radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Waarom slaapmedicatie afbouwen zo moeilijk is: 'Als het er opeens niet meer is, raak je in de stress'

Waarom slaapmedicatie afbouwen zo moeilijk is: 'Als het er opeens niet meer is, raak je in de stress'
Beeld ter illustratie.
Bron: Pexels

Een grote groep Nederlanders slikt langer slaap- en kalmeringsmiddelen dan voorgeschreven. Na 2 weken moeten die worden afgebouwd, maar in veel gevallen gebeurt dat niet. Experts vertellen wat deze pillen zo verslavend maakt en hoe je er weer vanaf komt.

Een pilletje om te kunnen slapen: soms is het nodig, maar het is dus ook al snel heel verslavend. Uit onderzoek van Trouw en Investico blijkt al dat 800.000 Nederlanders dit soort medicijnen veel te lang gebruiken. Maar ermee stoppen is niet makkelijk, hoorden we veel ook in onze chat. Wat kun je doen om de medicatie af te bouwen?

'Een soort heilige graal'

Bernadette Keizer maakte een podcast over haar slapeloosheid en verslaving aan slaapmedicatie. "De grens van normaal gebruik naar verslaving is voor iedereen anders", vertelt ze. "Op het moment dat je kampt met slapeloosheidsklachten en merkt dat je eerste neiging is om naar medicatie te grijpen, in plaats van te kijken waarom je slecht slaapt, is dat een teken dat je afhankelijk bent geworden."

Dat is ook wat Bernadette zelf ervaarde. "Het was een soort heilige graal. En ik merkte overdag dat mijn functioneren anders werd door de medicatie. Ik kreeg meer wazigheid." Het probleem is dat slaapmedicatie niet de kern van het probleem oplost, zegt Marike Lancel, bijzonder hoogleraar Slaap en Psychopathologie aan de Rijksuniversiteit Groningen en oprichter van het Expertisecentrum Slaap en Psychiatrie van GGZ Drenthe.

Bekijk ook

Onnatuurlijke slaap

Bij dit slaapcentrum ziet Lancel dat veel mensen afhankelijk worden van slaapmedicatie wanneer de middelen worden voorgeschreven. Ze benadrukt dan ook dat het geen oplossing is voor mensen met chronische slapeloosheid. Bovendien heb je bij het slikken van deze medicijnen ook een minder uitgerust gevoel doordat je anders slaapt.

"Door de medicatie wordt de diepe slaap en REM-slaap - die zorgt voor dromen - onderdrukt. Het is daardoor een hele onnatuurlijke slaap, waarbij mensen zich niet uitgerust voelen", legt de hoogleraar uit. Het slaappatroon wijkt dan heel erg af van je eigen slaap. Lancel adviseert daarom om slaapmedicatie alleen te gebruiken in acute situaties als iemand echt even moet rusten.

Gevolgen als je stopt

En dat is juist wat de middelen zo verslavend maakt, zegt Lancel. "Wat ontzettend fijn is, is dat als je een slaapmiddel inneemt, je denkt: ik hoef me geen zorgen meer te maken of ik wel in slaap zal vallen, want daar zorgt de slaappil voor." Ze ziet dat mensen opgelucht zijn om niet meer wakker te liggen en blij zijn dat ze even zijn 'weggeweest'. Maar daarin schuilt tegelijkertijd ook het gevaar.

Door slaapmedicatie weet je dat de slaap vanzelf komt. Maar als dat na 2 weken in een keer wordt stopgezet maak je je in bed weer druk of het slapen wel zal lukken, legt de expert uit. "Je hersenen zijn eraan gewend. Als het er dan niet meer is, voel je onrust, spanning en mogelijk zelfs paniek. Je mist het vreselijk." Volgens haar kun je daardoor gedurende een aantal nachten na het stoppen last krijgen van ontwenningsverschijnselen, waaronder 'trillende handen, zweten, hartkloppingen en depressieve gevoelens'.

