Waarom de zorg in Nederland steeds duurder wordt

Traditiegetrouw maakte DSW deze week als eerste verzekeraar de nieuwe zorgpremie bekend. Ook dit jaar is die weer gestegen. De zorg wordt alsmaar duurder. Dit is hoe dat komt.

DSW rekent in het nieuwe jaar 158,50 euro per maand voor de zorgpremie. Dat is 9,50 euro hoger dan afgelopen jaar.

Zorg voor ouderen

"Wat de zorg in Nederland relatief duur maakt," zegt hoogleraar marktordening in de gezondheidszorg Marco Varkevisser, "zijn onder andere de uitgaven aan langdurige zorg."

De zorg voor ouderen, waar het met name over gaat, is in veel landen op een andere manier georganiseerd, legt hij uit. "Daar wordt bijvoorbeeld meer zorg overgelaten aan de familie."

Hokjesdenken

Door de vergrijzing zijn er in ons land steeds meer ouderen met vaak meerdere aandoeningen, vertelt hoogleraar evaluatie van de zorg Carin Uyl-de Groot. "Maar die mensen zien dan vijf verschillende dokters om te horen wat er aan de hand is, in plaats van één arts die naar het hele beeld kijkt."

Van dat 'hokjesdenken' moeten we af, vindt zij. Zeker omdat ook de personeelskosten in de zorg flink stijgen vanwege nieuwe CAO-afspraken.

Veel overbodige zorg

Daarnaast wordt er veel overbodige zorg gegeven, volgens Uyl-de Groot. De zorg kan een stuk doelmatiger, zegt zij.

"Als een huisarts een labtest doet en de patiënt is de volgende dag in het ziekenhuis, dan wordt daar exact diezelfde tetst nog eens gedaan. En dit soort dingen gebeuren duizenden keren per dag."

Dure geneesmiddelen

Uyl-de Groot houdt zich in haar werk vooral bezig met nieuwe dure geneesmiddelen. Dat zijn middelen waarvan duidelijk is dat bepaalde ernstig zieke patiënten er veel baat bij hebben, maar die niet voor iedereen even goed werken.

Ook die geneesmiddelen zorgen voor hoge kosten. Farmaceutische bedrijven vragen namelijk de hoofdprijs voor dit soort middelen. En dat heeft weinig te maken met de kosten voor ontwikkeling van die medicijnen, zoals vaak wordt gedacht.

Commerciële bedrijven

"Farmaceutische bedrijven vragen wat ze voor een medicijn denken te kunnen krijgen. Het zijn nu eenmaal commerciële bedrijven die aandeelhouders en investeerders aan zich moeten binden. Dat maakt het soms lastig", zegt Uyl-de Groot

Want de prijzen zijn hoog: "Je hebt nieuwe kankerbehandelingen, vaak immunotherapieën, die tussen de 80.000 en 100.000 euro per patiënt kosten. Er zijn cel- of gentherapieën tussen de 300.000 en 450.000 euro. En dure middelen als Libmeldy en Zolgensma van 2 tot 3 miljoen euro", vertelt de hoogleraar.

Eerlijkere prijzen

In een groot Europees verband wil Uyl-de Groot ervoor zorgen dat die prijzen eerlijker worden. Zonder te vervallen in een 'wij-zij-discussie' met de farmaceutische industrie. Ze onderzoekt onder andere of de prijs van een nieuw geneesmiddel gekoppeld kan worden aan hoe goed het werkt.

"Bij veel immunotherapiën bijvoorbeeld is het zo dat ongeveer 20 procent goed reageert en dat 80 procent van de mensen die ermee behandeld wordt er geen baat bij heeft. Wat nu als je er om die reden minder voor hoeft te betalen? Dat soort ideeën werken we uit."

'Stijging nog geen probleem'

Dat door de toenemende zorgkosten de premie ook stijgt, is op dit moment volgens hoogleraar Varkevisser nog geen probleem. "Mensen die het niet kunnen betalen, kunnen aanspraak doen op de zorgtoeslag. En als je ziek wordt, hoef je maar een klein deel zelf te betalen."

In sommige Europese landen is dat andersom, vertelt hij. "Er zijn landen waar mensen minder premie betalen voor de ziektekostenverzekering dan hier, maar dat zijn wel landen waar de eigen bijdragen over het algemeen fors hoger liggen."

Kleiner basispakket

Varkevisser: "We hebben in Nederland een wettelijk eigen risico van nu nog 385 euro per jaar en dat is internationaal gezien heel laag. In landen waar de premie lager is, hebben mensen ook een verplichte zorgverzekering, maar het basispakket is daar vaak kleiner en de eigen betalingen zijn hoger."

"Dat betekent dat de zorg daar voor mensen met een lager inkomen minder toegankelijk is dan in Nederland."

Verlaging eigen risico slecht idee

Zowel Varkevisser als Uyl-de Groot vindt het voorgenomen plan van het nieuwe kabinet om het eigen risico te verlagen geen goed idee. Mensen zullen daardoor uiteindelijk allemaal meer zorgpremie gaan betalen, zeggen zij.

Varkevisser legt dat uit met een berekening: "Als je serieus ziek wordt, en je hebt 10.000 euro aan zorgkosten in een jaar, dan krijg je in Nederland 9.615 euro vergoed uit de collectieve pot. Je hoeft maar 385 euro zelf te betalen en dat mag ook nog eens gespreid."

'Scherpere keuzes maken'

In plaats het eigen risico fors te verlagen, waardoor de zorgpremie voor iedereen flink omhoog zal gaan vanaf 2026, zou het volgens Varkevisser slimmer zijn om te kijken hoe de groei van zorgkosten een beetje afgeremd kan worden.

"Dat doe je het beste door niet weg te lopen voor scherpe keuzes over wat je vergoedt en wat niet (meer)."