangen", zegt Strauß. In het gebied waar hij werkzaam is zetten ze vallen uit, vaak in de buurt van water. Ze krijgen een melding zodra er een wasbeer in de val loopt. In heel Duitsland schieten ze jaarlijks 200.000 wasberen dood. Momenteel jagen ze niet actief omdat het broedseizoen is.

Ondanks dat ze er in Duitsland alles aan doen om de groei van de wasbeer binnen de perken te houden, vreest Strauß dat de dieren naar Nederland zullen komen. "Dat gaat geleidelijk, je denkt dat je wel tijd hebt, maar als ze er eenmaal zijn ben je verrast, en vaak te laat."

Nederland de ideale omgeving voor de wasbeer

De wasberen vermenigvuldigen zich snel en hun groei is niet direct zichtbaar omdat ze vooral 's nachts leven. Strauß: "Ik denk dat Nederland een ideale omgeving is voor de wasbeer. Ze houden van water, er is veel mos en bossen. Nederland vindt de wasbeer nu nog lief, wacht maar tot ze jullie natuur slopen, dan zijn ze niet meer zo welkom."

Maurice la Haye van de Zoogdiervereniging houdt zich in Nederland bezig met hoe we om moeten gaan met de wasbeer. Een antwoord heeft hij nog niet. "Hoe je met het dier omgaat is ook afhankelijk van hoeveel last je ervan hebt. Dat weten we nog niet zo goed. Maandelijks krijgen we zo'n 10 meldingen over de wasbeer."

'We doen laconiek, maar het is een serieus probleem'

"De methode die ze in Duitsland toepassen kent ook gevoeligheden. Ze schieten veel dieren af, maar de populatie groeit steeds verder door. Hoe effectief is het dan? Het vangen en steriliseren van de beesten doet het goed bij de publieke opinie maar daarmee blijf je er ook last van houden."

La Haye vindt het vooral belangrijk dat er afspraken gemaakt gaan worden. "We moeten met alle provincies gezamenlijk beleid vormen. We doen er soms laconiek over maar het is wel een serieus probleem wat voor de deur staat."

De wasbeer hoort niet thuis in de Nederlandse natuur. Toch zijn ze er. In Duitsland grepen ze te laat in en ze zien nu met lede ogen aan hoe wij dezelfde fout maken.

Lees ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoe besmettelijk is tuberculose? En andere vragen over tbc beantwoord

Hoe besmettelijk is tuberculose? En andere vragen over tbc beantwoord
Een dokter in Lima (Peru) bekijkt een röntgenfoto van iemand met tuberculose
Bron: AFP

Tuberculose was ooit een dodelijke ziekte in Nederland. Het is tegenwoordig beter behandelbaar en komt hier minder vaak voor. Laatst was er een uitbraak bij een maaltijdleverancier, met tachtig besmette medewerkers. We vroegen wat jullie wilden weten.

Hoogleraar Immunodiagnostiek van mycobacteriële infectieziekten van het Leids Universitair Medisch Centrum Annemieke Geluk geeft antwoord op jullie vragen.

1. Wat is tuberculose en hoe raak je besmet?

"Tuberculose (tbc) wordt veroorzaakt door een speciale mycobacterie", begint Geluk. "Het is een bacterie die wordt overgedragen via de luchtwegen van iemand die de besmettelijke vorm (longtuberculose, red.) van de ziekte heeft. Door te hoesten kan de bacterie worden overgedragen." Maar niet iedereen die besmet raakt, wordt ook ziek. "Het grootste deel van de mensen doodt de bacterie met hun immuunsysteem en ontwikkelt geen tuberculose."

Volgens het RIVM krijgt slecht 1 op de 10 mensen die besmet zijn uiteindelijk tuberculose. Dit kan na een paar maanden gebeuren, maar soms pas jaren later. De kans om ziek te worden is het grootst in de eerste 2 jaar na besmetting. Wanneer iemand de bacterie bij zich draagt zonder ziek te worden, heet dat een tuberculose-infectie. In dat geval is die persoon niet besmettelijk voor anderen.

