Nee, de ‘flitsmarathon’ is geen onderdeel van de Olympische Spelen. Deze week voeren politiekorpsen in heel Europa extra snelheidscontroles uit op de weg. We vroegen wat jullie wilden weten over deze actie en controles met flitsers in het algemeen.

Jullie vragen worden beantwoord door Sander van der Kint van Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV), en door woordvoerders van de Nationale Politie en het OM.

1. Waarom wordt zo'n actie nu alleen in de vakantieperiode gedaan, en niet altijd?

"We handhaven natuurlijk altijd op snelheid", zegt een woordvoerder van de Nationale Politie. "Maar deze week zijn er extra controles vanuit het Europese samenwerkingsverband RoadPol. Dat organiseert meerdere weken per jaar acties voor de verkeersveiligheid, telkens met een ander thema, zoals 'mobiel bellen in het verkeer' en nu dus 'snelheid'."

De flitsmarathon wordt dit jaar voor de tiende keer gehouden, en is ooit vanuit de Spaanse politie gestart om verkeersveiligheid tijdens lange autoritten in de vakantiemaanden te controleren.

Lange autoritten worden in een rapport van onderzoeksinstituut SVOW benoemd als een situatie waarin mensen gemakkelijk ongemerkt te hard rijden: "Na lange tijd met een hoge snelheid te hebben gereden, gaan weggebruikers hun eigen snelheid steeds meer onderschatten en ongemerkt steeds harder rijden."

2. Kunnen de extra controles niet met satelliet, zodat personeel anders ingezet kan worden?

Er doen politiekorpsen van zo'n 29 Europese lidstaten mee aan de flitsmarathon. "Lidstaten mogen zelf weten hoe ze de snelheidscontroles tijdens de actie invullen", vertelt de woordvoerder van de Politie. "In Nederland verschilt dit ook per regionale politie-eenheid. In principe zal de verkeerspolitie van de eenheid vaker radarbusjes inzetten, maar ook worden er meer lasergun-controles uitgevoerd en vanuit politievoertuigen geobserveerd."

"Politiewerk is ook maatwerk", vervolgt hij, "dus stel dat de eenheid een capaciteitsprobleem heeft, of iets anders heeft spelen wat prioriteit vereist, dan bepalen ze zelf hoe ze precies meedoen aan de actie."

Handhaving met GPS-satelliet kan in Nederland in ieder geval niet, omdat dit niet nauwkeurig genoeg is, voegt de woordvoerder van het OM nog toe.

3. Worden bij deze Europese actie ook gemiddelde Europese boetes gebruikt? Vermoedelijk liggen die lager dan Nederlandse

"Nee, hier in Nederland geldt ook tijdens de actie gewoon het boetestelsel zoals wij dat hebben. Omdat er vooral radarcontroles worden gedaan, zul je ook niet zomaar staande worden gehouden, maar zijn het vooral gewoon bekeuringen die bij je op de deurmat vallen als je een snelheidsovertreding maakt", antwoordt de woordvoerder. "En stel je bent in een ander land op vakantie, dan gelden gewoon de regels zoals ze daar altijd gelden."

4. Kan het zijn dat sommige flitspalen niet werken, maar er gewoon staan om 'bang te maken'?

Ook buiten de Europese actie worden flitscontroles volop ingezet. "Uitgangspunt is dat een flitspaal 24/7 handhaaft", laat een woordvoerder van het OM weten. Het OM gaat over het beheer van flitspalen in Nederland. "Het kan voorkomen dat een paal defect is of door bijzondere omstandigheden tijdelijk uit staat, maar in beginsel is iedere flitspaal actief."

Dat is ook logisch, vindt onderzoeker bij het SWOV Sander van der Kint, want het doel van flitspalen is om hardrijders op te merken, en daarvoor moeten de palen wel werken. "Het is niet het doel om mensen bang te maken", vertelt hij, "maar wel speelt er inderdaad iets mee wat we de 'subjectieve pakkans' noemen."

