Waarom is er sinds 2014 veel meer vraag naar medische genderzorg? De Radboud Universiteit doet onderzoek om uit te vinden wat hier speelt. En ook naar de vraag waarom zich vooral steeds meer kinderen tussen de 11 en 13 jaar melden.

Mensen die geboren zijn als man of vrouw maar zich niet zo voelen, kunnen zich melden bij een genderkliniek. De laatste jaren stijgt het aantal aanmeldingen sterk, met lange wachtlijsten als gevolg.

Relatief veel kinderen

De Radboud Universiteit onderzoekt deze toegenomen vraag naar genderzorg. Opmerkelijk is dat relatief veel kinderen aankloppen bij de genderklinieken. Kinderen tussen de 11 en 13 jaar die pas aan het begin van de puberteit last krijgen van deze problemen.

Binnen die groep zijn geboren meisjes in de meerderheid. Ze geven rond hun 11de voor het eerst aan als jongen door het leven te willen gaan en zich niet gelukkig te voelen in een meisjesrol of in een meisjeslichaam. Eenmaal in behandeling bij een genderkliniek, hebben ze - samen met hun ouders - de keuze om de puberteit af te remmen.

2 jaar hormoonremmers

Een kind krijgt dan hormoonremmers waardoor de puberteitsontwikkeling naar een volwassen vrouwen -of mannenlichaam stopt. Als ze na 2 jaar of langer nog steeds als jongen door het leven willen gaan, volgt de keuze om te starten met mannelijke hormonen.

"Als een kind eenmaal in het gendertraject zit, dan focust het zich daar helemaal op. Ook als er andere zorgen spelen zoals spanningen in de thuissituatie of een traumatische gebeurtenis", vertelt Chris Verhaak, onderzoeker en klinisch psycholoog bij het Radboud expertiscentrum voor geslacht en gender. De vraag is volgens haar of al die kinderen die nu in zo'n traject komen daar wel het beste mee zijn geholpen. "Het is niet niks, de hormoonremmers hebben effect op de botten en over de invloed op de psychoseksuele ontwikkeling of de ontwikkeling van het brein is nog weinig bekend."

Levenslang medicatie

Verhaak is verbonden aan de genderkliniek van het Radboudumc, waar sinds een kleine 3 jaar kinderen en volwassenen worden geholpen. Samen met hoogleraar communicatie en beïnvloeding Enny Das onderzoekt zij de toegenomen vraag naar genderzorg en wat er speelt bij de kinderen die zich melden. Ze is daarbij uiterst voorzichtig. "Aan de ene kant lijkt remmen van de puberteit heel fijn: je bespaart zo'n kind dat het straks geopereerd moet worden."

"Aan de andere kant is het goed om je te realiseren dat zo'n meisje een leven lang medicatie zal moeten gebruiken. Veel jonge kinderen hebben een niet-realistisch beeld. Ze denken: ik word net zoals papa. Ik zeg hen dat ze niet zoals papa worden. Het is belangrijk dat te bespreken, ook met kinderen."

Bron: EenVandaag

Al 25 jaar genderzorg

Al 25 jaar worden jongeren in Nederland behandeld voor genderdysforie: een sterk gevoel van onvrede met het geslacht waarmee ze zijn geboren en opgegroeid. De typische voorbeelden uit de eerste jaren dat deze behandeling mogelijk is, schetsen het beeld van een jong kind, bijvoorbeeld een geboren jongetje in de kleuterleeftijd, die aangeeft een meisje te zijn door bijvoorbeeld tegen zijn ouders te zeggen geen piemeltje te willen hebben.

De wens om ook lichamelijk een meisje te zijn houdt in de jaren die volgen aan. Dat er voor deze kinderen behandeling mogelijk werd, wordt door velen gezien als een doorbraak en zeer waardevol.