Daarom is het volgens Geluk belangrijk om het onderscheid te maken tussen latente en actieve tuberculose. "Bij latente tuberculose draagt iemand de bacterie bij zich, maar is niet ziek en heeft geen symptomen. Het immuunsysteem houdt de bacterie onder controle. Bij actieve tuberculose is iemand wél ziek en heeft de bacterie zich vermenigvuldigd in het lichaam. Deze mensen kunnen ook besmettelijk zijn."

Annemieke Geluk
Bron: Eigen beeld
Annemieke Geluk

2. Hoe kan het dat tachtig medewerkers van een bedrijf ineens besmet zijn geraakt? Kan dat door één besmettelijke bron?

"Ja, dat kan", zegt Geluk. De hoogleraar is niet voldoende op de hoogte van dit specifieke geval om te zeggen wie 'patiënt één' is, maar tuberculose wordt via de luchtwegen overgedragen. Mensen die nauw contact hebben met een besmettelijk persoon lopen risico om besmet te raken. "Dat kunnen huisgenoten zijn, maar ook collega's met wie je intensief samenwerkt in dezelfde ruimte. Dat verklaart waarom het zich binnen een bedrijf heeft kunnen verspreiden."

"Daarnaast speelt het mee dat je na besmetting niet gelijk ziek hoeft te worden. We leven tegenwoordig in een samenleving waarin veel mensen reizen." Zo kan iemand besmet raken en jarenlang zonder klachten rondlopen. Maar door veranderende omstandigheden, zoals een verzwakt immuunsysteem, kan die persoon alsnog actieve tuberculose ontwikkelen en besmettelijk worden. "Patiënt één van deze uitbraak hoeft dus niet in Nederland geïnfecteerd te zijn."

info

Wat zijn de klachten/symptomen bij tuberculose?

  • lange tijd hoesten (bij tuberculose in de longen) en slijm bij het hoesten*
  • 's nachts erg zweten
  • afvallen
  • geen zin in eten
  • moe
  • koorts
  • moeilijker ademhalen

*Iemand die langere tijd tuberculose heeft, kan bloed ophoesten

Bron: RIVM

3. Bij welke groepen komt tuberculose vaker voor?

"Tbc komt vaker voor bij mensen met een verzwakt immuunsysteem", zegt Geluk. "Bij het grootste deel van de mensen schakelt het lichaam de bacterie zelf uit, zonder ziek te worden. Maar als je afweersysteem minder goed werkt, kan de kans op tuberculose groter zijn." Dit geldt bijvoorbeeld voor mensen met een HIV-infectie, waarbij bepaalde immuuncellen ontbreken in het lichaam. Net als mensen die medicijnen gebruiken die het immuunsysteem onderdrukken, zoals bij een orgaantransplantatie.

"Mensen met een chronische aandoening hebben, zoals diabetes, en wonen in een gebied waar tuberculose veel voorkomt lijken een iets verhoogd risico te hebben om de ziekte te ontwikkelen. Hoe dat precies werkt, wordt nog onderzocht", voegt Geluk toe.

Tuberculose is een met armoede geassocieerde ziekte "De ziekte komt vooral voor in landen zoals India, Indonesië, gebieden in Zuid-Amerika en Afrika", zegt Geluk. Zo kunnen mensen die jarenlang ondervoed zijn een verzwakte afweer hebben en een grotere kans lopen om ziek te worden.

4. Wordt er in Nederland nog steeds getest op tuberculose, zoals vroeger op scholen?

"Nee, dat gebeurt niet meer", antwoordt Geluk. "Vroeger werd er veel meer getest omdat tuberculose toen vaker voorkwam." Op de website van het Tuberculosefonds staat dat er toen grootschalige röntgenscreenings werden ingevoerd bij onder andere studenten, leerkrachten en zorgpersoneel om de ziekte vroegtijdig op te sporen.

Na de Tweede Wereldoorlog werd antibiotica beschikbaar waarmee de infectie behandeld kon worden, en dankzij betere gezondheidszorg is tuberculose steeds zeldzamer geworden in Nederland. "Daarom wordt er niet meer standaard getest, behalve bij specifieke uitbraken, zoals nu in bij de maaltijdleverancier", zegt Geluk.

Bekijk ook

5. Is tuberculose te genezen?

"Ja, tuberculose is te genezen", zegt Geluk. "Met antibiotica kan de actieve vorm van tuberculose behandeld worden." Maar ze benadrukt dat dit wel tijd kost. De behandeling duurt een aantal maanden en het is heel belangrijk dat mensen de antibiotica consequent blijven innemen.

"Helaas zien we ook resistente bacteriestammen", legt Geluk uit. "Sommige bacteriën zijn ongevoelig voor één antibioticum, maar er zijn ook multiresistente vormen die tegen meerdere antibiotica bestand zijn." Dit maakt de behandeling lastiger en voor de patiënt zwaarder.

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

6. Wordt er in Nederland nog standaard gevaccineerd tegen tuberculose?

"In landen waar tuberculose veel voorkomt, zoals India, Indonesië en delen van Afrika, krijgen pasgeboren baby's de BCG-vaccinatie (het vaccin tegen tuberculose, red.). Vroeger werd men in Nederland ook gevaccineerd tegen tuberculose. Maar nu is dat niet meer standaard."

Het BCG-vaccin biedt vooral bescherming aan jonge kinderen tegen ernstige vormen van tuberculose. Maar als je ouder wordt, neemt de effectiviteit van het vaccin af. Daarom wordt wereldwijd gezocht naar betere alternatieven. "Er lopen al jarenlang onderzoeken naar nieuwe vaccins tegen tuberculose, maar tot nu toe is er geen alternatief dat beter werkt dan BCG. Het vaccin is meer dan 100 jaar oud en biedt onvoldoende bescherming aan volwassenen."

Toch wordt het BCG-vaccin in Nederland nog wel aangeboden aan specifieke groepen. Volgens de GGD krijgen baby's en kinderen jonger dan 12 jaar een gratis vaccinatie als een van hun ouders uit een land komt waar veel tuberculose voorkomt. Ook mensen die voor langere tijd in een risicovol land werken, bijvoorbeeld in de gezondheidszorg, kunnen zich laten vaccineren.

De bescherming van het BCG-vaccin houdt ongeveer 10 tot 15 jaar aan en neemt daarna geleidelijk af, volgens het RIVM.

Bekijk ook

7. Hoe wordt tuberculose vastgesteld?

Om te testen of iemand tuberculose heeft, wordt vaak eerst een zogenaamde Mantoux-test gedaan. "Dit is een diagnostische test in de huid die aangeeft of je besmet bent met de bacterie", zegt Geluk. "Een positieve Mantoux-test betekent niet dat iemand de ziekte tuberculose heeft, maar dat die persoon ooit besmet is geweest met de bacterie. Het immuunsysteem kan de bacterie onder controle houden of opruimen waardoor diegene nooit ziek wordt."

Sterker nog, de Mantoux-test is niet altijd even betrouwbaar. "Mensen die ooit een BCG-vaccinatie hebben gehad, kunnen ook positief testen", zegt Geluk. "Dat noemen we een vals-positieve reactie." Daarom wordt er vaak een aanvullende bloedtest gedaan, die wel specifiek is voor infectie met de tuberculose bacterie.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken
Kinderen tijdens een zwemles
Bron: ANP

Nu de overheid 2,3 miljard gaat bezuinigen op het gemeentefonds, wordt ook steeds meer duidelijk dat inwoners dit het meest gaan voelen in hun portemonnee. Bij een vijfde van de gemeentes gaat de onroerendezaakbelasting met meer dan tien procent omhoog

Gemeenten hopen zo een gat te dichten in de begroting om de bezuinigingen van aankomend en volgend jaar alvast op te vangen. Dit blijkt uit onderzoek van Vereniging Eigen Huis.

