Ruimte voor bezinning, halal vlees, de geur van muntthee en tientallen talen die in de gezamenlijke woonkamer te horen zullen zijn. In de wijk Donderberg in Roermond start in 2021 de bouw van het eerste cultuurdiverse zorgcentrum van Limburg.

In Donderberg wonen momenteel maar liefst tachtig verschillende nationaliteiten, maar een multicultureel zorgcentrum heeft het nog niet. Het tehuis moet een plek worden voor mensen met lichamelijke klachten of dementie. De Donderhof, zoals het zorgcentrum heet, is een initiatief van zorgondernemers Tülay Arslan en Wilma Wijts. Ze doen het samen met woningcorporatie Wonen Limburg en zorgorganisatie Proteion.

Geen mogelijkheden

In alle andere provincies in Nederland bestaan al initiatieven van multiculturele woongroepen, dagbestedingen en verpleeghuizen. Limburg was de laatste provincie die nog geen cultuurdiverse zorginstelling heeft. Daar willen Arslan en Wijts verandering in brengen.

"We zagen dat er in de regio geen mogelijkheden zijn voor ouderen met een migratie-achtergrond", vertelt Arslan. Ze weet er alles van: haar moeder heeft een Turkse achtergrond, is op leeftijd en ook minder mobiel. "Ze geeft aan met leeftijdsgenoten met dezelfde achtergrond te willen zijn, maar ziet daar in haar omgeving geen mogelijkheden toe."

Bron: EenVandaag

Aandacht voor cultuur

In het zorgcentrum van Arslan en Wijts komt juist voor die culturele diversiteit extra aandacht. Onder meer op het gebied van inrichting, maaltijden en het opdienen daarvan. Ook is er ruimte voor rituelen, zoals het gebed, voor bewoners én personeel. Ook het personeel vertegenwoordigt diverse culturen.

Nu zijn niet-westerse ouderen vaak gewend om door hun kinderen in huis te worden genomen, vertelt Wijts. "Zonder ervaring en kennis is het moeilijk om 24/7 zorg te bieden, vooral aan ouderen met bijvoorbeeld dementie. Hoe graag mensen ook voor hun ouders willen zorgen, er is vaak geen ruimte voor. De kinderen hebben andere dagelijkse verplichtingen."

Oerhollandse omgeving

In reguliere zorgcentra komen de niet-westerse ouderen terecht in een oerhollandse omgeving waar bingo en hutspot de norm zijn. Voor hulpverleners is het dan vaak een extra uitdaging om zorg te geven die aansluit op de behoeften.

Mensen met dementie vallen vaak terug op het verleden en hun moedertaal, leggen de initiatiefnemers uit. In een regulier zorgcentrum herkennen ze niets. Daar werken vaak ook weinig mensen met een biculturele achtergrond, wat communiceren lastiger maakt.

Dichtbij kinderen

Om inspiratie op te doen, bezochten de twee vrouwen onder andere een Indisch zorgcentrum. "We merkten dat kleinschalige zorgcentra ouderen meer aanspreken. Daar is veel personeel dat een band wil opbouwen. Het unieke aan onze locatie is dat het middenin de woonwijk staat, waardoor bewoners echt deel uitmaken van onze wijk."

"Ouderen moeten zich thuisvoelen in ons zorgcentrum. In plaats van dat mensen het gevoel hebben dat zij hun ouders 'wegsturen', horen we graag dat ze hen verplaatsen", zegt Wijts. "We willen dat ze dichtbij hun kinderen kunnen blijven wonen. Door in te spelen op behoeften van families hopen we de keuze om ouderen naar een verpleeghuis te verhuizen wat laagdrempeliger te maken", vertelt Arslan.

Meer persoonsgerichte aandacht

Dat de drempel vaak nog te hoog is, herkent hoogleraar Tineke Fokkema. "Er is onder deze ouderen sprake van veel eenzaamheid, vaak doordat ze de taal niet spreken of zich vervelen. Ze komen uit een wij-cultuur en zijn sterk gericht op hun familie, dus wachten ze tot zij langskomen om samen te wandelen of naar de moskee te gaan."

"Daarom is er meer aandacht nodig voor het persoonsgerichte zorg en diversiteit", vertelt Fokkema. "Heb aandacht voor wat ze vroeger hebben meegemaakt of bijvoorbeeld voor wat hun muziekvoorkeur is. Vaak wordt er over de ouderen gesproken in plaats van mét hen, laat de ouderen zelf aan het woord."

Toename van niet-westerse ouderen

Nederland telt op dit moment zo'n 153.344 ouderen met een niet-westerse migratieachtergrond. De voorspelling is dat die groep zal groeien. In 2050 zullen dit er 633.834 zijn, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. "Een forse stijging van het aantal ouderen met niet-westerse migratieachtergrond, maar ondertussen wordt het aanbod van cultuurspecifieke instellingen ontoereikend", zegt Fokkema hierover.

Op de begane grond van het zorgcentrum in Roermond komen vijftien zorgstudio's voor mensen met dementie en vijftien voor mensen met lichamelijke klachten. In het najaar van 2021 gaat de eerste schep de grond in. Het jaar erop hopen de ondernemers het zorgcentrum te openen.

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."