Waarom we nog altijd beter luisteren naar witte mannen en hoe we dit kunnen veranderen

Sinds de berichten over wangedrag en machtsmisbruik bij The Voice en Ajax staat hij (weer) volop ter discussie: de witte heteroman. Hij heeft vaak de macht en kan die dus misbruiken. Het is vooral aan deze man zélf om er wat aan te doen, zeggen experts.

Naast de berichten over seksueel wangedrag, verscheen ook nog het boek De zeven vinkjes van journalist Joris Luyendijk. Daarin bespreekt hij de bevoorrechte positie van witte, hoogopgeleide, heteromannen. Toch is de discussie daarover niet nieuw. Cultureel antropoloog Jasmijn Rana en Jens van Tricht, auteur en oprichter van Emancipator, een platform voor mannen en emancipatie, zijn er al veel langer mee bezig.

Niet luisteren

De norm om geaccepteerd te worden in onze samenleving ligt hoog. Dat weet Van Tricht, die ook het boek Waarom feminisme goed is voor mannen schreef, uit ervaring. Hij is wit, hoogopgeleid en hetero en merkt dat er naar hem doorgaans beter wordt geluisterd dan, bijvoorbeeld, naar een vrouw. Zeker als zij ook nog eens niet wit is.

De witte man heeft volgens Van Tricht bepaalde privileges. Hij ziet de uitwerking daarvan vaak op de werkvloer: "Wanneer een vrouw iets zegt tijdens een vergadering is de kans groot dat er niet serieus naar haar geluisterd wordt. Terwijl, als een mannelijke collega precies datzelfde punt een paar minuten later maakt, wordt er wel naar geluisterd. Dan wordt het wel serieus genomen."

Bekijk ook

• 

  Praten over mentale gezondheid voor veel mannen nog altijd taboe: 'Je wordt snel als 'verwijfd' gezien en voor 'mietje' uitgemaakt'

  • 31-10-2021

'Verschillen vieren'

Hij vindt dat dat dat moet veranderen, zodat íédereen mee kan doen. "Het is belangrijk dat we veel inclusiever gaan samenleven. Met andere woorden: geen mensen uitsluiten zoals nu gebeurt. Uitdragen dat diversiteit er mag zijn en inzien dat iedereen als volwaardig burger meetelt. Laten we de verschillen vieren."

Volgens Van Tricht moeten we ons bij alles wat we doen afvragen of het rechtvaardig is en of het de inclusiviteit bevordert. "Dan word je je er ook bewuster van dat je bepaalde mensen buitensluit." Maar waar begin je? Een goede start is volgens Van Tricht dat we gaan luisteren naar mensen die dit probleem al eerder op de agenda zetten, mensen zoals antropoloog Gloria Wekker. Zij zette het zogeheten 'intersectioneel denken' in Nederland op de kaart.

Al jong aangeleerd

"Wij, als maatschappij, zien vaak de witte man als autoriteit", zegt ook cultureel antropoloog aan de Universiteit Leiden, Jasmijn Rana. Volgens haar krijgen we dit beeld al van jongs af aan aangeleerd. "We zagen als kind witte mannen als experts op tv en onze huisartsen waren bijvoorbeeld vaak mannen."

Het beeld is zo sterk dat zelfs mensen van kleur over het algemeen meer vertrouwen op de witte man als autoriteit, vertelt Rana. "Dat moet echt anders." Meer vrouwelijke experts op de televisie en in de politiek kunnen helpen dit beeld te veranderen, legt ze uit. "Op die manier wordt het steeds normaler om ook vrouwen in die positie te zien."

Bron: eigen foto

Vaker op tv

Daarom is representatie zo belangrijk, zegt de cultureel antropoloog. Ze is groot voorstander van vrouwenquota in bedrijven en in de politiek. "Als je meer vrouwelijke of experts van kleur op tv ziet, zorgt dat ervoor dat het normaler wordt en dat het beeld in ons hoofd verandert."

Er is geen 'quick fix' voor dit probleem, zegt ook Jens van Tricht. "Er is geen knopje waar we op kunnen drukken om dit even op te lossen. We moeten de samenleving radicaal veranderen."

Meer vrouwen in de top

Radicaal veranderen betekent volgens Van Tricht dat instituties als onderwijs, politiek, politie en het bedrijfsleven 'gedekoloniseerd' worden. Net als Rana denkt hij dan aan het instellen van vrouwenquota, maar dat is niet de complete oplossing.

"Wanneer er eenmaal 50 procent vrouwen aan de top werken, moeten we niet denken dat het opgelost is. Want het gaat er vervolgens ook om: hoe wordt er dan aan de top met elkaar omgegaan? Wordt er naar elkaar geluisterd? Het is dan ook de vraag welke vrouwen er in de boardroom komen, zijn dat witte vrouwen? Ook daar moet die diversiteit vertegenwoordigd worden."

Mannen onderdeel van de oplossing

Uiteindelijk gaat het over macht, zegt Rana. "Als witte mannen hun positie doorgeven aan andere witte mannen blijft alles hetzelfde. Zo blijft het beeld van de autoritaire witte man in stand."

Van Tricht is het daarmee eens. "Mijn uitgangspunt is al heel lang dat mannen deel van de oplossing moeten worden. Ik bedoel daarmee dat de mensen die het veroorzaken het ook moeten oplossen. Wat mij betreft moeten mannen- en vrouwenbewegingen elkaar omarmen en naar elkaar luisteren."

Bron: eigen foto

'Ga studeren'

Zelf werd Van Tricht - inmiddels 53 - op 20-jarige leeftijd geconfronteerd met de voordelen die hij heeft als witte heteroman. Vrouwen in zijn omgeving wezen hem daarop. "Ik schrok daarvan, maar heb het serieus genomen."

Hij besloot zich te verdiepen in mensen die minder vanzelfsprekend het podium krijgen en vond dat heel verrijkend. "Ik ben naar de verhalen van vrouwen, homoseksuelen en vluchtelingen gaan luisteren. Dat kan ik ook anderen aanbevelen. Ga studeren, ga over hen lezen! Verdiep je in de ander."

Bekijk ook

• 

  Van 'goede ontwikkeling' tot 'gezeur': hoe 4 mannen van verschillende generaties de discussie over grensoverschrijdend gedrag ervaren

  • 07-02-2022