meer NPO start

Waarom grijpen de Verenigde Staten niet in in Oekraïne? 'China is de grote concurrent, niet Rusland'

Waarom grijpen de Verenigde Staten niet in in Oekraïne? 'China is de grote concurrent, niet Rusland'
Amerikaanse president Joe Biden
Bron: EPA

Polen wil een vredesmissie onder NAVO-vlag, steeds meer landen leveren wapens aan Oekraïne, maar de Verenigde Staten houden zich relatief rustig. Dat terwijl er in eerdere conflicten in de wereld altijd wel een rol voor het land was.

Waar er voor een inval in Irak door de Verenigde Staten bijvoorbeeld bewijsmateriaal werd gefabriceerd, en er ook pro-actief door de Amerikanen in andere landen gevochten werd, gebeurt dat voorlopig niet tijdens de oorlog in Oekraïne.

Kleine economie

Uiteraard wil het land niet de aanstichter zijn van een mogelijke situatie die je in een potentiële Derde Wereldoorlog kan brengen. Maar wat daarnaast óók een rol speelt, is China, zo ziet Amerika-kenner Paul Verhagen van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies.

"Rusland is economisch niet belangrijk voor de Amerikanen. Het is een land met een economie ter grootte van Canada. Het is vooral lastig dat Rusland wel kernwapens heeft. Maar waar politiek gezien de meeste interesse naar uit blijft gaan in de Verenigde Staten is China."

'Oorlog kan handig uitpakken'

Verhagen trekt dan ook een direct verband tussen de Amerikaanse militairen die afgelopen zomer Afghanistan verlieten en de rol van China. "Amerikaanse troepen zouden eigenlijk praktisch allemaal richting de Zuid-Chinese Zee gaan."

"Daar zit nu het strategische element dat voor de Verenigde Staten van belang is; China, Azië. Eigenlijk is deze oorlog nu met Rusland en Oekraïne een niet voorziene gebeurtenis, die voor Amerika wel eens handig kan uitpakken."

2 procent NAVO norm

Wat Verhagen daarmee bedoelt, is dat Europese landen massaal hun Defensiebudget verhogen. In veel gevallen wordt de NAVO-norm van 2 procent van het bruto nationaal product gehaald. Dat geld gaat dan dus naar Defensie.

"Zelfs Duitsland, dat zich tot voor kort zeer pacifistisch opstelde, doet nu volop mee." Het is een fascinerende ontwikkeling dat deze oorlog de Europeanen uit hun Post-Koude Oorlog pacifisme heeft gehaald." Daarmee zien de Verenigde Staten een Europa ontstaan dat zichzelf kan beschermen bij toekomstige conflicten. "En dus kunnen de Verenigde Staten zich weer meer op Azië richten."

Onmogelijke positie

Dat is goed nieuws voor de Amerikanen. Want ze zitten er überhaupt niet te wachten om wéér betrokken te raken in een oorlog. "Je kunt er als leider politiek gezien van profiteren, iedereen zal ineens achter de leider van het land staan."

"Maar het kan ook tegen je werken. Zoals bij Vietnam en bij Afghanistan of Irak ook gebeurde, daalt de steun voor een oorlog heel erg snel als er lijkkisten met Amerikaanse soldaten in Amerika aankomen."

Wel zorgen over kernoorlog

"Dat is een krachtig beeld, en de vraag is wat je dan ineens doet als president. Je kunt als je troepen stuurt dan niet ineens terugtrekken, maar je wil ook niet escaleren. Dat is echt een onmogelijke positie waar ze niet in terecht willen komen", zegt Verhagen.

"Hoe klein de kans ook is, je moet je er wel zorgen om maken: een mogelijke kernoorlog. Daarom zien we alles wat er gebeurt over wapenleveranties of mogelijke leveranties nu zo transparant gebeuren. Normaal zou je namelijk zeggen: doe dat in het geheim. "Maar hier is de boodschap echt: dit is wat wij (Westerse landen, red.) gaan doen, dus denk er maar niet aan (Rusland, red.)."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom volgens deze expert Iran en de VS in gesprek willen over atoomakkoord: 'Jonge mensen willen vrijheid'

Waarom volgens deze expert Iran en de VS in gesprek willen over atoomakkoord: 'Jonge mensen willen vrijheid'
Een voetbalfan tijdens een vriendschappelijke wedstrijd tussen Iran en de VS in 2000
Bron: ANP

Iran en de Verenigde Staten zitten vandaag om de tafel in Oman om een nieuw atoomakkoord af te sluiten. President Donald Trump stapte in 2018 uit het vorige akkoord, waarom zijn de landen nu weer in gesprek? "Alternatief is bombardementen."

Iran-deskundige en analist bij het Haagsche Instituut Geopolitiek Damon Golriz verwacht dat beide landen heel positief de gesprekken van vandaag ingaan. "En dat er ook eigenlijk een rail wordt gelegd voor de bewegingen die meer richting diplomatie gaan in plaats van oorlogsretoriek."

'Amerika wel kernwapens tegenhouden'

De gesprekken gaan dus over een nieuw atoomakkoord tussen Iran en de VS, waarin de landen afspraken maken over het nucleaire programma van Iran en wat ze met die technologie doen. "Het heeft alleen maar een politiek besluit nodig om zometeen kernwapens te maken. En dat wil Amerika tegenhouden."

De reden dat de VS toenadering zoekt heeft volgens Golriz te maken met de rivaliteit tussen de VS en China, waar het Midden-Oosten tussen zit. "Het is een veld waarin energie en logistiek een belangrijke rol spelen", legt hij uit. "En wat Iran wil is eigenlijk minder sancties, omdat de Amerikanen heel veel sancties hebben opgelegd de afgelopen paar jaar. En natuurlijk ook dat er geen oorlog komt."

Bekijk ook

De vorige 'Iran-deal'

Dit is niet de eerste keer dat Iran en de VS praten over kernprogramma's. In 2015 waren de landen het al eens geworden over het Iraanse kernprogramma. Iran zou volgens dit plan afzien van het maken van kernwapens. In ruil daarvoor beloofde landen zoals de Verenigde Staten en Europese landen om economische sancties tegen Iran op te heffen.

Toen Donald Trump in 2018 begon aan zijn eerste termijn als Amerikaanse president stapte hij uit het akkoord, ook kondigde hij nieuwe sancties aan op Iran. Sindsdien houdt Iran zich ook steeds minder aan de afspraken uit het akkoord.

'Iran moet gesprek aangaan'

Volgens de Iran-deskundige is dit het juiste moment om te praten over een nieuw akkoord. "Iran is ontzettend verzwakt na 7 oktober door de aanvallen van Israël op bijvoorbeeld Hezbollah, Hamas en de Houthis." Dat zijn allemaal groepen die militair gesteund worden door Iran.

"Er is ook een militaire opbouw in de regio door Amerika die ongekend is in de afgelopen 20 jaar", vertelt Golriz. "Dat samen zorgt ervoor dat Iran het gesprek moet aangaan, omdat het alternatief bombardementen is."

Hamas, Hezbollah, Houthi's: de invloed van Iran uitgelegd

'Regime wordt niet gedragen door bevolking'

Volgens Golriz heeft Iran nu ook te maken met veel interne problemen, wat een belangrijke reden is om in gesprek te gaan. Zo waren er de afgelopen jaren veel demonstraties voor vrouwenrechten. "Het regime wordt niet gedragen door de bevolking. Jonge mensen willen meer vrijheid, een westerse manier van leven. Dit regime kan dat niet geven."

"Economisch gaat het ook heel slecht", gaat hij verder. "Het land is gesanctioneerd op allerlei manieren. Je kan hier bijvoorbeeld geen geld over maken naar Iran als je familieleden hebt." Ook mogen veel bedrijven niet handelen met Iran, hierdoor is het land economisch grotendeels afgesloten van de rest van de wereld.

'Trump wil voor vrede zorgen'

De reden dat de VS het gesprek opnieuw aangaat, heeft volgens Golriz vooral te maken met president Trump zelf. "Hij wil een deal sluiten omdat hij de president wil zijn die voor vrede zorgt", legt hij uit.

President Trump wil volgens de Iran-deskundige het land naar zich toetrekken, om meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. "Waar dus energie en logistiek een belangrijke rol spelen. En dat samen zorgt ervoor dat er voldoende politieke wil is om deze bijeenkomst te laten slagen."

Waarom volgens deze expert Iran en de Verenigde Staten in gesprek willen over atoomakkoord

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant