Nederlanders zijn dol op lijstjes, en aan het eind van het jaar passeert er een hele reeks de revue. Maar waarom rangschikken we zo graag? Filosoof Frank Meester legt het uit, wij zetten het op een rijtje.

De Top 2000, de Politicus van het Jaar, het Getal van het Jaar, de warmste dag, de koudste dag, de Sporter van het Jaar, de Ziekenhuis top 100, de Oliebollentest, het boodschappenlijstje... De lijst der lijsten is oneindig. En het zijn niet alleen eindejaarslijstjes waar we dol op zijn. Een mentale opruim oefening met Frank Meester, die iedere dag met een lijstje begint.

1. Orde

'Er komt een enorme hoeveelheid informatie op ons af. Zonder ordening zouden we gek worden. Die ordening gebeurt in ons hoofd en gaat vanzelf. Er zijn ordeningsprincipes zoals religie of een bepaalde manier van leven 'dit doet er toe, dat niet, zo moet je leven' maar als zoiets wegvalt blijft de behoefte aan orde bestaan. Een lijstje is dus een manier van opruimen. We vinden het ook fijn als ons huis een beetje netjes is. Dankzij lijstjes kunnen we omgaan met de wereld.'

2. Imitatie

'Op een bestsellerslijstje zie je welk boek het meest wordt gelezen. Mensen denken: 'Dat wil ik ook lezen'. Wij zijn geneigd om elkaar te imiteren. Dat wordt mimetische begeerte genoemd: kinderen spelen in een zandbak en er ligt speelgoed in de hoek waar niemand naar omkijkt. Niets aan de hand. Dan pakt een kind het en opeens willen ze het allemaal. We imiteren elkaars verlangen.'

3. Herinnering

'Muziek is erg persoonlijk en heeft te maken met herinneringen. Zo'n Top 2000 is een soort teletijdmachine: je hoort iets uit je jeugd en bent terug in die tijd en sfeer. Toen de Top 2000 in 1999 begon bestond het uit nostalgische liedjes van de mensen die toen stemden. Maar het wonderlijke is dat die liedjes nu nog steeds een belangrijke rol spelen. Uiteindelijk luistert iedereen er elk jaar naar, ook kinderen, die liedjes blijven hangen en zo houdt de lijst zichzelf in stand.'

4. Houvast

'Sommige lijstjes komen steeds weer terug. Dat is vertrouwd. We zitten in een wereld die altijd maar doorgaat, we moeten streven naar vooruitgang, naar betere baan, meer geld verdienen, maar dit komt ieder jaar terug, net als die liedjes. Dat heeft iets prettigs, iets fijns.'

5. Luisterlust

'Mensen blijven 's nachts op voor het liedje waarop ze hebben gestemd. Je kunt het ieder moment luisteren maar opblijven is leuk, dat is een wonderlijk mechanisme. Je ziet dat trouwens vaak, neem een festival. Ik hou zelf van jazz, en ga naar obscure bandjes in het BIMhuis. Daar komen misschien 20 mensen komen. Staat diezelfde groep op North Sea Jazz dan zie je opeens vierhonderd mensen staan dringen.'

6. Onderscheid

'Het is grappig onze lijstjes kunnen verschillen. Als ik door het Vondelpark loop zie ik mensen heel voorzichtig op een reiger afsluipen om een foto te maken. Wij vinden dat een heel normaal dier, misschien zelfs irritant want reigers gaan op je auto zitten en poepen deze onder. Maar reigers komen in veel landen niet voor. Daarom staat de reiger voor veel mensen hoog op het lijstje van bijzondere vogels.'

'Tegelijkertijd staan er dingen niet op lijstjes. Die doen er opeens niet meer toe, maar gelukkig zijn er mensen die gaan zelf zoeken en die vinden dat juist weer belangrijker omdat het niet op het lijstje staat.'

7. Afstrepen

''s Morgens maak ik eerst een lijstje van wat ik allemaal wil doen. Want er zitten allemaal dingen in mijn hoofd: 'Dat moet ik nog en dat ook nog' als ik er een lijstje van maak en allemaal afstreep dan word ik daar rustig van.'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.