Bekijk ook

'Je moet geduld hebben'

Toen de podcast van Bernadette uitkwam, klopten mensen ook bij haar aan voor snelle tips. "Een pleister bestaat in dit geval niet. Als je zegt dat slaaptherapie waarschijnlijk het meeste helpt, merk je dat dat niet het antwoord is dat mensen willen horen", vertelt ze. "Ik hoop dat we wat meer gaan kijken naar de psychologische hulpverlening en niet alleen medicatie."

De ervaringsdeskundige adviseert om altijd in gesprek te blijven met je huisarts of een slaaptherapeut over de medicatie en het proces. "Het is echt een marathon om aan slapeloosheid te werken. Maar je slaapritme betekent heel veel voor je leven. Je moet echt geduld hebben en positief blijven", benadrukt ze.

Gebruik langzaam afbouwen

Huisarts Roelien Vossers benadrukt dat slaapmedicatie 'verslavende middelen zijn die de levenskwaliteit beïnvloeden'. "Als je die middelen langer dan 14 dagen gebruikt dan hebben ze al niet meer het effect wat je ervan verwacht. Maar ze geven wel onthoudingsverschijnselen als je ermee stopt."

Hoogleraar Lancel raadt daarom af om slaapmedicatie na langdurig gebruik ineens stop te zetten, maar in overleg met de huisarts het gebruik langzaam af te bouwen. Ze ziet dat er nog steeds te makkelijk herhaalrecepten worden voorgeschreven en pleit daarom voor een strenger beleid.

info

Hoelang slikken mensen slaapmedicatie?

Uit cijfers van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK), opgevraagd door platform voor onderzoeksjournalistiek Investico en Trouw, blijkt dat 125.100 mensen medicijnen die tot de groep benzodiazepinen (benzo's) behoren, langer dan een jaar slikken. Nog eens 272.100 mensen slikten de medicijnen ruim 8 maanden, 410.300 mensen langer dan 4 maanden.

Geen kant-en-klare oplossing

Vossers legt uit dat er verschillende oorzaken zijn waardoor mensen verslaafd raken aan slaapmedicatie. "En je kan dan niet zomaar stoppen", vertelt de huisarts. Hoewel er geen kant-en-klare oplossing is voor mensen die lijden aan slapeloosheid, kan slaaptherapie volgens haar wel helpen om het achterliggende probleem te achterhalen.

"Je eigen gedrag en hoe je denkt over slaap en jouw slaapvermogen speelt daarin een belangrijke rol", voegt hoogleraar Lancel daaraan toe. Ervaringsdeskundige Bernadette vult aan dat er voor iedereen uiteindelijk een passende oplossing is te vinden. "Als het de eerste keer niet lukt, is er iets anders wat wel kan passen. Dus ik hoop dat mensen de moed daarin nooit opgeven."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken
Kinderen tijdens een zwemles
Bron: ANP

Nu de overheid 2,3 miljard gaat bezuinigen op het gemeentefonds, wordt ook steeds meer duidelijk dat inwoners dit het meest gaan voelen in hun portemonnee. Bij een vijfde van de gemeentes gaat de onroerendezaakbelasting met meer dan tien procent omhoog

Gemeenten hopen zo een gat te dichten in de begroting om de bezuinigingen van aankomend en volgend jaar alvast op te vangen. Dit blijkt uit onderzoek van Vereniging Eigen Huis.

Compenseren

"Sommige gemeenten geven aan die verhoging te willen compenseren met bijvoorbeeld een iets lagere riool- of afvalstoffenheffing", zegt woordvoerder van Vereniging Eigen Huis Hans André de la Porte. "Maar die ozb is niet na één jaar weg en gaat er op lange termijn dus echt wel inhakken, ondanks die compensatie."

De woonlasten zullen dus voor veel mensen oplopen. Daarbij bestaat er ook een misvatting over wat woningeigenaren financieel aan zouden kunnen zegt De la Porte. "Huiseigenaar zijn zegt helemaal niets over je bankrekening. Als je bijvoorbeeld een klein pensioen hebt, dan is een aanslag van meer dan duizend euro heel veel. Zeker als je bedenkt dat in sommige gemeenten er wel 200 euro bij komt dit jaar."

info

Wat is ozb?

De onroerendezaakbelasting (ozb) is een belasting die huiseigenaren en bedrijven aan de gemeente betalen. Hoe duurder je huis of pand, hoe hoger de ozb. Gemeenten gebruiken dit geld voor bijvoorbeeld wegen, straatverlichting en afval. Of de woonlasten in jouw gemeenten stijgen, kun je hier bekijken.

Bekijk ook

Geen bibliotheek

Een andere optie om de cijfers voor gemeenten niet in het rood te laten lopen, is het schrappen van publieke voorzieningen. Dat zijn bijvoorbeeld bibliotheken, de buurtbus, sportfaciliteiten, of ontmoetingsplekken voor jongeren.

Miriam de Boer heeft een aantal jaar geleden zo'n ontmoetingsplek in Wormerveer opgezet. Iedere dag kunnen jongeren daar in de middag terecht om te poolen, spelletjes te spelen, met elkaar muziek te luisteren of om met één van de vrijwilligers te praten over problemen thuis of op school.

Onduidelijke toekomst

Maar de toekomst van deze plek is nu onduidelijk.

"Dit jaar en al helemaal volgend jaar gaat financieel heel spannend worden. Ondanks dat mensen bij de gemeente Zaanstad hebben gezegd dat wat wij doen heel belangrijk is én niet heel duur."

Bekijk ook

Brandbrief VVD

Het maken van dit soort keuzes is moeilijk geeft ook wethouder in Zaanstad Stephanie Onclin aan. Zij verstuurde samen met 46 andere VVD-wethouders afgelopen weekend een brandbrief aan de landelijke VVD.

De wethouders uiten hierin hun zorgen over de dreigende bezuinigingen voor gemeenten in 2026, ook wel het 'ravijnjaar' genoemd. Ze stellen dat het door deze bezuinigingen niet langer lukt 'om te staan voor onze inwoners en ondernemers', waardoor het werken hen onmogelijk wordt gemaakt.

Keuzes maken

"Twee derde van onze taken worden bepaald door wettelijke regelingen. Eigenlijk krijgen we daar al te weinig geld voor. Maar dat betekent dat er maar een klein stukje overblijft waar wij echt zelf keuzes kunnen maken", zegt wethouder Onclin.

Ze gaat verder: "En dat is juist het stukje wat inwoners écht belangrijk vinden: de openbare ruimte, veiligheid, sport."

Bekijk ook

Hulp voor jongeren of toch het zwembad?

Maar ook het zwembad valt onder de publieke voorzieningen waarop bezuinigd kan worden. De gemeente Zaanstad heeft nu drie zwembaden. "Maar", zegt de wethouder, "als we teruggaan naar twee, dan kan de wachtlijst voor de zwemles van je kind alleen maar verder toenemen."

Of de ontmoetingsplek voor jongeren van Miriam de Boer open kan blijven is een voorbeeld van hoe moeilijk de keuzes zijn die gemeenten moeten maken.

Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen
Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne
De Amerikaanse president Donald Trump en Russische president Vladimir Poetin tijdens een ontmoeting in 2018
Bron: EPA

Nadat Europese leiders gisteren in Parijs samenkwamen voor spoedoverleg, zitten vandaag delegaties van zowel Rusland als de VS bij elkaar in Saoedi-Arabië. Ze praten daar verder over het beëindigen van de oorlog in Oekraïne.

De laatste dagen heerst er een crisissfeer in Europa. Sinds het telefoontje tussen de Amerikaanse president Donald Trump en de Russische president Vladimir Poetin is duidelijk geworden dat Europa steeds verder buitenspel wordt gezet. Waarom ziet Poetin in Amerika een interessante onderhandelingspartner?

Geen NAVO-lid en bezet grondgebied opgeven

Dat heeft met een aantal punten te maken, begint correspondent Joost Bosman. Daarvoor moeten we eerst even terug naar de eisen waar de Russische president mee is gekomen. Zo wil Poetin niet dat Oekraïne lid wordt van de NAVO. En daarnaast willen ze geen grondgebied inleveren.

Amerika heeft al toegezegd dat Oekraïne is uitgesloten van het NAVO-lidmaatschap. En Amerikaanse defensieminister Pete Hegseth kondigde eerder aan dat door Oekraïne bezet grondgebied moet worden teruggegeven aan Rusland.

'We doen er weer toe'

Maar dat is niet de enige reden waarom Rusland met de VS onderhandelt, legt Bosman uit. "Het is belangrijk voor het Kremlin om weer met Amerika te onderhandelen. Nu is de nieuwe president van het machtigste land ter wereld bereid om met hem persoonlijk te gaan praten over Oekraïne. En dat is ook voor Poetin heel belangrijk."

Hij zet daarmee Oekraïne en Zelensky buitenspel, gaat Bosman verder. "Daarnaast kan hij ook aan aan zijn eigen burgers tonen: 'kijk, we doen er weer toe. Zelfs de machtigste man ter wereld wil met ons praten.'" Voor Poetin is het dus ook op diplomatiek gebied van belang.

Bekijk ook

Economie

Het heeft ook te maken met de economische gevolgen die Rusland heeft ondervonden van de oorlog. Zo melden Russische media de mogelijke terugkeer van Visa en Mastercard in het land.

"Het geeft ook iets aan over de moeite die de Russen de afgelopen 3 jaar hebben gehad, dat ze zo verstoken zijn gebleven van die bedrijven. En niet meer geld konden sturen naar het buitenland", zegt Bosman.

Tegenslagen voor Rusland

Bosman ziet dat de getroffen economie een belangrijke reden is voor Rusland om Amerika actief te betrekken bij de vredesonderhandelingen. De materiële tekorten is iets waar het Kremlin zich zorgen om maakt. Zo is het defensiebudget bijna de helft van het hele budget.

"Het budget voor defensie is dit jaar opgeschroefd tot 40 procent. Dat is ontzettend veel. Dat betekent dus dat het ook heel veel geld kost. Rusland is bezig met nieuwe wapens maken, nieuwe artilleriegranaten, nieuwe tanks. Maar dat gaat gewoon te langzaam. Rusland kan de verliezen niet bijhouden. Het is gewoon niet te compenseren omdat de verliezen veel te hard gaan."

Bekijk ook

Inflatie en tekort arbeiders

Er zit dus ook haast achter voor Rusland om de oorlog met Oekraïne snel tot een einde te brengen. "Het is duidelijk dat Rusland toch redelijk op apegapen ligt en een adempauze nodig heeft."

Daarnaast ziet de correspondent dat Rusland kampt met meerdere economische problemen, zoals de inflatie en het tekort aan arbeiders. "Er zijn veel duizenden mannen naar het front gegaan. Honderduizenden zijn naar het buitenland gevlucht vanwege de mobilisatie 3 jaar geleden. Dat betekent dus dat er veel mensen te kort zijn die in de fabrieken kunnen werken, daardoor stijgen de lonen en gaat ook de inflatie weer omhoog."

Afwachten wat Trump zegt

Door aan de onderhandelingstafel te zitten kan er ook voorzichtig worden gekeken naar de terugkeer van westerse bedrijven, zoals nu al mogelijk met Visa en Mastercard. "Dat zal toch een verlichting zijn voor de economische malaise die er heerst in Rusland."

Toch houdt Bosman nog een slag om de arm. Het is eerst afwachten wat de Amerikaanse president Donald Trump gaat doen. "Wat hij nu zegt is het één, namelijk: Oekraïne kan maar beter geen lid worden van de NAVO. Maar of dat uiteindelijk ook zo gaat uitpakken, dat moeten we nog maar gaan zien. Als dat zo is, dan heeft Poetin natuurlijk duidelijk op dat punt gewonnen."

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne
Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant