radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Wanneer krijgen statushouders voorrang op sociale huurwoningen? En andere vragen over het toewijzen ervan beantwoord

Wanneer krijgen statushouders voorrang op sociale huurwoningen? En andere vragen over het toewijzen ervan beantwoord
Actievoerders demonstreren voor een beter woonbeleid
Bron: ANP

Lange wachtlijsten voor de sociale huur verdwijnen niet zomaar. Er wordt niet genoeg gebouwd en woningen worden deels toegewezen aan voorrangsgroepen, buiten de wachtlijsten om. Wij vroegen wat jullie wilden weten over het toewijzen van deze woningen.

Bijna de helft van de mensen die een sociale huurwoning zoeken, wacht daar al langer dan 3 jaar op, bleek uit het jaarlijkse woononderzoek van EenVandaag onder 34.000 mensen. De lange wachttijden zijn het resultaat van een groot woningtekort, waarin vraag en aanbod niet op elkaar aansluiten. De vragen die jullie hierover instuurden, worden beantwoord door onderzoeker Frank Dirks van de onafhankelijke onderzoeksorganisatie over stedelijke en regionale ontwikkeling Platform31.

1. Waarom krijgen sommige groepen voorrang op een sociale huurwoning?

Dirks legt uit dat gemeenten voorrang kunnen geven aan bepaalde groepen, op voorwaarde dat er 'schaarste' is aangetoond: "Het gaat vaak om mensen voor wie het lastiger is om 'op eigen kracht' een passende woning te vinden dan dat dat voor andere mensen is."

Hij vertelt dat het verschilt per gemeente hoeveel mensen uiteindelijk voorrang krijgen: "Het Rijk legt geen verplichting op over hoeveel procent van de woningen naar voorrangsgroepen moet gaan." Cijfers van De Volkskrant tonen dat de helft van de gemeenten ziet dat de laatste jaren een groter deel van de huurwoningen naar voorrangsgroepen gaat dan voorheen.

Frank Dirks
Bron: eigen beeld
Frank Dirks

2. Wie krijgen voorrang op een sociale huurwoning?

Voorrangsregelingen bij sociale huurwoningen zijn niet nieuw, weet Dirks, maar steeds meer gemeenten zijn voorrangsregels gaan gebruiken bij het toewijzen van sociale huurwoningen én er zijn meer zogenoemde voorrangsgroepen bijgekomen.

"Vanuit het Rijk zijn gemeenten verplicht om twee groepen voorrang te geven: slachtoffers van huiselijk geweld, en mantelzorgers en mantelzorgontvangers. Daarnaast gaat het vooral om mensen met een achterstand op de woningmarkt, zoals jongeren en statushouders. Zij hebben minder kans vanwege hun korte inschrijftijd."

"Ook mensen met medische behoeften kunnen voorrang krijgen, zoals rolstoelgebruikers, mensen die niet goed kunnen traplopen of mensen met een chronische ziekte. Daarnaast mensen die te maken hebben gehad met lastige gebeurtenissen, zoals het kwijtraken van een huis of een verblijf in een GGZ-instelling. Ook kan iemand voorrang krijgen als hij de doorstroom bevordert. Denk dan aan een oudere die kleiner wil gaan wonen, waardoor er een grote woning vrijkomt voor bijvoorbeeld een gezin."

info

Tot welk inkomen mag je een sociale huurwoning huren?

Voor een sociale huurwoning van een woningcorporatie gelden voorwaarden, zoals een maximaal inkomen. De corporaties moeten jaarlijks ten minste 92,5 procent van de vrijkomende sociale huurwoningen toewijzen aan eenpersoonshuishoudens met een inkomen tot 44.035 euro of aan meerpersoonshuishoudens met een gezamenlijk inkomen tot 48.625 euro.

3. Waarom verschilt de toewijzing van sociale huurwoningen per gemeente?

"De woningmarkt is niet overal hetzelfde", zegt Dirks. "Elke gemeente krijgt de kans om te beslissen welke groepen voorrang krijgen, afhankelijk van de specifieke problemen en behoeftes in die gemeente. In grote steden, waar de woningmarkt gespannen is, krijgen soms bepaalde beroepsgroepen voorrang, zoals leerkrachten en politieagenten. In andere gebieden is dat niet of minder nodig."

Gemeenten kunnen hun voorrangsregelingen vastleggen in de huisvestingsverordening. Op dit moment wordt er gewerkt aan een wetsvoorstel dat gemeenten daartoe verplicht: in 2026 moeten voorrangsregels zijn opgenomen in de huisvestingsverordening.

"Wanneer gemeenten al zo'n verordening hebben, moeten ze daar nu verplicht specifieke regels in opnemen voor slachtoffers van huiselijk geweld en voor mensen die mantelzorg geven of ontvangen. Ook worden gemeenten verplicht om regels op te nemen voor andere urgente groepen", zegt Dirks.

Bekijk ook

4. Wanneer krijgen statushouders voorrang op een sociale huurwoning?

Tot 2017 kregen statushouders voorrang op andere wachtenden, maar sindsdien is dat niet meer zo, weet Dirks. "Statushouders zijn niet meer een verplichte urgentiecategorie. Oftewel: gemeenten zijn niet verplicht om statushouders voorrang te geven op anderen."

"Toch doen gemeenten dat vaak wel, omdat ze de wettelijke verplichting hebben om huisvesting te regelen voor statushouders. Die verplichting wordt concreet via de zogenoemde 'taakstelling', waarin het Rijk ieder half jaar aangeeft hoeveel statushouders elke gemeente moet huisvesten, afhankelijk van het aantal mensen dat er woont. Gemeenten hebben na de koppeling tien weken de tijd om een geschikte woning te vinden en vervolgens nog twee weken voor de verhuizing."

"Het lukt gemeenten dan niet altijd om dat vereiste aantal woningen beschikbaar te stellen voor statushouders, zonder hen voorrang te geven op andere woningzoekenden."

info

Cijfers: hoeveel sociale huurwoningen gaan naar statushouders?

Er zijn geen directe landelijke cijfers over het aantal sociale huurwoningen dat corporaties aan statushouders toewijzen. De cijfers verschillen ook per gemeente. Toch wordt geschat dat jaarlijks 7,8 procent van alle sociale huurwoningen van corporaties in de periode 2015-2019 werd verhuurd aan statushouders, op basis van cijfers (van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers) over het aantal woningen waar statushouders gehuisvest zijn en cijfers van het totaal aantal toegewezen sociale huurwoningen (van branchevereniging van de woningcorporaties Aedes).

5. Hoe kunnen we het aanbod zo eerlijk mogelijk verdelen over alle bevolkingsgroepen?

Dirks deed onderzoek naar de verschillende manieren om zogenoemde aandachtsgroepen toe te wijzen in de sociale huur. Hij onderzocht de loketten waar medisch urgenten, (dreigend) dak- en thuislozen, studenten, ouderen of woonwagenbewoners kunnen aankloppen of zich kunnen inschrijven en naar welke voorrangsregelingen er zijn.

"Vaak spelen woningcorporaties een grote rol, maar in ons onderzoek zijn nog meer mogelijkheden naar voren gekomen, bijvoorbeeld particuliere organisaties die statushouders helpen om een tijdelijke woonplek te vinden, zoals Takecarebnb en De Thuisgevers. Met dit soort voorbeelden uit het land willen we woningcorporaties en gemeenten een inspiratiebron bieden voor een gesprek over hoe zij de toewijzing lokaal of regionaal (anders) kunnen organiseren."

Zelf vind Dirks een regel als 'twee gaan voor een' bij schaarste wel eerlijk. "Ik zie in de praktijk 4-kamerwoningen naar alleenstaanden gaan. Dat is voor hen misschien fijn, maar er kunnen ook tijdelijk twee of drie mensen uit een relatiebreuk wonen, of twee mensen die hun huis kwijtraakten, of twee jongeren die geen eigen plek kunnen vinden."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom president Donald Trump vrede in Oekraïne wil, zonder Europa erbij te betrekken

De VS wil snel een deal met Poetin om de oorlog in Oekraïne te stoppen. Maar Europa is niet uitgenodigd aan de onderhandelingstafel. Waarom wil Donald Trump dit zo graag? En wat zijn de gevolgen van deze nieuwe koers? "Betekent het einde van de NAVO."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kabinet wil meer bouwen met nieuwe woonwet, maar zorgt dat ook voor betaalbare woningen? 'Minder sociale huur'

Kabinet wil meer bouwen met nieuwe woonwet, maar zorgt dat ook voor betaalbare woningen? 'Minder sociale huur'
Woonminister Mona Keizer wil met nieuwe wet meer betaalbare woningen
Bron: ANP

Nu het woningtekort is opgelopen tot ruim 400.000 woningen, wil het kabinet de bouw van betaalbare huizen afdwingen. Maar volgens de SP is dat bij lange na niet genoeg. De overheid moet de regie volledig terugpakken – desnoods door grond te onteigenen.

De ambitie van het kabinet is torenhoog: 100.000 woningen per jaar erbij. Om meer grip te krijgen op de woningbouw stuurde woonminister Mona Keijzer vandaag het wetsvoorstel Versterking regie volkshuisvesting naar de Tweede Kamer.

Versneld woningen bouwen

De aangepaste wet van de minister bepaalt onder meer hoeveel, waar en voor wie er gebouwd gaat worden. Maar het regelt ook kortere procedures en versneld bouwen buiten de bebouwde kom.

Nieuw is dat per regio twee derde van de nieuwbouw betaalbaar moet zijn, waarvan 30 procent sociale huur. Lukt het nu niet om genoeg betaalbare huizen op een locatie te bouwen, dan kun je dat compenseren op een andere plek. Gemeenten met weinig sociale of middenhuur kunnen gedwongen worden meer te bouwen.

Woningnood oplossen

"Het is belangrijk dat mensen met een gemiddeld inkomen in alle gemeenten kans hebben op een betaalbare woning", benadrukt Keijzer. "Iedereen kent wel iemand die al jaren aan het wachten is op een betaalbaar plekje." Volgens de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening brengt deze wet de regie daarop terug.

"Het gaat bepalen welke betaalbare woningen je waar gaat bouwen en versnelt daarbij procedures, zodat we de woningnood op kunnen lossen met elkaar." Alles bij elkaar moet het volgens Keijzer gaan lukken om uiteindelijk 100.000 woningen per jaar erbij te bouwen. "Als je kijkt naar de cijfers van vorig jaar, dan zitten we al op 82.000 woningen. En als je kijkt wat er in de pijplijn zit, dan gaan we in 2027 honderdduizend woningen realiseren."

Bekijk ook

Flexibel

Projectontwikkelaar Maarten de Gruyter ziet positieve elementen in de wet. Als een project in een buurt met veel sociale huur financieel niet haalbaar is, biedt de nieuwe wet volgens hem meer flexibiliteit.

"Op dat moment kun je zeggen: 'Weet je, we gaan hier wat meer vrije sector en wat meer middenhuur realiseren'", zegt De Gruyter. Sociale huur kan dan op een andere plek in de regio komen.

Meer geld nodig

Maar nog altijd mist de projectontwikkelaar oplossingen voor de financiële haalbaarheid van projecten. Er is volgens De Gruyter meer geld nodig. "Je kunt wel een project sneller tot stand willen brengen, maar op het moment dat een project nog steeds niet haalbaar is, dan heeft dat natuurlijk niet zoveel zin."

De bouw van betaalbare woningen, sociaal en midden, is volgens De Gruyter vaak niet rendabel. Dat bleek eind vorig jaar ook uit cijfers van de gemeente Utrecht. Volgens de gemeente lopen ontwikkelaars bij betaalbare huurwoningen soms tot 46.000 euro verlies per woning.

Bekijk ook

Kritiek van SP

Met de nieuwe woningwet wil het kabinet meer grip krijgen op het bouwen van betaalbare woningen, maar volgens SP-leider Jimmy Dijk kiest de overheid voor een 'woningmarkt' en niet voor 'volkshuisvesting'. "De markt heeft heel erg gefaald in het bouwen van betaalbare woningen voor mensen", zegt hij.

Volgens Dijk leidt de verplichting van 30 procent sociale huur per regio, in plaats van per gemeente en project, juist tot minder sociale huur. Vooral op de plekken waar het volgens de partij echt nodig is. "Het klinkt sociaal, maar het is een versoepeling. Het betekent voor gemeenten waar er meer dan 30 procent sociale huur is, dat ze minder sociale huur moeten gaan bouwen."

Miljoen woningen voor 800 euro

Daarom komt oppositiepartij SP vandaag met een radicaal ander woonplan. De partij denkt dat het haalbaar is 1 miljoen woningen te realiseren met een maximale huur van 800 euro, voor iedereen. SP-leider Dijk zegt dat dit kan door 'speculanten' aan te pakken. Dat zijn mensen die huizen opkopen om ze vervolgens met een zo groot mogelijke winst door te verkopen. Ook pleit hij om leegstand tegen te gaan en te investeren in renovatie en nieuwbouw.

"Grondprijzen bepalen nu 60 procent van de bouwkosten. Daar moeten we echt vanaf. We moeten speculanten aanpakken en keihard belasten", benadrukt Dijk, die in het uiterste geval grond zelfs wil onteigenen. "Een overheid die inderdaad gaat ingrijpen op de grondprijzen. Daar is niks communistisch aan. Er zijn onwijs veel landen in Europa die dat ook doen, en terecht."

Bekijk ook

Onrealistisch en onbetaalbaar

Critici noemen het plan van de SP onrealistisch en vooral onbetaalbaar. Volgens ontwikkelaars zou het plan in de tientallen miljarden kunnen lopen. Maar Dijk wijst op het verleden. "Voor de jaren 90 was dit doodnormaal. Toen lukte het om 100.000 woningen per jaar te bouwen. 70 tot 80 procent van de mensen kon toen een betaalbare huurwoning vinden."

Dijk wil de plannen financieren met een woonfonds van 20 miljard euro. "Als je de staatsschuld met 1,7 procent laat oplopen, kun je dit doen. We hebben de laagste staatsschuld in 50 jaar." Om het woonfonds verder te vullen kijkt Dijk ook naar de hypotheekrenteaftrek. Door dit af te schaffen boven hypotheken van 450.000 euro, zou dit volgens hem 6 miljard euro moeten opleveren.

Minister ziet niets in SP-plan

Hoewel het plan volgens de SP-leider haalbaar is, ziet projectontwikkelaar De Gruyter dat anders. De projectontwikkelaar pleit voor minder regels en lagere kosten om betaalbare woningen te bouwen.

Ook woonminister Keijzer wijst de SP-plannen voor onteigening af. "Dat is wel vrij communistisch. Het eigendomsrecht is een van de pijlers van onze rechtsstaat." Onteigening duurt volgens haar jaren en helpt woningzoekenden niet.

Hoe wil de politiek betaalbare woningen bouwen?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant