VVD en CDA willen onderscheid maken in soorten vluchtelingen: 'Als oorlog of ramp voorbij is, moeten mensen weer terug'

Coalitiepartijen VVD en CDA willen dat vluchtelingen voortaan twee soorten statussen kunnen krijgen. Maar D66 en CU zijn hier vasthoudend op tegen. CDA-Kamerlid Bart van den Brink: “We moeten snel meer grip krijgen op instroom.”

Het is een van de grote hoofdpijndossiers van het kabinet: het asielbeleid. De tentenkampen bij het aanmeldcentrum in Ter Apel staan nog vers in het geheugen. Nog altijd zijn er te weinig opvangplekken, terwijl er dit jaar 70.000 nieuwe asielaanvragen worden verwacht.

Onderscheid

De vraag hoe om te gaan met de toenemende instroom van asielzoekers leidt tot spanning in de coalitie: VVD en CDA willen het asielbeleid aanscherpen, maar D66 en ChristenUnie staan daar niet om te springen.

Een nieuwe splijtzwam in de coalitie is het 'tweestatusstelsel', dat de twee rechtse regeringspartijen willen invoeren. In zo'n nieuwe systeem wordt er onderscheid gemaakt tussen 'erkende vluchtelingen' en zogenoemde 'subsidiair beschermden'.

Minder rechten

Binnen die eerste categorie vallen vluchtelingen die persoonlijk gevaar lopen in hun land van herkomst, zoals mensen die op een dodenlijst staan of vanwege hun geaardheid niet veilig zijn. In de tweede categorie vallen mensen die vanwege een oorlog of natuurramp op de vlucht zijn, maar persoonlijk niet direct in gevaar zijn.

De verwachting is dat deze vluchtelingen weer terug kunnen naar hun land van herkomst. Het idee is volgens beide partijen deze laatste categorie minder rechten te geven, bijvoorbeeld als het gaat om het recht de familie over te laten komen.

België en Duitsland doen het al

Volgens CDA-kamerlid Bart van den Brink is het nodig om dit onderscheid te maken, om 'meer grip' op de instroom te krijgen van asielzoekers. Van den Brink: "Dit nieuwe systeem betekent als iemand vlucht omdat hij voor zijn geloof vervolgd wordt, diegene een permanente bescherming krijgt, en een andere vluchteling die vlucht uit een oorlogssituatie een tijdelijke bescherming krijgt. Dat kan betekent dat als de oorlog voorbij is diegene weer terug moet."

België en Duitsland hebben al zo'n systeem. Nederland is om die reden volgens de CDA'er aantrekkelijker voor asielzoekers. Van den Brink: "Wij willen meer grip krijgen en qua systeem meer in lijn komen met landen als Duitsland en België. Zodat het niet meer is dat mensensmokkelaars kunnen zeggen dat vluchtelingen naar Nederland moeten gaan omdat ze daar de meeste bescherming van heel Europa krijgen."

Haast

Van den Brink erkent dat het dit plan gevoelig ligt in de coalitie, vooral bij D66 en de ChristenUnie. Toch is er haast geboden. "Het kabinet moet snel komen met plannen, want we wachten al veel te lang."

"Wat mij betreft voor de zomer. Ik ga hier in ieder geval elke week naar vragen. De migratiecijfers gaan onze spankracht te boven en dit is een van de concrete mogelijkheden die we hebben, laten we die we die dan ook inzetten."

Twijfels

Expert Myrthe Wijnkoop van Instituut Clingendael verwacht niet dat een systeem echt zoden aan de dijk zet en de instroom omlaag zal brengen. "Landen als Duitsland en België maken dit onderscheid al en daar is geen sprake van een lagere instroom. Bovendien vraag ik me zeer af of asielzoekers hun bestemming kiezen op basis van dit soort nationaal beleid."

"Dat is vaak meer een algemeen beeld over hoe goed het leven is in een land, of omdat ze daar al familie hebben hebben wonen."

Europees verband

Naast het kleine effect op de instroom is Wijnkoop ook bang dat een nieuw systeem veel extra werkdruk gaat opleveren voor de IND, die nu al zwaar overbelast is. Wijnkoop: "Als de ene vluchteling een sterkere status krijgt dan de andere, dan moet je als IND ook beargumenteren waarom je dat vindt. Dat levert meer werk op en zeker ook meer juridische procedures. Dus op korte termijn maakt dit de opvangcrisis alleen maar erger."

De expert ziet dan ook geen heil in schepere nationale wetgeving. "Op nationaal niveau zijn er heel weinig knoppen om aan te draaien. Ik denk dat je hier echt in Europees verband over na moet denken. Hoe willen we hier mee omgaan in de toekomst?"