Compenseren

"Sommige gemeenten geven aan die verhoging te willen compenseren met bijvoorbeeld een iets lagere riool- of afvalstoffenheffing", zegt woordvoerder van Vereniging Eigen Huis Hans André de la Porte. "Maar die ozb is niet na één jaar weg en gaat er op lange termijn dus echt wel inhakken, ondanks die compensatie."

De woonlasten zullen dus voor veel mensen oplopen. Daarbij bestaat er ook een misvatting over wat woningeigenaren financieel aan zouden kunnen zegt De la Porte. "Huiseigenaar zijn zegt helemaal niets over je bankrekening. Als je bijvoorbeeld een klein pensioen hebt, dan is een aanslag van meer dan duizend euro heel veel. Zeker als je bedenkt dat in sommige gemeenten er wel 200 euro bij komt dit jaar."

info

Wat is ozb?

De onroerendezaakbelasting (ozb) is een belasting die huiseigenaren en bedrijven aan de gemeente betalen. Hoe duurder je huis of pand, hoe hoger de ozb. Gemeenten gebruiken dit geld voor bijvoorbeeld wegen, straatverlichting en afval. Of de woonlasten in jouw gemeenten stijgen, kun je hier bekijken.

Bekijk ook

Geen bibliotheek

Een andere optie om de cijfers voor gemeenten niet in het rood te laten lopen, is het schrappen van publieke voorzieningen. Dat zijn bijvoorbeeld bibliotheken, de buurtbus, sportfaciliteiten, of ontmoetingsplekken voor jongeren.

Miriam de Boer heeft een aantal jaar geleden zo'n ontmoetingsplek in Wormerveer opgezet. Iedere dag kunnen jongeren daar in de middag terecht om te poolen, spelletjes te spelen, met elkaar muziek te luisteren of om met één van de vrijwilligers te praten over problemen thuis of op school.

Onduidelijke toekomst

Maar de toekomst van deze plek is nu onduidelijk.

"Dit jaar en al helemaal volgend jaar gaat financieel heel spannend worden. Ondanks dat mensen bij de gemeente Zaanstad hebben gezegd dat wat wij doen heel belangrijk is én niet heel duur."

Bekijk ook

Brandbrief VVD

Het maken van dit soort keuzes is moeilijk geeft ook wethouder in Zaanstad Stephanie Onclin aan. Zij verstuurde samen met 46 andere VVD-wethouders afgelopen weekend een brandbrief aan de landelijke VVD.

De wethouders uiten hierin hun zorgen over de dreigende bezuinigingen voor gemeenten in 2026, ook wel het 'ravijnjaar' genoemd. Ze stellen dat het door deze bezuinigingen niet langer lukt 'om te staan voor onze inwoners en ondernemers', waardoor het werken hen onmogelijk wordt gemaakt.

Keuzes maken

"Twee derde van onze taken worden bepaald door wettelijke regelingen. Eigenlijk krijgen we daar al te weinig geld voor. Maar dat betekent dat er maar een klein stukje overblijft waar wij echt zelf keuzes kunnen maken", zegt wethouder Onclin.

Ze gaat verder: "En dat is juist het stukje wat inwoners écht belangrijk vinden: de openbare ruimte, veiligheid, sport."

Bekijk ook

Hulp voor jongeren of toch het zwembad?

Maar ook het zwembad valt onder de publieke voorzieningen waarop bezuinigd kan worden. De gemeente Zaanstad heeft nu drie zwembaden. "Maar", zegt de wethouder, "als we teruggaan naar twee, dan kan de wachtlijst voor de zwemles van je kind alleen maar verder toenemen."

Of de ontmoetingsplek voor jongeren van Miriam de Boer open kan blijven is een voorbeeld van hoe moeilijk de keuzes zijn die gemeenten moeten maken.

Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant