Tussen de verschillende delen van opvoeringen van klassieke muziek wordt eigenlijk nooit geklapt, want 'dat heurt niet'. Waarom die ongeschreven regel eigenlijk bestaat, was gespreksonderwerp tussen Paulien Cornelisse en Botte Jellema in de podcast 'Eeuw van de Amateur'. Jellema komt met een verklaring: "Er is een componist geweest die zei: 'tussen deze stukken wil ik geen applaus'. En dat is door iedereen overgenomen." Klopt het dat één componist verantwoordelijk is voor de stilte, die er nu vaak is tussen de verschillende delen van een muziekstuk?

Lange tijd was er juist veel reuring tijdens concerten. Volgens Leo Samama, componist en musicoloog, vond een componist als Mozart (1756-1791) het juist fijn als het niet doodstil was. Zo schreef hij in een brief aan zijn vader dat hij bewust aanpassingen had gedaan voor het Franse publiek. Dat werkte, want die reageerden met enthousiast applaus. Dat was niet het enige, volgens Samama. "Er waren violisten die achter hun rug speelden. Dat en meer circusachtige dingen kwamen tussen de muziek".

De omslag

Beethoven (1770-1827) was de eerste componist die dit soort afleidende zaken onmogelijk maakte. Samama: "Hij componeerde zo dat het orkest geen pauze mocht laten tussen de stukken. Dit maakte dat er helemaal geen tijd was voor applaus." Andere componisten volgden vervolgens Beethovens voorbeeld.

Bart Schneeman, artistiek leider van het Nederland Blazers Ensemble, wijt het fenomeen aan de Oostenrijkse componist Hans von Bülow (1830-1894). Deze componist stelde een lijst op van regels waar het publiek zich aan moest houden tijdens de opvoeringen. Schneeman: "Dit is bijzonder invloedrijk geweest, want nu ruim 150 jaar verder zijn er nog steeds mensen die zich inhouden, omdat ze denken dat het niet gewaardeerd wordt." 

Het doel van de muzikant 

De podcastmaker Botte Jellema heeft gelijk als hij zegt dat er vroeger veel meer applaus en andersoortig geluid was bij klassieke concerten. Maar dat één componist voor de omslag heeft gezorgd, is iets twijfelachtiger. Er zijn waarschijnlijk diverse componisten geweest die zich sterk hebben gemaakt voor het terugdringen van applaus. De één door zijn muziek anders te laten spelen, de ander door opgelegde regels. 

Voor Schneeman zou het sowieso eigenlijk anders moeten zijn. "Wij moeten op zo'n manier optreden, met onze muziek en met ons voorkomen, dat het publiek vanzelf ademloos gaat luisteren."  Het publiek moet dus niet stil zijn uit beleefdheid, maar omdat ze niets willen missen van de muziek.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.