'Gender èn andere problemen

Maar nu, zoveel jaren verder, is de groep jonge kinderen die genderproblemen zegt te hebben zo groot geworden, dat het de vraag oproept of al deze kinderen ook medische zorg nodig hebben. Zijn ze allemaal het meest geholpen met hormoonbehandelingen of gender-gespecialiseerde psychotherapie?

"Het zou goed kunnen van niet", zegt Chris Verhaak. "Er is namelijk nog veel onduidelijk bij deze kinderen. Wat is het effect van groepsdruk, van beelden in de media en van andere problemen die spelen, zoals bijvoorbeeld autisme of een traumatische gebeurtenis of problemen in het gezin? De genderproblemen staan vaak niet op zichzelf."

Verwachtingspatroon

Bij de kinderen die zich melden zijn meisjes in de meerderheid. Ook daar kijkt Verhaak en het team naar. "Als een kind geboren wordt dan ontstaan er allemaal verwachtingen. Bijvoorbeeld dat een geboren meisje zich ook zo zal gedragen en zo voelen en dat ze op jongens verliefd zal worden."

"En dat kind gaat daar ook vanuit. Als zo'n kind in de puberteit komt en niet meer zo mee kan met meisjes die stereotype 'meisjesdingen' doen, dan moet dat kind zich daar wel staande zien te houden. Of als het kind een lijf krijgt en reacties daarop van de buitenwereld waar het zich niet prettig bij voelt, dat is moeilijk. Zeker als dat kind gevoelig is voor sociale druk."

Andere oorzaken uitsluiten

Voordat je dus in gaat grijpen in de lichamelijke ontwikkeling van een kind, moet je volgens Verhaak zicht hebben op andere omstandigheden die de genderproblemen mede kunnen beinvloeden. "Het is prachtig dat het transgendertraject er is, maar alles dat er is om medisch ingrijpen te voorkomen, moet je inzetten."

"Die puberteitshormonen zetten normaal gesproken de psychoseksuele ontwikkeling in gang. Als je die remt, dan hebben de kinderen die ontwikkeling dus nauwelijks. Dat vind ik een grote zorg. Wat betekent dat voor die kinderen en jongeren en wat betekent dat voor seksuele ontwikkeling op latere leeftijd? Dat mensen zich er vaak goed bij voelen is prachtig, maar het is toch nog moeilijk om dit te overzien."

Wel degelijk hulp nodig

Toch lijden de kinderen die zich met hun ouders melden bij de genderklinieken wel degelijk. Ze zijn somber of teruggetrokken en voelen zich ongelukkig. En er zijn kinderen die enorm opknappen van de behandeling. Dus als je niet bij een genderkliniek geholpen kan worden, waar vind je dan hulp?

Verhaak benadrukt dat het ontzettend belangrijk is dat de medische genderzorg beschikbaar is en blijft voor kinderen. Toch is een deel van de kinderen volgens haar beter gebaat bij zorg buiten het medische circuit. "Wat wij zien is dat ouders weten van de wachtlijsten en zodra het woord gender valt, ze daarom hun kind meteen aanmelden bij de genderklinieken."

Ggz ermee aan de slag

"Ik adviseer: ga met die kinderen naar de reguliere ggz, waar de gendervragen ook in de context van andere vragen besproken zullen worden." Ze geeft toe dat dat lastig is, omdat veel collega's in de ggz vaak vinden dat ze te weinig van gendervragen weten.

"Maar dat kan niet meer in deze tijd. Dat is net zoiets als een gewone psycholoog die zegt: ik weet niks van homoseksualiteit." Nu genderproblematiek een steeds groter deel wordt van onze samenleving, moet volgens haar dus ook juist de reguliere ggz daarmee aan de slag.

Veel beurskoersen staan in het rood sinds de ingevoerde importheffingen van Donald Trump. Economen maken zich grote zorgen over de handelsoorlog die gaande is, maar betekent dit dat alles duurder wordt? Nee, want de benzineprijs daalt juist.

De benzineprijs wordt namelijk voor een kwart bepaald door de olieprijs, legt olie-expert Hans Van Cleef uit. "En als de olieprijs daalt, wordt de benzine aan de pomp ook goedkoper."

Minder vraag naar olie

De prijs van olie - die dus bepaalt hoeveel wij betalen voor onze benzine - wordt bepaald door de wereldwijde vraag. Wanneer de economie bijvoorbeeld tijdens een economische crisis krimpt, daalt de vraag naar olie.

Dat komt doordat het product voornamelijk wordt gebruikt in de industrie en voor vervoer, en in een recessie is daar minder vraag naar.

Grondstoffen dalen in prijs

Niet alleen de olieprijs daalt meestal tijdens een recessie, maar ook die van andere grondstoffen, legt Van Cleef uit.

"Metaal, goud en gas zijn ook gedaald qua prijs. Dat zijn grondstoffen die cyclisch reageren. Als er minder vraag is, daalt de prijs. Dus bij economische krimp worden ze goedkoper."

Ook tijdens de coronacrisis

Economen spreken van een recessie, als er twee kwartalen op rij sprake is van economische krimp. Rabobank econoom Nic Vrieselaar haalt het begin van de coronacrisis aan als voorbeeld.

"Er was veel economische onzekerheid. De wereld stond stil. Er werd weinig geproduceerd, weinig met de auto gereden en weinig gevlogen. We zagen dat de prijzen aan de pomp toen kelderden."

Nederland nog niet in recessie

Deze keer is het niet corona, maar de ontketende handelsoorlog die zorgt voor een lagere verwachting van de economische groei. Maar Vrieselaar noemt het niet meteen een recessie voor Nederland.

"Pas na twee kwartalen op rij kan je van een recessie spreken. En die cijfers komen ook pas na het afgelopen kwartaal. Verder spelen er meer factoren mee, zoals investeringen, het stijgen van de lonen en de bestedingen", legt hij uit.

'Economie in Amerika staat onder druk'

"In de VS is de kans op een recessie wel groter door de importtarieven", schat de econoom in.

"Alles uit het buitenland wordt duurder, dus de verwachting is dat de Amerikanen minder gaan besteden. De economie staat daar wel onder druk."

Al sinds het aantreden van kabinet-Schoof kijkt politiek Den Haag met angst en beven uit naar de onderhandelingen over de Voorjaarsnota. Maar wat is deze nota precies en waarom is die zo belangrijk? "Na Prinsjesdag het belangrijkste financiële moment."

Het ministerie van Financiën is vanaf vandaag weer even het middelpunt van politiek Den Haag. Minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) en de fractievoorzitters van coalitiepartijen VVD, PVV, NSC en BBB proberen het daar de komende dagen eens te worden over de Voorjaarsnota.

Begroting van het lopende jaar

De Voorjaarsnota is het document waarin de begroting van het lopende jaar wordt aangepast. Dit gebeurt altijd in het voorjaar. Verder is de Nota ook het document waarin vooruit wordt gekeken naar toekomstige begrotingen.

Dit is elk jaar een spannend moment, maar dit jaar wordt er gesproken over miljarden euro's aan opgespaarde problemen.

Politieke 'wenslijstjes'

Daarbovenop komen ook nog de politieke 'wensenlijstjes' - van lagere huren tot extra geld voor gemeenten - die samen tot miljarden én miljarden euro's extra optellen.

En omdat het onderlinge wantrouwen in de coalitie groot is, gonst het in de Haagse wandelgangen daarom al maanden dat het kabinet wel eens hierom zou kunnen vallen.

Pittige gesprekken

"Het worden wel pittige gesprekken, verwacht ik", geeft minister Heinen toe tegenover EenVandaag. "De wensen zijn natuurlijk hoog, maar ik heb nog geen dekking gezien. En daar zit natuurlijk altijd de moeilijkheid in: hoe ga je het betalen?"

"Ik snap heel goed de wens voor extra uitgaven, maar matig want we krijgen het niet altijd uitgegeven en de inflatie is hoog, dat moeten we niet aanwakkeren", zegt de minister van Financiën.

'Lopen we op schema?'

"Het is na Prinsjesdag het belangrijkste financiële moment van het jaar," benadrukt Wimar Bolhuis over de Voorjaarsnota. Bolhuis is gespecialiseerd in overheidsfinanciën en als econoom verbonden aan de Universiteit Leiden.

"We hebben met Prinsjesdag een begroting voor 2025 gemaakt. Bij de Voorjaarsnota wordt gekeken: hoe gaat het eigenlijk met de uitgaven en de inkomsten? Loopt dat op schema?"

Alvast vooruitblikken

Een tussentijdse check van het huishoudboekje van de overheid dus, gecoördineerd door de minister van Financiën. Maar volgens econoom Bolhuis is het meer dan dat alleen.

"Het is ook belangrijk omdat je alvast met elkaar vaststelt welke uitgaven je wilt doen in de begroting voor de komende jaren. Dat is belangrijk. Wil je meer uitgeven aan bepaalde onderwerpen? Moet je de komende jaren problemen oplossen?"

Begrotingsregels

Al die wensen zijn gebonden aan speciale spelregels, zegt Bolhuis. "De begrotingsregels stellen bijvoorbeeld dat je niet zomaar extra uitgaven mag doen als minister. Daar moet goedkeuring voor zijn. En als je dat wil doen, zou je bijvoorbeeld extra moeten bezuinigen."

Een andere regel waar alle partijen zich aan moeten houden: "Daarnaast is er de regel dat als je meevallers hebt op je begroting, dat je die niet zomaar opnieuw mag uitgeven. Die moeten terug naar het ministerie van Financiën. Zo komt er weer ruimte voor andere ministeries om geld uit te geven."

Politieke wensen

En extra geld willen alle coalitiepartijen maar al te graag uitgeven. Zo gek is dat volgens Bolhuis niet, want zo halverwege het jaar ontstaan er allemaal nieuwe politieke wensen. Denk aan extra geld om de energierekening naar beneden te brengen, de huren en benzineprijzen te verlagen of de kinderopvang goedkoper te maken.

Maar ook de situatie in Oekraïne en de opstelling van de Amerikaanse president Donald Trump dwingen tot extra investeringen in defensie.

Nog meer geld nodig

Daarnaast heeft het kabinet ook nog geld nodig om de BTW op cultuur, media en sport te verlagen. Er is verder ook geld nodig om het stroomnet te verzwaren, de problemen met de vermogensbelasting zijn nog altijd niet opgelost, en er is ook extra geld nodig om de WIA-uitkeringen te compenseren.

En dan hebben we het nog niet eens gehad over extra geld voor de stikstofproblemen en om de jeugdzorg in gemeenten te verbeteren.

Staatsschuld

PVV, NSC en BBB zien de oplossing voor deze problemen in de lage staatsschuld die Nederland heeft. Daardoor zouden we makkelijk miljarden euro's kunnen lenen om al die wensen te betalen. "Nederland heeft een relatief lage staatsschuld, ongeveer 45 procent van het bruto binnenlands product. Dat is internationaal gezien laag," erkent Bolhuis.

De vraag is alleen of het verstandig is de staatsschuld op te laten lopen. "Je zou deze kunnen laten oplopen, maar de belangrijkste vraag is natuurlijk wat ga je met dat geleende geld doen? Ga je met dat geld dan investeringen doen die zich ook terugbetalen?"

Nieuwe planning

De conclusie volgens Bolhuis? "Het is een schaarstediscussie. Je moet kiezen. Dus dat wordt voor het kabinet wel een lastige keuze. Want er zijn gewoon vier partijen met verschillende belangen," zegt Bolhuis.

"Maar uiteindelijk is het de minister van Financiën en de minister-president om een keuze te maken en de nieuwe plannen voor 1 juni naar de Tweede Kamer te sturen."