Seksuele voorlichting in de klas schiet tekort, blijkt uit onderzoek van Rutgers en Ipsos. Waar kunnen pubers dan terecht? Op TikTok, blijkbaar. Bij Annette Mijnheer, een verloskundige die op haar kanaal de vragen van jongeren over seks beantwoordt.

"Waarom is mijn ene borst groter dan de andere?" Of: "Hoelang kan een erectie duren?" Het zijn zulke vragen die verloskundige Annette Mijnheer dagelijks krijgt toegestuurd op TikTok, een sociaal platform waarop korte video's gemaakt en gedeeld kunnen worden. Op TikTok beantwoordt ze onder de naam @pubersvragen prangende vragen van pubers over liefde, seks en hun veranderende lichaam. En de jongeren weten haar te vinden: in een paar maanden tijd is de 53-jarige Twentse uitgegroeid tot een waar TikTok-fenomeen.

165.000 volgers

"Dit was helemaal niet de bedoeling", zegt Annette. Ze geeft al jaren zwangerschapscursussen en maakt hier sinds kort ook filmpjes over op TikTok. Een verhaal over een tienerzwangerschap werd opgepikt door jongeren en al snel kreeg de verloskundige allerlei vragen over seks binnen. "Daar wilde ik best antwoord op geven." Op een nuchtere manier geeft zij in 1 minuut antwoord op de vragen. En dat blijkt een succes. Na twee maanden staat de teller op meer dan 165.000 volgers.

Annette beantwoordt vier of vijf vragen per dag. En dat is nog best hard werken. "Ik wil het secuur doen, ik mag de kinderen geen verkeerde antwoorden geven." Vaak zijn de vragen eenvoudig, maar hier en daar moet ook Annette onderzoek doen. "Soms spit ik een rapport van veertig pagina's door en probeer dan in 1 minuut de kern te vertellen."

Ontevreden over seksuele voorlichting

Annette's populariteit laat zien dat er veel vraag is naar seksuele voorlichting. In 2019 bleek al uit onderzoek van Ipsos en Rutgers dat jongeren niet tevreden zijn met de huidige seksuele voorlichting in de klas. Zo vindt 80 procent van de jongeren dat er meer aandacht moet komen voor het herkennen en respecteren van grenzen en mist 75 procent seksuele voorlichting in de hogere klassen van de middelbare school.

Ook Jelle Wiering is kritisch op de huidige stand van zaken. Als antropoloog deed hij jarenlang onderzoek naar seksuele voorlichting in Nederland en stond hij bovendien zelf voor de klas. Zijn conclusie: voorlichting is vaak cultureel te eenzijdig en legt de verantwoordelijkheid voor veilig vrijen impliciet bij de vrouw. Met veel plezier kijkt hij naar de filmpjes van Annette. Haar populariteit ligt volgens Wiering vooral in het medium dat zij gebruikt en de toon van haar voorlichting.

Pestgedrag

"Als je jongeren wil bereiken, is TikTok de ideale plek," zegt Wiering. Het medium is erg populair bij deze doelgroep. Bovendien kunnen de kinderen door de interactieve vorm zelf onderwerpen bepalen. Hij ziet ook de relatieve anonimiteit van het medium als een succesfactor. "Dit zijn bij uitstek vragen die je liever niet aan je docent of ouders wilt vragen. Dan is zo'n mevrouw op TikTok ideaal." Ook kunnen kinderen door klasgenoten gepest worden, als zij in de klas iets intiems delen.

Toch is het belangrijk dat kinderen beseffen dat ook op TikTok je identiteit te achterhalen is, zegt Wiering. Je bent niet onzichtbaar op het internet. Een printscreen is snel gemaakt en wat eenmaal op het internet staat, is voor eeuwig. "Daar zijn kinderen zich vaak onvoldoende bewust van." Volgens Annette komt pestgedrag op haar TikTok-pagina overigens bijna niet voor. "In het begin had ik wel een paar haters, maar die heb ik streng toegesproken en nu gaat het al een hele tijd goed."

Geen Dr. Corrie

Wat Wiering opvalt is dat Annette in een neutrale toon tegen de kinderen praat, die bijna medisch aanvoelt. "Kinderen voelen zich hierdoor serieus genomen." Die toon is bij andere televisieprogramma's over seks wel eens anders. "Bij het seksuele voorlichtingsprogramma 'Dr. Corrie' wordt bijvoorbeeld humor ingezet. Dat is misschien grappig, maar kan ook de indruk wekken dat seks iets is waar je raar over doet."

Annette's kanaal is volgens Wiering een positieve aanvulling op het hedendaagse aanbod. Toch kan het de seksuele voorlichting in de klas niet vervangen. De filmpjes zijn heel fijn voor de biologische informatie, maar seksuele voorlichting heeft soms ook de ongemakkelijke discussies in de klas nodig. Want, wat is fijne seks en hoe ga je met ingewikkelde situaties om? "Daar heeft Annette het niet echt over."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."

In 2024 kozen bijna 10.000 Nederlanders voor euthanasie, 10 procent meer dan in een jaar eerder. Toch zitten er strenge voorwaarden aan verbonden. In deze video leggen we uit hoe het proces precies werkt en waarom veel verzoeken afgewezen worden.