"Dat is het gevoel dat je gecontroleerd of gepakt kunt worden als je een overtreding begaat. Als dat gevoel er is, dan zie je dat mensen minder overtredingen begaan - los van of ze nou daadwerkelijk gepakt worden of niet."

5. Waarom is een app als Flitsmeister toegestaan?

"Flitspalen vallen tegenwoordig goed op en door waarschuwende apps als Flitsmeister weten mensen ook waar ze staan. Dat is een bewuste keuze", zegt Van der Kint, "want het vergroot bij mensen het gevoel dat ze gepakt kunnen worden en daardoor letten ze beter op hun snelheid."

Ook de woordvoerder van het OM ziet het nut van Flitsmeister. "Wij gaan niet over het toestaan ervan, maar zien dat het toegevoegde waarde kan hebben. Ons doel is niet om boetes op te leggen, maar om de snelheid te verlagen. Mensen zijn zich door gebruik van de app bewuster van hun snelheid en de app laat zien dat hierop wordt gehandhaafd. Daarnaast waarschuwt de app ook voor gevaarlijke situaties op de weg en voor hulpdiensten."

In het buitenland wordt vaak anders over de app gedacht. In bijvoorbeeld Duitsland is Flitsmeister verboden, omdat de overheid het belangrijk vindt dat er onverwacht wordt geflitst. De 'objectieve pakkans' - hoeveel overtreders de politie daadwerkelijk kan pakken - is dan groter. Ook zou bestuurders hiermee aangeleerd worden zich overal aan de snelheidslimieten te houden, in plaats van alleen op specifieke punten waar flitspalen zijn geplaatst.

Plotseling afremmen voor aangekondigde flitspalen, heeft kortdurend effect op de snelheid en kan bovendien files en ongevallen veroorzaken. Van der Kint is daarom meer fan van trajectcontroles. "Die zijn heel effectief in het langer terugdringen van de snelheid, en worden door weggebruikers ook als best wel eerlijk ervaren. Ze staan er altijd."

6. Waarom wordt niet overal met trajectcontroles gewerkt?

"Momenteel worden bestaande trajectcontrolesystemen op het hoofdwegennet vervangen. Nadat alles vervangen is, kijken we of uitbreiding wenselijk en ook mogelijk is", laat de woordvoerder van het OM weten.

"Trajectcontroles zijn erg dure systemen én vormen een relatief zware belasting voor de handhaving. Het OM zoekt daarom naar een juiste balans van verschillende manieren van handhaving om een zo groot mogelijk effect op de verkeersveiligheid te bereiken."

Daarbij moet ook in gedachten worden gehouden dat trajectcontrole niet op alle locaties mogelijk is: "Op 80-wegen is de infrastructuur er niet altijd, je hebt bijvoorbeeld stroom nodig voor de systemen", zegt Van der Kint. "En op wegen met veel in- en uitvoegstroken - vaak te vinden binnen de bebouwde kom - zijn trajectcontrolesystemen ook niet handig", zegt de woordvoerder van het OM.

7. Waarom worden er niet méér flitspalen langs de snelweg geplaatst?

"In principe worden er geen vaste flitspalen langs snelwegen geplaatst", zegt de woordvoerder van het OM. "Een flitspaal is niet zo geschikt voor langs een snelweg, omdat we willen voorkomen dat bestuurders met een hoge snelheid vol in de remmen gaan én omdat één flitspaal op een weg van tientallen kilometers weinig impact heeft. Flitspalen hebben op ander soort wegen een beter effect, zoals op wegen met een maximumsnelheid van 50 of 80 kilometer per uur."

Het inzetten van mobiele 'flexflitsers' biedt meer mogelijkheden, maar die zijn lastig om langs snelwegen te plaatsen, omdat voor het plaatsen zware verkeersmaatregelen nodig zijn", vervolgt de woordvoerder. "We zetten de flexflitsers wel in bij wegwerkzaamheden op snelwegen." Dan zijn er toch al verkeersmaatregelen nodig. "Dit willen we ook gaan uitbreiden en intensiveren."

8. Waarom wordt er niet veel meer binnen de bebouwde gecontroleerd, daar gebeuren meer ongelukken?

"De risico's zijn het grootst op wegen met een maximumsnelheid van 50, 70 en 80 kilometer per uur", weet de woordvoerder van het OM. "Daarnaast blijft een flitspaal een relatief duur en zwaar middel, 24/7 controle. Een weg met een lage verkeersintensiteit leent zich daarom niet zo goed voor handhaving met een flitspaal."

Toch neemt de behoefte aan handhaving op 30-wegen toe, ziet de woordvoerder. "Tot nu toe wordt daar nog niet op grotere schaal gehandhaafd, maar steeds meer gemeenten verlagen de maximumsnelheid binnen de bebouwde kom van 50 naar 30 kilometer per uur. Om te onderzoeken of flitspalen het juiste middel zijn om bij deze snelheid te handhaven, zijn we in juni gestart met een pilot in Amsterdam."

De resultaten van de pilot zijn nog niet bekend. Maar de komende jaren zal er in ieder geval steeds meer gehandhaafd worden binnen - en ook buiten - de bebouwde kom, vervolgt de woordvoerder. "Dat kan dankzij extra geld dat hiervoor is vrijgemaakt in de Voorjaarsbegroting 2023."

President Donald Trump zette deze maand een Salvadoriaan de VS uit. Dat mocht niet, bleek achteraf. Het Hooggerechtshof eist nu dat de president deze uitzetting terugdraait. Maar Trump weigert. Dit zorgt voor woede in het land, ook bij zijn kiezers.

Trump negeert vaker de uitspraken van rechters, maar nooit eerder een van het Hooggerechtshof. Toch lijkt het alsof zijn houding tegenover het hoogste rechtsorgaan in de Verenigde Staten geen gevolgen zal hebben. En hierdoor rijst de vraag: is de wet nog wel wat waard in de VS? We vroegen het aan Amerika-verslaggever Tom van 't Einde.

1. Wat is er precies gebeurd in de Verenigde Staten?

"Het gaat dus om Kilmar Abrego Garcia die legaal in Amerika verbleef. Hij woonde met zijn vrouw en kinderen in de staat Maryland en is eigenlijk zomaar opgepakt en op het vliegtuig gezet, zonder een proces", legt Van 't Einde uit.

Abrego Garcia werd op bevel van president Donald Trump naar een terreurgevangenis in El Salvador gevlogen. Maar achteraf blijkt dat dit wettelijk niet mag. "En daarvan heeft Trump al gezegd: dat was een fout, hadden we nooit moeten doen", weet Van 't Einde. "En dat is heel bijzonder, dat Trump zelf toegeeft dat hij fout zit. Het is uniek."

2. Wat wordt er gedaan om deze fout recht te zetten?

"Het Hooggerechtshof heeft gezegd dat dit niet klopt", antwoordt de Amerika-verslaggever. Het is dan ook de bedoeling dat Abrego Garcia terugkeert naar de Verenigde Staten. Maar dat is tot nu toe nog niet gebeurd. "Trump weigert dit te doen. Hij zegt dat hij officieel niet bij machte is om deze man terug te halen uit El Salvador." Alleen daar blijkt niets van te kloppen.

"Trump en de Amerikaanse regering betalen voor de gevangenen die ze in deze gevangenis in El Salvador stoppen. Daar gaat zo'n 6 miljoen aan Amerikaans geld naartoe. Ook heeft hij een heel goede band met de president van El Salvador, Nayib Bukele. Die was gister zelfs nog in het Witte Huis. Dus als Trump zegt dat die meneer per direct moet worden teruggevlogen, dan is dat zo geregeld. Maar hij wil dat niet en negeert hier dus ook de uitspraak van het Hooggerechtshof mee. En dat is wel echt uniek."

3. Waarom kiest Trump ervoor om deze uitspraak te negeren?

Volgens Van 't Einde heeft dit vooral te maken met dat Trump meer macht wil hebben dan hij daadwerkelijk heeft. "Hij wil kijken hoe ver zijn macht echt reikt. Als president wil hij veel meer macht hebben dan hij eigenlijk heeft vanuit zijn ambt, dus probeert hij dit op zoveel mogelijk vlakken uit te breiden en te kijken óf er wordt ingegrepen."

"En als hij hier vrijspel krijgt dan geeft hem dat ook weer ruimte op andere gebieden", denkt de verslaggever. "Dus het is eigenlijk gewoon een spel dat hij speelt."

4. Zijn andere Republikeinen het eens met Trumps?

"Hij wil dat iedereen loyaal is aan hem, dat niemand iets tegen hem durft in te gaan", zegt Van 't Einde. En dat geldt ook voor zijn partijgenoten. Wie hem tegenspreekt raakt vaak zijn of haar baan in de politiek kwijt. Mochten ze het niet eens zijn met de president, zullen ze dat dus niet makkelijk uiten.

"Vroeger waren er mensen die zich durfden uit te spreken tegen Trump zijn plannen, maar die zijn nu allemaal weg. Zij zijn allemaal bang voor hem. Zijn minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio bijvoorbeeld, die was vroeger heel kritisch maar die is nu bang om een onvertogen woord over Trump uit te spreken." Wat Trump doet is volgens de Amerika-verslaggever dan ook 'pure intimidatie'.

5. Wat betekent dit voor de democratie in de VS?

Als er niemand ingrijpt, kan dit volgens de verslaggever grote gevolgen hebben voor burgers van de Verenigde Staten. "Hij kan dan alle wetten in de wind gaan slaan. En als hij er zin in heeft kan hij ook Amerikaanse staatsburgers het land uitzetten of deporteren naar een andere gevangenis, zonder enig proces."

De Amerikaanse president heeft eerder al laten weten hier best voor open te staan, weet Van 't Einde. "Het kan dus elke Amerikaan die een politieke tegenstander van Trump is overkomen. Het is nu nog niet zover, maar dat is wel wat er op het spel staat."

6. Is er hier al iets van te merken in de maatschappij?

Volgens Van 't Einde wel. Hij noemt als voorbeeld Donald Trumps eis aan de prestigieuze Amerikaanse universiteit Harvard. "Daar wil hij bepalen wat voor lessen ze geven, ze mogen geen diversiteitsbeleid meer hebben en pro-Palestijnse demonstraties moeten worden verboden."

Harvard weigert dit tot nu toe te doen. Als tegenreactie heeft de regering maandag 2,2 miljard dollar aan overheidsgeld voor de universiteit bevroren. Dit komt neer op zo'n 1,9 miljard euro. "De democratie is dus zeker in gevaar."

7. Is er iemand die Trump kan tegenhouden?

Dat kan nog weleens moeilijk worden, denkt Van 't Einde. Ook noemt hij het gedrag van Trump tegenover het Hooggerechtshof gek: "Het bestaat nota bene voor een heel groot deel uit conservatieve rechters. En drie van de zes heeft hij zelf benoemd. Dus een meerderheid staat helemaal aan Trump zijn kant." Maar zelfs daar wil de president dus niet naar luisteren. "De 'checks and balances', zoals dat zo mooi heet, die in een democratie zijn verweven die werken straks misschien dus niet meer."

8. Wat betekent dit voor het bondgenootschap tussen Europa en Amerika?

"Die vriendschap zijn we natuurlijk sowieso aan het verliezen", antwoordt Van 't Einde. "Amerika heeft zich altijd opgesteld als voorbeeld van hoe je een democratie kan inrichten. Ze hebben zichzelf ook jarenlang verkocht aan de rest van de wereld, maar die tijd is wel voorbij."

Maar bondgenoten zijn we nog wel en dat zullen we voorlopig nog blijven, voorspelt hij. "Europa is ook heel opportunistisch. Als we geld kunnen verdienen, dan zijn we ook bondgenoten met dictators en autocraten. Dus stel dat het echt die kant opgaat met de Verenigde Staten, dan kunnen we dat nog prima blijven."

De opvang van Oekraïners in Nederland loopt spaak. Er is acuut meer geld nodig. De twaalf Commissarissen van de Koning en een delegatie van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten houden daarom donderdagochtend spoedberaad met asielminister Faber (PVV).

Gemeenten kunnen de voortdurende en oplopende vraag naar opvanglocaties voor Oekraïners niet bijbenen. Daardoor worden Oekraïense gezinnen die net in Nederland aankomen vaak van het kastje naar de muur gestuurd, van de ene gemeente naar de andere. In het uiterste geval kan het Rode Kruis een hotelovernachting aanbieden aan gezinnen, ouderen of zieke mensen.

121.000 Oekraïners in Nederland

Inmiddels hebben ruim 121.000 Oekraïners zich geregistreerd bij Nederlandse gemeenten. Dat is het hoogste aantal sinds de invasie van Rusland in Oekraïne in februari 2022. Het 'record' wordt van maand tot maand verbroken, mede omdat er bijna geen uitstroom is.

De afspraak donderdag tussen alle Commissarissen van de Koning en de minister is heel kort tevoren gepland. Om de volle agenda's te omzeilen, gaat het om een online overleg. Al om half negen 's ochtends begint de bespreking.

Geen helder plan

"Hier in Utrecht zitten we helemaal vol. We hebben het laatste bed deze week moeten vergeven", zegt Rachel Streefland. Zij is wethouder in Utrecht en verantwoordelijk voor de portefeuilles Asiel en Integratie.

"Er is nergens meer plek. Het grote vraagstuk is nu dat we of bestaande locaties moeten verlengen of nieuwe locaties moeten vinden. En er komt geen enkele helderheid hoe we dat moeten doen. We zijn bang dat het gaat leiden tot mensen op straat."

'Wegkijken kan echt niet meer'

Streefland is ook bestuurslid van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en zit donderdag bij het spoedoverleg met de asielminister. De provincies en de gemeenten willen dat minister Faber op korte termijn helderheid geeft over de financiering van nieuwe locaties of die verlengd moeten worden.

"Wegkijken kan echt niet meer. We moeten voorkomen dat mensen op straat komen, terwijl het echt vaak om vrouwen en kinderen gaat. We hebben ons te verhouden tot de Europese wetgeving dat mensen moeten worden opgevangen als mensen in oorlog zijn."

Tientallen vluchtelingen per week

Regiomanager Midden-Nederland van het Rode Kruis Cora Gerritsen, ziet wat het betekent dat gemeenten geen ruimte meer hebben. "We ontvangen enkele tientallen mensen uit Oekraïne elke week. Sinds de Jaarbeurs is gesloten in augustus vorig jaar en omdat ze niet bij gemeenten terecht kunnen, komen ze als laatste kans bij het Rode Kruis, ook hier in Utrecht."

"En dan lopen ze hier binnen met koffers, met een kind op de arm, oud, jong, of ziek. Op die manier komen ze hier aan en dan hopen ze nog ergens een plekje te vinden."

Laatste hoop

"We luisteren naar hun verhaal, waar ze vandaan komen, wat ze hebben meegemaakt onderweg, we laten ze even bijkomen", gaat Gerritsen verder. "En we kijken dan of we een plekje voor ze kunnen vinden. Inmiddels zijn ze dan al bij een gemeente geweest, bij verschillende gemeenten soms, en daar is het niet gelukt."

"En daar horen ze: er is geen plek meer in Nederland. En dan bellen we met de Veiligheidsregio's of locaties in het land, die wij goed kennen, of er wellicht tóch nog plek is. We willen met z'n allen graag dat er via gemeentes plekken gevonden worden. Maar het lukt gewoon niet meer. En dan is het Rode Kruis voor deze mensen de laatste strohalm."

'Er is nog steeds geweld'

Waarom er nu, 3 jaar na het uitbreken van de oorlog, nog steeds mensen uit Oekraïne naar Nederland komen? "Er is nog steeds geweld", antwoordt de regiomanager.

"We hebben afgelopen weekend gezien wat er in Soemy gebeurd is. En dat is op verschillende plekken in Oekraïne nog steeds aan de gang. Mensen beslissen nog steeds om hun land te verlaten en komen dus ook naar Nederland."