Sinds de berichten over wangedrag en machtsmisbruik bij The Voice en Ajax staat hij (weer) volop ter discussie: de witte heteroman. Hij heeft vaak de macht en kan die dus misbruiken. Het is vooral aan deze man zélf om er wat aan te doen, zeggen experts.

Naast de berichten over seksueel wangedrag, verscheen ook nog het boek De zeven vinkjes van journalist Joris Luyendijk. Daarin bespreekt hij de bevoorrechte positie van witte, hoogopgeleide, heteromannen. Toch is de discussie daarover niet nieuw. Cultureel antropoloog Jasmijn Rana en Jens van Tricht, auteur en oprichter van Emancipator, een platform voor mannen en emancipatie, zijn er al veel langer mee bezig.

Niet luisteren

De norm om geaccepteerd te worden in onze samenleving ligt hoog. Dat weet Van Tricht, die ook het boek Waarom feminisme goed is voor mannen schreef, uit ervaring. Hij is wit, hoogopgeleid en hetero en merkt dat er naar hem doorgaans beter wordt geluisterd dan, bijvoorbeeld, naar een vrouw. Zeker als zij ook nog eens niet wit is.

De witte man heeft volgens Van Tricht bepaalde privileges. Hij ziet de uitwerking daarvan vaak op de werkvloer: "Wanneer een vrouw iets zegt tijdens een vergadering is de kans groot dat er niet serieus naar haar geluisterd wordt. Terwijl, als een mannelijke collega precies datzelfde punt een paar minuten later maakt, wordt er wel naar geluisterd. Dan wordt het wel serieus genomen."

'Verschillen vieren'

Hij vindt dat dat dat moet veranderen, zodat íédereen mee kan doen. "Het is belangrijk dat we veel inclusiever gaan samenleven. Met andere woorden: geen mensen uitsluiten zoals nu gebeurt. Uitdragen dat diversiteit er mag zijn en inzien dat iedereen als volwaardig burger meetelt. Laten we de verschillen vieren."

Volgens Van Tricht moeten we ons bij alles wat we doen afvragen of het rechtvaardig is en of het de inclusiviteit bevordert. "Dan word je je er ook bewuster van dat je bepaalde mensen buitensluit." Maar waar begin je? Een goede start is volgens Van Tricht dat we gaan luisteren naar mensen die dit probleem al eerder op de agenda zetten, mensen zoals antropoloog Gloria Wekker. Zij zette het zogeheten 'intersectioneel denken' in Nederland op de kaart.

Al jong aangeleerd

"Wij, als maatschappij, zien vaak de witte man als autoriteit", zegt ook cultureel antropoloog aan de Universiteit Leiden, Jasmijn Rana. Volgens haar krijgen we dit beeld al van jongs af aan aangeleerd. "We zagen als kind witte mannen als experts op tv en onze huisartsen waren bijvoorbeeld vaak mannen."

Het beeld is zo sterk dat zelfs mensen van kleur over het algemeen meer vertrouwen op de witte man als autoriteit, vertelt Rana. "Dat moet echt anders." Meer vrouwelijke experts op de televisie en in de politiek kunnen helpen dit beeld te veranderen, legt ze uit. "Op die manier wordt het steeds normaler om ook vrouwen in die positie te zien."

Bron: eigen foto

Vaker op tv

Daarom is representatie zo belangrijk, zegt de cultureel antropoloog. Ze is groot voorstander van vrouwenquota in bedrijven en in de politiek. "Als je meer vrouwelijke of experts van kleur op tv ziet, zorgt dat ervoor dat het normaler wordt en dat het beeld in ons hoofd verandert."

Er is geen 'quick fix' voor dit probleem, zegt ook Jens van Tricht. "Er is geen knopje waar we op kunnen drukken om dit even op te lossen. We moeten de samenleving radicaal veranderen."

Meer vrouwen in de top

Radicaal veranderen betekent volgens Van Tricht dat instituties als onderwijs, politiek, politie en het bedrijfsleven 'gedekoloniseerd' worden. Net als Rana denkt hij dan aan het instellen van vrouwenquota, maar dat is niet de complete oplossing.

"Wanneer er eenmaal 50 procent vrouwen aan de top werken, moeten we niet denken dat het opgelost is. Want het gaat er vervolgens ook om: hoe wordt er dan aan de top met elkaar omgegaan? Wordt er naar elkaar geluisterd? Het is dan ook de vraag welke vrouwen er in de boardroom komen, zijn dat witte vrouwen? Ook daar moet die diversiteit vertegenwoordigd worden."

Mannen onderdeel van de oplossing

Uiteindelijk gaat het over macht, zegt Rana. "Als witte mannen hun positie doorgeven aan andere witte mannen blijft alles hetzelfde. Zo blijft het beeld van de autoritaire witte man in stand."

Van Tricht is het daarmee eens. "Mijn uitgangspunt is al heel lang dat mannen deel van de oplossing moeten worden. Ik bedoel daarmee dat de mensen die het veroorzaken het ook moeten oplossen. Wat mij betreft moeten mannen- en vrouwenbewegingen elkaar omarmen en naar elkaar luisteren."

Bron: eigen foto

'Ga studeren'

Zelf werd Van Tricht - inmiddels 53 - op 20-jarige leeftijd geconfronteerd met de voordelen die hij heeft als witte heteroman. Vrouwen in zijn omgeving wezen hem daarop. "Ik schrok daarvan, maar heb het serieus genomen."

Hij besloot zich te verdiepen in mensen die minder vanzelfsprekend het podium krijgen en vond dat heel verrijkend. "Ik ben naar de verhalen van vrouwen, homoseksuelen en vluchtelingen gaan luisteren. Dat kan ik ook anderen aanbevelen. Ga studeren, ga over hen lezen! Verdiep je in de ander."

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.