Waarom je de coronapandemie beter als marathon dan als sprintje kunt zien en hoe je hoop houdt

"Een marathon bereid je anders voor dan een sprint. Dan ga je andere dingen doen, je op andere dingen focussen", zegt ggz-directeur Judith de Heus. Op andere dingen focussen, dat is volgens haar precies wat we moeten doen om de pandemie vol te houden.

'We zijn er bijna', zei demissionair premier Mark Rutte een half jaar geleden. Vaccineren zou de weg zijn uit de coronacrisis, het licht aan het einde van de tunnel. Maar nadat we afgelopen zomer even van dat licht mochten proeven, lijkt het tij nu drastisch gekeerd: besmettingscijfers lopen op met meer maatregelen als gevolg.

'Nood is hoog'

Ggz-psycholoog Gijs Coppens maakt zich in elk geval zorgen om wat komen gaat. Hij is de oprichter van Open Up, een plek waar jongeren terecht kunnen met een hulpvraag over hun mentale welzijn. Niet eerder zag hij zoveel hulpvragen binnenstromen als afgelopen maand.

Met uitzondering van maart 2020, de eerste maand van de eerste 'lockdown'. "De nood is hoog. Zeker bij de generatie tussen de 20 en 35 jaar oud."

Misser van het kabinet

Dat ligt niet alleen aan corona, zegt Coppens. Maar hij ziet wel dat de maatregelen en het gebrek aan perspectief invloed hebben op het mentale welzijn. "We zien dat de mentale last van mensen meer naar boven is gekomen door corona. Maar ook dingen als de klimaatcrisis, woningnood en hoge gasprijzen spelen een rol. Het is een optelsom." Daar komt bij dat de dagen korter worden.

Bij het aankondigen van de nieuwe maatregelen vorige week, noemde het kabinet geen directe einddatum. Dat was een misser, vindt Coppens. "Een leider moet altijd perspectief bieden, in elke crisis. Je kunt geen slecht nieuws geven zonder vervolgens hoop te bieden. Je kunt best een keer somber zijn, maar met perspectief kom je er wel weer uit. Verlies je perspectief, dan verlies je moraal."

Veerkracht verminderd

"Je merkt dan dat de veerkracht van veel mensen wat verminderd is", zegt Judith de Heus, directeur Noord-Nederland van ggz-aanbieder Mentaal Beter. "De flexibiliteit die we voor de zomer nog voelden van 'we gaan dit allemaal met elkaar doen', wordt minder doordat we het langer moeten volhouden. Het lijkt alsof het uithoudingsvermogen verdwijnt."

Ook De Heus maakt zich zorgen. "Vooral jongeren hebben de afgelopen tijd veel moeten inleveren. Bij hen zien we dan ook een flinke toename aan mentale klachten. Op de lange termijn gaan we hier in de zorg denk ik veel van merken."

Stijgende hulpvraag

Het is nu zoeken naar oplossingen om aan de stijgende hulpvraag te voldoen. "Het lastige aan de zorg is dat er altijd veel druk op heeft gestaan en er altijd meer vraag is geweest dan we kunnen beantwoorden."

Mentaal Beter probeert net als veel andere instellingen nieuwe dingen te bedenken, zoals omschakelen naar digitale zorg. Of mensen in groepen behandelen in plaats van individueel. "Daarmee hopen we toch een antwoord te bieden op de alsmaar stijgende vraag."

'Houd hoop'

Maar hoe houden we het vol? Volgens ggz-directeur De Heus is het de kunst om de pandemie niet te zien als een sprintje dat je 'even' moet trekken, maar als een marathon. "Een marathon bereid je anders voor dan een sprint. Bij een marathon focus je op andere dingen."

Hoop houden is heel belangrijk, volgens De Heus. "Hoop maakt dat je gemotiveerd bent om door te gaan. Leg de focus op de dingen waar je blij van wordt. Als je bijvoorbeeld blij wordt van je vrienden ontmoeten, moet dat dan per se in een café of kan dat ook op een andere manier? Kijk naar wat nog wel kan. En probeer zo dat kleine stukje hoop te vergroten."

Stip op de horizon vinden

"Accepteer de dingen waar je geen invloed op hebt, zoals coronamaatregelen, en richt je op dingen waar jij wel iets aan kunt veranderen", vult psycholoog Coppens aan. "Zoek zelf naar perspectief en houd het klein. Denk bijvoorbeeld: 'ik kan dagelijks ten minste een wandeling maken'."

"Droom over de vakantie die je in maart of april kan vieren, en denk vast na over wat je daar graag zou willen doen. Bedenk met welke mensen je samen wilt komen met Kerst en ga dat alvast regelen voor jezelf. Vind zelf een stip aan de horizon waar je je op kunt focussen."